امکان حذف دلار از معاملات نفتی وجود دارد؟

چند روز گذشته دولت عربستان سعودی هشدار داد که اگر طرح پیشنهادی برخی نمایندگان کنگره آمریکا برای اجازه “تعریف اوپک به عنوان کارتل” تصویب و اجرایی شود، معاملات نفتی خود را دیگر به دلار انجام نخواهد داد. تهدیدی که امکان اجرای آن شک و شبهه‌های زیادی به همراه دارد.

طرح مورد اشاره که قانون ضد کارتل‌های تولید و صدور نفت نوپک “NOPEC” نام دارد، در صورت قانونی شدن به مراجع قضائی آمریکا امکان می‌دهد سازمان کشورهای صادرکننده نفت – اوپک – را به عنوان یک نهاد تولیدی و بارزگانی مشمول قوانین آمریکا علیه انحصارات قرار دهند. قوانین ضد کارتل در آمریکا به منظور پیگیری و پیگرد قضائی اقدامات انحصاری از طریق تبانی و همکاری نهادهای تولیدی و تجاری تدوین و اجرا می‌شود.

این قوانین به منظور حمایت از حقوق خریداران در برابر اجحاف تولیدکنندگان و فروشندگان تصویب شده و هدف از آن‌ها، تضمین رقابت بین عرضه‌کنندگان کالا در زمینه بهبود کیفی و کاهش قیمت است. با این حال، عنوان کارتل برای اوپک هرگز جنبه رسمی نیافته است. مقامات اوپک و مدافعان این سازمان، ضمن استدلالاتی در توجیه فرآیند قیمت‌گذاری نفت، تاکید داشته‌اند که اعضای اوپک را کشورهای مستقل تشکیل می‌دهند که به عنوان نهادهای “حاکمیتی” مشمول قوانین آمریکا از جمله قوانین ضد کارتل نمی‌شوند.

در این راستا، مرتضی بهروزی‌فر – کارشناس حوزه انرژی – در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر این‌که ارز رایج دنیا در حال حاضر دلار است، افزود: این موضوع دور از ذهن است که قیمت‌گذاری نفت در دنیا حداقل تا چندین سال آینده از دلار به یورو تبدیل شود. هشدار عربستان بیش‌تر شبیه به تهدید است و فکر نمی‌کنم امکان‌پذیر باشد.

وی افزود: باید این نکته را نیز در نظر داشت که کشور ثروتمندی مانند عربستان که حجم ذخایر ارزی بالایی دارد، قسمت عمده‌ای از ذخایر ارزی خود را در آمریکا و بر مبنای دلار سرمایه‌گذاری کرده است. بنابراین هرگونه تغییر و تحول در قیمت‌های دلار، بیش‌ترین اثر را روی کشوری مانند عربستان خواهد گذاشت. به نظر من یک تهدید توخالی است که عربستان می‌داند نمی‌تواند در این زمینه اقدامی انجام دهد و تحت هیچ شرایطی موضعی نخواهد گرفت که بخواهد آمریکا را مقابل خود قرار دهد.
اوپک از نظر اقتصادی کارتل نیست

این کارشناس حوزه انرژی درباره تصمیم آمریکا در زمینه قانون ضد کارتل‌های تولید و صدور نفت نیز گفت: فکر نمی‌کنم آمریکا بتواند چنین کاری را انجام دهد. بر مبنای علم کلاسیک اقتصاد به هیچ عنوان اوپک کارتل نیست. کارتل تعاریف خاص خود را دارد که شامل اوپک نمی‌شود. زیرا هرکدام از اعضای اوپک به بازار یک جور متفاوت نگاه می‌کنند. یک کشور به دنبال افزایش تولید است و یکی دنبال افزایش درآمد. اعضای اوپک هم راستا نیستند که بتوان آن را به عنوان یک کارتل در نظر گرفت. از نظر سیاسی نمی‌دانم اما از نظر اقتصادی اوپک کارتل نیست.