تنش‌های ایران و آمریکا به کدام سمت و سو می‌رود؟

امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر مسائل آمریکا می گوید: پیش بینی خود من این است که آمریکایی ها اقدام به استفاده از جنگ افزار های قرن بیستمی خود نمی‌کنند مگر اینکه از طرف ایران اقدامی انجام شود؛ مثلا بستن تنگه هرمز یا حمله مستقیم به اسراییل از طرف ایران که این مسائل شرایط را تغییر می‌دهد. در غیر این صورت من تصور نمی کنم در شرایط کنونی آن گونه که جنگ در افکار عمومی تعریف می‌شود و مثلا مصداق هایی مثل جنگ افغانستان و جنگ عراق دارد، فعلا در دستور کار آمریکایی ها باشد.

ابوالفتح در گفت و گو با انتخاب درباره دورنمای تنش ها میان ایران و آمریکا گفت: تنش ها رو به کاهش نیست و با گذشت زمان شدیدتر خواهد شد و ممکن است وارد فاز های جدیدتری هم بشود. البته این را باید در نظر بگیریم که در آستانه نخستین سالگرد قطع مشارکت آمریکا در توافق هسته ای هستیم. بنابراین آمریکایی ها تلاش دارند که به همین مناسبت رویکرد سخت گیرانه تری را اتخاذ کنند و به سیاست و فشار حداکثری خودشان شدت بیشتری بدهند. متقابلاً جمهوری اسلامی هم به همین مناسبت تصمیم دارد عزم و اراده خودش را برای ایستادگی و تاب آوری افزایش دهد و احتمالا اقدامات متقابلی هم اتخاذ کند.

او ادامه داد: بخشی از گمانه زنی ها حکایت از این دارد که روز چهارشنبه مصادف با هشتم می روزی که ترامپ فرمان توقف مشارکت در برجام را امضا کرد، آمریکایی ها بخش های دیگری از اقتصاد ایران را تحت تحریم قرار دهند. البته جزییاتش مشخص نیست. همچنین گفته میشود که ایران ممکن است در فعالیت های هسته ای خودش تغییراتی انجام دهد که این هم جزییاتش مشخص نیست.

ابوالفتح افزود: بیانیه ای که جان بولتون در این فضا منتشر کرده، از یک طرف به طور آشکار و کم سابقه ای به اقدام نظامی تهدید و آرایش نظامی آمریکا را به عنوان نشانه عزم آمریکا قلمداد می‌کند و از طرف دیگر، در همان بیانیه هم با صراحت گفته که آمریکا دنبال جنگ با جمهوری اسلامی نیست. بنابراین چشم انداز آینده یک چشم انداز رو به کاهش تنش نخواهد بود؛ مگر اینکه یک اتفاق غیر منتظره یا یک تحول بنیادین در مناسبات ایران و آمریکا رخ دهد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره احتمال وقوع درگیری نظامی میان دو کشور نیز گفت: تحلیل شخصی من این است که ایران و آمریکا از مدت ها پیش وارد جنگ شده اند و این جنگ به شکل بسیار شدیدی در جریان است؛ فقط از جنگ افزار های قرن بیستمی استفاده نمی شود یعنی از بمباران، پرتاب موشک، اعزام نیروی زمینی و اشغال سرزمین استفاده نمی شود.

او با بیان اینکه عناصر یادشده جزو جنگ های قرن بیستمی هستند که آمریکایی ها با آنها جنگ می کردند، گفت: در حال حاضر، بین ایران و آمریکا از جنگ افزارهای مدرنی مانند تحریم اقتصادی، حملات سایبری و مشارکت در جنگ های نیابتی استفاده می شود.

ابوالفتح درباره اینکه ایران باید چه اقداماتی انجام دهد، گفت: ما اصولاً چون اطلاعات مان محدود است و از توانمندی ها، قابلیت های دفاعی، اقتصادی و اجتماعی خبر نداریم، نسخه ای که می دهیم شاید خیلی کامل نباشد.

او همچنین با بیان اینکه آمریکایی ها دو هدف را به شکل موازی دنبال می‌کنند، گفت: آمریکایی ها می خواهند یا این فشار حداکثری جمهوری اسلامی را به نقطه ای برساند که مذاکرات جامع با آمریکا را تا حدودی ذیل آن شرایط دوازده گانه که پومپئو اعلام کرده، بپذیرد که خب این، مطلوب ترین سناریویی است که آمریکایی ها امیدوار به تحقق آن هستند.

ابوالفتح اضافه کرد:مسیر بعدی این است که با تحریک ایران باعث سرخوردگی، عصبانیت و انتقام جویی ایران بشوند و ایران دست به اقدامی بزند که از جانب جامعه جهانی به عنوان نقض برجام و حرکت به سمت ساخت سلاح اتمی قلمداد شود. در نتیجه اجماعی حاصل شده و آمریکا مراحل جدیدتری از فشار حداکثری را آغاز کند؛ حتی ورود به فاز جنگ گرم، یعنی همان چیزی که تحت عنوان جنگ قرن بیستمی تعریف کردم. این هم یکی از آن فرازهایی هست که آمریکایی ها امیدوارند که اگر راه حل اول جواب نداد، ایران آن مسیر را طی کند که در آن صورت برای واداشتن ایران به مذاکره و یا اقدامات دیگر شرایط مهیا تر خواهد بود.

او درباره اینکه تحریم های جدید آمریکا، چه حوزه هایی را در بر خواهد گرفت، گفت: گمانه زنی ها بیشتر روی تحریم هایی است که متوجه پتروشیمی می‌شود. آمریکایی ها هرچه که در مورد نفت می‌توانستند انجام بدهند را انجام دادند. اصلی ترین منبع درآمدی کشور هم ارز خارجی نفت است. اعلام کرده اند که صادرات نفت ایران باید به صفر برسد که البته به صفر نمیرسد ولی نهایت کاری که می‌توانستند بکنند این بود که اعلام بکنند که نفت ایران نباید صادر بشود و هیچکس نباید بخرد.

این کارشناس مسائل آمریکا ادامه داد: منبع دوم تامین ارزی کشور پتروشیمی است و به نظر می‌رسد سخت گیری ها را روی پتروشیمی افزایش دهند. البته پتروشیمی خودش اکنون در تحریم های آمریکا است ولی مثلا ممکن است مانند صادرات صفر که برای نفت اعلام شد و اعمال شد، برای پتروشیمی هم اعمال بشود.

ابوالفتح ادامه داد: تحرکاتی هم در مورد تجارت ایران با کشورهای همسایه مانند افغانستان در حال انجام است. مثلا صادرات و وادرات کالاهایی که شامل تحریم ها هم نبوده ولی با ایجاد موانع جدید بر سر انتقال پول میتوانند محدودیت ها را افزایش بدهند. شاید در این حوزه ها هم اقداماتی صورت بگیرد. فعلا گمانه زنی ها در حول محور این مسائل است اما ممکن است در یک شرایط غافلگیر کننده ای، امریکا موضوعات دیگری را هم مطرح کند که در رسانه ها درباره آنها گمانه زنی نشده است.