رویکرد «آشفته» ترامپ و راهبرد «حساب شده» تهران

فایننشال تایمز نوشت: علیرغم تشدید تنش ها بین ایران و آمریکا در دو هفته گذشته، تهران تمایلی برای تسلیم شدن در مقابل دولت ترامپ نشان نداده است. مقامات آمریکایی خواستار توقف مداخلات تهران در کشورهای همسایه و محدود کردن برنامه موشکی این کشور شده اند. اما ایران تاکنون در مقابل فشارها و تحریم های اقتصادی مقاومت کرده است.

در ادامه این مطلب آمده است: اخیرا تهران یک پهپاد جاسوسی آمریکا را بر فراز قملرو هوایی بین المللی سرنگون کرد. آقای ترامپ در آخرین دقایق از تصمیم خود برای حمله انتقام جویانه علیه ایران منصرف شد. تهدیدات توخالی ترامپ، رهبران ایران را قانع کرده است که مقاومت کردن به صلاح کشورشان خواهد بود.

یک تحلیل گر اقتصاد سیاسی ایران در این ارتباط گفت: «تنش های اخیر عزم جمهوری اسلامی برای مقاومت در برابر فشارهای واشنگتن را افزایش داده اند. این استراتژی تاکنون به خوبی برای آن ها جواب داده است. رهبران ایران به این موضوع پی برده اند که تهدیدات آمریکا بیشتر بلوف بوده اند.»

در ماه های اخیر آقای ترامپ از یک طرف بعضی اوقات لحنی خصمانه نسبت به تهران اتخاذ کرده است و از طرف دیگر بعضی اوقات پیشنهاد مذاکره و گفت و گوی مستقیم به رهبران ایران ارائه می کند. آقای ترامپ روز چهارشنبه در مصاحبه با شبکه خبری فاکس نیوز در مورد احتمال وقوع جنگ گفت: «امیدوارم که دو کشور وارد جنگ نشوند، لیکن ما همیشه آمادگی کامل برای هر سناریویی را داریم. در صورتی که درگیری رخ دهد، قول می دهم که زیاد طول نخواهد کشید».

رویکرد آشفته ترامپ باعث سردرگمی جامعه بین الملل در مورد نیت واقعی رئیس جمهور آمریکا شده است. با وجود این، یکی از مقامات ایران در مصاحبه با ما گفت که کشورش در هفته های اخیر اقدامات محاسبه شده ای را نسبت به فشارهای واشنگتن انجام داده است. او در این ارتباط گفت: «ما شبیه کودکی رفتار می کنیم که ناعادلانه کتک خورده است، اما بلند میشود و سیلی محکمی بر صورت آمریکا می زند و سپس دوباره خود را در موقعیت یک قربانی قرار میدهد».

سرنگونی پهپاد آمریکا خطرناک ترین تقابل دو کشور از زمان خروج آمریکا از توافق هسته ای بوده است. تصمیم ترامپ برای خارج کردن کشورش از برجام باعث افزایش تنش ها در منطقه شد. ایران همچنین گفت که یک هواپیما با 35 سرنشین نیز وارد قلمرو هوایی کشورشان شده بود، اما از هدف قرار دادن آن پرهیز کردند.

آمریکا همچنین ایران را به عنوان مسئول اصلی حملات انجام شده در شش هفته اخیر علیه نفت کش های تجاری در نزدیکی خلیج عمان معرفی کرده است. تهران این اتهامات را رد میکند. آقای ترامپ این هفته با امضای یک فرمان اجرایی، دفتر رهبری ایران را در فهرست تحریم های آمریکا قرار داد. مقامات آمریکایی گفتند که وزیر خارجه ایران نیز هدف بعدی آمریکا خواهد بود.

اما نشانه های اندکی در مورد نگرانی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. ارزش ریال در سال جاری نسبتا ثابت باقی ماند و کسب و کارها با قیمت های بالاتر در دوره بعد از تحریم سازگاری پیدا کرده اند. ظاهرا سیاست مداران ایرانی بیشتر در مقابل دولت ترامپ متحد شده اند. شهروندان ایران نیز خیلی نگران وقوع جنگ نیستند.

مجید کارمند 49 ساله یک شرکت خصوصی در تهران است. او در ارتباط با شرایط کنونی گفت: «تا یک ماه پیش نگران جنگ بین دو کشور بودم. اما بعدا پی بردم که آمریکایی ها در حال بلوف زدن هستند. تنش های زیادی بین ایران و آمریکا وجود داشت، اما ترامپ تمایلی به اقدام نظامی ندارد و بازار ارز نیز ثبات خود را حفظ کرده است».

حسن روحانی، رئیس جمهور ایران روز چهارشنبه اعلام کرد که سیاست آشفته کاخ سفید نسبت به ایران باعث کاهش فشار مردم برای مذاکره مستقیم با آمریکا شده است. او در این ارتباط گفت: «آن ها به مردم ایران ثابت کردند که در مورد نیت واقعی خود دروغ می گویند. آن ها یک روز اعلام می کنند که خواستار مذاکره بدون شرط هستند و روز دیگر علیه ما تحریم اعمال میکنند».

اگرچه برخی افراد گفته اند که آقای ترامپ بلوف می زند، اما رهبران ایران تهدیدات نظامی او را جدی می گیرند. در عوض، آن ها به دنبال نشان دادن این موضوع هستند که هراسی از درگیری نظامی با آمریکا ندارند. اگرچه بودجه نظامی 20 میلیارد دلاری ایران فقط 3 درصد بودجه دفاعی آمریکا است.

یک تحلیلگر در این ارتباط گفت: «جنگ با ایران عواقب زیادی برای منطقه به همراه خواهد داشت. ایران بدون شک کشورهای اطراف خلیج فارس از جمله عربستان و امارات را هدف قرار خواهد داد».

یکی از افراد نزدیک به دولت ایران در این ارتباط گفت: «پیام ما در هفته های اخیر به آمریکا و متحدانش آشکار بوده است. در صورتی که شما سه موضع در داخل ایران را هدف بگیرید، ما نیز سه نقطه در دبی را هدف قرار خواهیم داد».

رهبران ایران اعلام کرده اند که تنها در صورت بازگشت آمریکا به برجام حاضر به مذاکره خواهند بود. اما ایران هم زمان قصد دارد که برخی تعهدات خود در چارچوب برجام را به حالت تعلیق درآورد. ایران روز پنج شنبه از سقف 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده 3 درصد عبور خواهد کرد.

تحریم های اخیر نیز تردیدهای اصلاح طلبان و اصول گرایان ایران نسبت به نیت واقعی ترامپ را افزایش داده اند. آن ها تصور می کنند که او به دنبال توافق جدید نیست و از مذاکرات برای اهداف سیاسی خود استفاده خواهد کرد. رهبران ایران معتقدند که چنانچه از سیاست های منطقه ای خود عقب نشینی کنند، انگیزه دولت ترامپ برای دنبال کردن سیاست تغییر حکومت با همکاری اسرائیل و عربستان افزایش خواهد یافت.