نقش تونل نیمه کاره خوانسار در مرگ مسافران فریدنی/  چرا مدیران اصفهانی مقصر اصلی حادثه گردنه خوانسارند؟

صبح روز سه شنبه 25 تیرماه، سقوط یک دستگاه مینی بوس به دره در غرب استان اصفهان منجر به مرگ 13 شهروند فریدنی شد؛ شهروندانی که بنا داشتند برای یک اردوی یک روزه به مناطق گردشگری شهر خوانسار سفر کنند، اما بنا به دلایل متعدد به مقصد نرسیدند و دست کم 13 نفرشان جان خود را از دست دادند.

به گزارش «بازتاب»، مینی بوسی که روز سه شنبه به دره سقوط کرد و 13 شهروند اصفهانی را به کام مرگ کشاند، به جای سفر به شهر خوانسار از طریق پلیس راه دامنه، محور صعب العبور بوئین میاندشت را برای رسیدن به مقصد انتخاب کرده بود؛ مسیری که بررسی ها نشان می دهد نه تنها چندان مورد توجه مدیران ارشد استان اصفهان نیست، بلکه اساساً فاقد استانداردهای لازم برای یک سفر ایمن و سالم است.

محور مواصلاتی بوئین_میاندشت به خوانسار که حادثه در آن رخ داد، یکی از محورهای صعب العبور استان اصفهان و مسیری فرعی است که برای سفرهای اصلی از آن استفاده نمی شود؛ مسیری که عمدتاً مورد استفاده مردم محلی است و به دلیل شیب زیاد و نداشتن علائم راهنمایی کافی برای یک سفرعادی بسیار خطرناک است.

بر اساس اطلاعاتی که مقام های رسمی منتشر کردند، راننده مینی بوسی که روز سه شنبه از شهر داران (مرکز شهرستان فریدن) عازم این محور صعب العبور شد، به دلیل اینکه فاقد گواهینامه رانندگی و معاینه فنی بود و امکان تهیه صورت وضعیت نداشت، مسیر اصلی داران به خوانسار را برای سفر انتخاب نکرد و برای فرار از دید دوربین های پلیس وارد محور مورد اشاره شده است؛ راننده 73 ساله ای که با خطای بزرگ خود جان 21 شهروند دیگر را نیز به خطر انداخت و دست کم 13 نفر را علاوه بر خودش به کام مرگ کشاند.

حالا و با پایان یافتن حواشی حادثه، گمانه ها در حالی در رابطه با مقصران مستقیم و غیر مستقیم این رخداد تلخ بالا گرفته است که اکثر مدیران اصفهانی چه در اداره کل راهداری و شهرسازی و چه در پلیس راه تلاش می کنند قصور خود را در این حادثه نادیده بگیرند و همه اشکال را متوجه راننده ای کنند که دیگر در قید حیات نیست.

این نوع برخورد مدیران اصفهانی با حادثه مینی بوس گردنه خوانسار، در حالی است که بررسی ها نشان می دهد اشکالات عدیده موجود چه به لحاظ عمرانی و چه به لحاظ نظارتی در وقوع حادثه موثر بوده است و نوع واکنش مدیران اصفهانی که بخش زیادی از قصور را متوجه راننده کرده و خود را بی گناه می دانند، غیر قابل پذیرش است؛ مجموعه دلایلی که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود.

الف- توقف اجرای تونل بوئین-خوانسار

در دولت نهم کلنگ احداث تونل بوئین به خوانسار با هدف جایگزین شدن با محور صعب العبور کنونی به انجام رسید و قرار بر این شد که این تونل تا پایان سال 1394 به بهره برداری برسد.  با اینکه مسئولان مربوطه در اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان در سال 94 خبر از اتمام 70 درصد پروژه دادند و مدعی بودند این طرح تا پایان همان سال تمام خواهد شد، اجرای تونل گردنه خوانسار در سال 1397 به صورت کلی متوقف شد؛ توقفی که نشان می دهد یکی از دلایل آن دو ریزش در هنگام حفر تونل و یکی دیگر از دلایل آن نیز افزایش طلب پیمانکار تا مبلغ 20 میلیارد تومان بوده است.

در همین رابطه و در تاریخ ۹ آذر ۱۳۹۴ پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از مدیران استان اصفهان نوشتند: از ۱۲۰۰ متر تونل احداثی، ۹۶۰ متر آن حفاری شده که در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی و با ۲۴ ساعت کاری که در حال انجام بوده امید است تا پایان سال جاری بتوان ۲۶۰ متر باقیمانده را حفاری کرد و به سرانجام رساند.

با این همه در تاریخ 2 تیرماه 1398، محمد رضا توسلی فرماندار شهرستان بوئین و میاندشت به رسانه ها گفت: 300 متر لاینینگ و 600 متر طول تونل کلاف بندی در این تونل انجام شده و پروژه به دلیل ریزش متوقف شده است وشش ماه تخلیه دو قسمتی که ریزش کرده طول می‌کشد و اگر اعتبار لازم برای تونل تامین نگردد، خسارات جدی به پروژه وارد شده و نمی توان از آن بهره برداری کرد.

اگر تونلی که به آن اشاره شد بر اساس برنامه های از پیش تعیین شده در سال 1394 و با پیگیری مجدانه مسئولان به بهره برداری می رسید و در پی آن نیز باقی مسیر مواصلاتی که خارج از تونل است مورد بهسازی قرار می گرفت، قطعاً این محور از شکل فرعی به شکل رسمی تغییر یافته بود و این روزها این چنین بدون نظارت و ایمنی رها نشده بود؛ رویه ای که راننده 73 ساله و فاقد گواهینامه را مجاب کرده است تا برای فرار از دست قانون از این مسیر اقدام به انتقال مسافر کند!

-ضعف نظارتی پلیس راهنمایی و رانندگی

همانطور که اشاره شد، محور مواصلاتی بوئین به خوانسار به دلیل فرعی بودن فاقد نظارت های کافی پلیس راهنمایی و رانندگی است. اگرچه این مسئله در مورد محور مورد اشاره منطقی به نظر می رسد، اما باید توجه داشت که مینی بوس مورد اشاره برای رسیدن به ابتدای مسیر مواصلاتی بوئین به خوانسار، مسیر 25 کیلومتری داران به بوئین – میاندشت را در جاده اصلی اصفهان به خرم آباد طی کرده و در این مسیر نیروهای انتظامی و پلیس راهنمایی و رانندگی متوجه این سفر غیرقانونی نشده اند.

انتظار این بود که مأموران پلیس راهنمایی و رانندگی در مسیر اصلی داران به بوئین متوجه این سفر غیر قانونی می شدند و با توقف حرکت از بروز چنین حادثه ای جلوگیری می کردند؛ انتظاری که محقق نشد تا خسارت سنگینی را متوجه چندین خانواده کند.

ضعف عمرانی، محدودیت استانداردهای ایمنی و راهنمایی

بررسی ها در مورد محور مورد اشاره نشان می دهد که به واسطه فرعی بودن، مدیران اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان از بهسازی و نصب لوازم ایمن کننده مناسب در این جاده خود داری کرده اند. برای مثال محور بوئین به خوانسار فاقد حاشیه مناسب و امن و نیوجرسی است؛ شرایطی که خطر سقوط وسیله نقلیه به دره را به شدت افزایش می دهد.

این صبحت ها را می توان از گفته های خلیلیان دادستان کنونی شهرستان خوانسار برداشت کرد که در گفت و گو با رادیو اصفهان روز چهارشنبه 26 تیرماه گفت: مصوبات شورای ترافیک نشان می دهد، این جاده فاقد ایمنی های لازم  مثل نیوجرسی و حاشیه شنی است و علائم هشدار دهنده کافی نیز در آن وجود ندارد.

تمرکز هزینه ها بر توسعه راه های مرکز استان

در حالی مدیران استان اصفهان توسعه و بهسازی مسیر مورد اشاره را از دستور کار خود به بهانه کمبود بودجه و منابع مالی کنار گذشته اند که بررسی ها نشان می دهد توسعه مسیرهای مواصلاتی و بزرگراه های اطراف شهر اصفهان در دستور کار آنها قرار دارد.

این موضوع را می توان از گزارش روز چهارشنبه 26 تیرماه یکی از روزنامه های استان اصفهان برداشت کرد که تحت عنوان تیتر «راند چهار در رینگ توسعه» مستنداتی ارائه کرده است که نشان می دهد علی رغم محدودیت های مالی در استان برای توسعه راه ها، احداث بزرگراه در اطراف شهر اصفهان ادامه دارد.

معنای دیگر این اقدام  مدیران راه و شهرسازی استان اصفهان این است که آنها توسعه مسیرهای استاندارد و قابل قبول اطراف شهر اصفهان را بر بهسازی مسیرهای مواصلاتی خطرناک و صعب العبور مناطق حاشیه ای ترجیح می دهند؛ رویه ای که نمی توان آن را قبول کرد و برای آن پاسخ قانع کننده ای یافت.

عدم ارائه تسهیلات مناسب برای تعویض خودروهای فرسوده

مشاهدات میدانی در شهرستان های غرب استان اصفهان مثل بسیاری از مناطق محروم و دور افتاده کشور نشان می دهد که استفاده از مینی بوس های فرسوده و خارج از رده به دلیل ناتوانی مالی مالکان برای تعویض این وسایل نقلیه همچنان استمرار دارد و از سویی نیز به دلیل هزینه های پایین سفر با این وسایل، مردم محلی نیز اقبال بیشتری به استفاده از این مینی بوس ها نشان می دهند.

این موضوع مهم نشان می دهد که مدیران دولتی به ویژه مسئولان اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان در عمل به اسناد بالادستی آنچنان که باید و شاید موفق نبوده و نتوانسته اند شرایطی را فراهم کنند که خوردوهای عمومی فرسوده استان با خودروهای عمومی استاندارد تعویض شوند؛ شرایطی که اگر وجود داشت، حالا این مینی بوس واژگون شده باید سال ها قبل از رده خارج و با یک دستگاه مینی بوس جدید تعویض شده بود.

آنچه مورد اشاره قرار گرفت، تنها بخشی از دلایل اصلی و مهمی است که نشان می دهد راننده فوت شده این حادثه تنها بخش کوچکی از علت اصلی حادثه بوده است؛ حادثه ای که مقصر اصلی آن را باید در اداره های کل و تابعه آنها در شهرستان های غربی استان اصفهان جست و جو و تأکید کرد که با استمرار شرایط موجود تکرار چنین فجایعی در این استان و سایر مناطق کشور بعید نخواهد بود.

بر همین اساس می توان مدعی شد که ادعای مدیران مسئول اصفهانی که تلاش دارند قصور اصلی را متوجه راننده کنند، چندان صحیح نیست و ریشه مشکل و حادثه تلخ رخ داده  را باید در ضعف مدیریتی آنها جست و جو کرد.