هشت مولفه‌ای که زمینه ساز طلاق است
پژوهشگرانی از دانشگاه تهران پژوهشی انجام داده‌اند که در آن مولفه‌هایی که میتواند زمینه فروپاشی زندگی زناشویی و آسیبی به نام طلاق شود را مورد بررسی قرار داده‌اند.
ازدواج یک سنت الهی است که تمامی ادیان آن را توصیه کرده‌اند اما آنچه از خود ازدواج مهمتر است سلامت ازدواج و موفقیت و پایداری آن است. کیفیت ازدواج در گرو رضایت از آن است و این رضایت سرمنشا رضایت از زندگی است. عوامل بسیاری می‌توانند به کیفیت و رضایت از زندگی آسیب بزنند و زمینه فروپاشی زندگی زناشویی و طلاق را فراهم کنند.
شناخت این عوامل قبل از شروع یک زندگی میتواند زمینه شناخت بیشتر زوجین از یکدیگر و در نتیجه کاهش پدیده طلاق را فراهم کند. گرچه بسیاری از دخترها و پسرها تصور می کنند که این مسایل را باید در طول زندگی تجربه کنند اما این تجربه ممکن است به فروپاشی کانون خانواده منجر شود.
در ابتدای شکل گیری یک رابطه، پذیرش طرف مقابل و در نظر نگرفتن تفاوتها بخصوص در رابطه بین زوجین بطور وسیعی اتفاق می افتد و هر یک از آنها این تفاوتها را به عنوان عامل جذابیت طرف مقابل و دلیل نزدیکی با هم می‌دانند اما پس از گذشت زمان، مسائل محیطی و اتفاقات دیگر باعث می شود از تحمل و سازش بسیاری از زوجین کاسته شده و هر یک از آنان درصدد تغییر یکدیگر باشند و این سرآغاز فروپاشی خانواده و به دنبال آن جدایی است.
عواملی وجود دارند که ازدواج را به سوی عدم موفقیت سوق می‌دهند. برخی مواقع همسران به درستی با هم جور نشده‌اند. مواقعی دیگر همسران سبک و شیوه های رفتاری خود را تغییر می دهند یا بعضی مواقع یکی از زوجین دچار مشکلات روان شناختی می شود، وجود استرس‌های زناشویی، فقدان آگاهی برای بهبود روابط زناشویی و عدم وجود تعهد و اعتماد و مهارت حل مساله و دیگر مهارتهای زندگی از جمله عواملی است که در عدم موفقیت ازدواج دخالت دارند.
در همین زمینه محققانی از دانشگاه تهران پژوهشی را انجام داده اند که در آن مولفه‌هایی که میتواند زمینه فروپاشی زندگی زناشویی و آسیبی به نام طلاق شود را مورد بررسی قرار داده‌اند.
برای انجام این مطالعه، محققین فوق، پرسش‌نامه‌ای تخصصی را آماده کردند و به شکل مصاحبه و مستندکاوی در یک دوره ۶ ماه از ۱۶ زوج مراجعه کننده به مرکز بهداشت شماره ۳ مشهد برای انجام آزمایش های قبل از ازدواج، ۲۰ زوج متقاضی طلاق که به مرکز مداخله بهزیستی شهرستان مشهد مراجعه کرده بودند و۱۵ متخصص در زمینه خانواده وطلاق مولفه های احتمالی آسیب طلاق را بررسی کردند.
به گزارش ایسنا،طاهره سادات علوی، دانشجوی دکتری سنجش و اندازه گیری دانشگاه تهران یکی از اعضای تیم تحقیق با بیان اینکه این پژوهش با هدف شناسایی مولفه هایی که زمینه ساز طلاق می شوند انجام شده است، گفت: در این پژوهش مولفه های فردی، روابط زوجی، پیشینه خانوادگی، جنسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و اعتقادی به عنوان هشت مولفه اصلی بروز طلاق در بین زوج ها شناسایی شد.
مولفه فردی
مهمترین عامل طلاق که باید قبل از ازدواج بررسی شود ویژگی‌های فردی و شخصیتی زوجین است. برخی از این ویژگیها باعث دوام و غنی شدن ازدواج و برخی باعث از هم پاشیدگی زندگی می شود. ویژگی‌های فردی که باعث جذب زوجین به یکدیگر و انسجام زندگی می شوند عبارتند از: مهربان و خوش صحبت بودن شخص، داشتن مهارت حل مساله، مهارت تصمیم گیری، مهارت نه گفتن، متانت، صداقت، تعهد و مسئولیت پذیری، آمادگی جسمانی، ظاهر مناسب و زیبایی متعارف، قناعت داشتن، فداکاری، گذشت، اجتماعی بودن، هدفمندی و صبور بودن ازویژگی های فردی موثر در انسجام زندگی است. اما در سوی دیگر ویژگی‌های فردی که باعث طرد زوجین از یکدیگر و عدم انسجام زندگی میشود را می‌توان در این موارد دسته بندی کرد: ازدواج به خاطر فرار از تنهایی، هوی و هوس، تصمیم احساسی، عشق نابخردانه و سن پایین، عدم پختگی، انتخاب نادرست، زود عصبانی شدن، اختلال شخصیت، عدم آگاهی نسبت به نیازهای خود و دیگری، بد اخلاقی، عدم اعتماد، بحث و جدل کردن، مغرور بودن، عدم تناسب تیپ شخصیتی زوجین، دروغ، لجبازی، دهن بینی، خبرچینی، سرزنش کردن، سلطه پذیری عدم ثبات هیجانی، رفیق باز بودن، پایین بودن عزت نفس وقضاوت عجولانه کردن.
مولفه روابط بین زوجین
روابط بین فردی زوجین به عنوان یک عنصر کلیدی در رضایتمندی است و از طرفی رضایت زناشویی نیز تعامل مثبت را در پیش دارد. بسیاری از کسانی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند دومین علت طلاق را روابط بین زوجین اعلام کردند. بحث و جدل و متهم کردن یکدیگر، سرزنش و تحقیر کردن یکدیگر و علاقه به تغییر دیگری و نداشتن ویژگی هایی از جمله: درک یکدیگر و تعلق خاطر، علائق مشترک، شناخت نسبت به یکدیگر، توافق در فرزند آوری، تلاش برای ساختن زندگی بدون دغدغه و آرامش، آشنایی قبل از ازدواج، ابراز محبت، پیوند جویی، همدلی ودر کنار هم بودن، مشورت کردن، رازداری، وفاداری، صداقت، دوست داشتن و حمایت یکدیگر، ابراز احساس و هیجان، برنامه ریزی مشترک، مدیریت صحیح خانواده، تفاهم، صمیمیت، ایفای نقش‌ها، تفریحات سالم مشترک، حمایتگری، وقت گذاشتن و توجه به همسر از مواردی است که میتواند باعث عدم انسجام زندگی شده و احتمال طلاق را تشدید کند.
مولفه پیشینه خانوادگی
برقراری روابط موثر بین اعضای خانواده بخصوص رابطه بین والدین و فرزندان پیش نیاز مهمی برای سلامت روان و ایجاد رابطه موفق آنها با همسرشان در آینده است. ویژگی پیشینه خانوادگی که باعث طرد زوجین از یکدیگر و عدم انسجام زندگی می شود را می‌توان در این عوامل برشمرد: فرار از خانواده، دخالت و اجبار خانواده، مشکلات خانواده اولیه، خانواده ناسالم وحسادت اعضای آن و عدم مشورت با یکدیگر، محدویت خانواده در دوران مجردی، خانواده بی بندوبار، جدایی والدین، تربیت نادرست فرزندان و نبود احترام و مشورت خانواده‌ها.
مولفه جنسی
هدف سلامت جنسی، توانایی متقابل در روابط جنسی است. سلامت جنسی همسران، موقعیتی است که در آن زوجین از یک رابطه سالم، مناسب و بهنجار جنسی بهره‌مند هستند، به گونه‌ای که وضعیت جسمی و روحی و رفتاری آنان، حاکی از یک نوع هماهنگی، انس، محبت و در یک جمله رضایتمندی از زندگی زناشویی باشد. اما نارضایتی جنسی می تواند یکی از عوامل مهم طرد زوجین از یکدیگر و سرانجام طلاق شود. ویژگی‌های جنسی که باعث طرد زوجین به یکدیگر و عدم انسجام زندگی میشود عبارت است از: سردی روابط، مزاج‌های متفاوت، عدم شناخت و ارضا نیاز جنسی همسر، تنوع طلبی و روابط فرازناشویی، روابط قبل ازدواج، عدم صمیمیت جنسی و اختلال جنسی و عدم وجود مواردی از قبیل: برآورده شدن نیاز جنسی، روابط جنسی سالم، بلوغ جنسی زوجین، جذابیت جنسی، آگاهی از نیاز جنسی طرف مقابل، رابطه زناشویی موثر و صمیمیت جنسی.
مولفه فرهنگی
برخی از مولفه‌های فرهنگی در زندگی مشترک میتواند عامل استحکام پیوند یا سست شدن پایه‌های یک زندگی شود. شناخت این مولفه‌ها و بررسی آنها قبل از شروع یک زندگی می تواند به دوام آن کمک کند. محققان در این پژوهش برخی از ویژگی‌های فرهنگی را که باعث طرد زوجین از یکدیگر و عدم انسجام زندگی می شود این موارد می دانند: چشم و هم چشمی، رسم‌های غلط، هم کفو نبودن و اختلاف فرهنگی، سطح بالای توقعات و مقایسه زندگی خود با دیگران، مردسالاری یا زن سالاری و تقابل ازدواج سنتی و مدرن.
مولفه اجتماعی
هنجارهای اجتماعی تعیین کننده مراحل زندگی فرد و ترتیب و زمان وقایع زندگی او است و عدم پیروی افراد از هنجارهای اجتماعی می تواند در فروپاشی زندگی خانوادگی نقش موثری داشته باشد. برخی از زوج های در آستانه طلاق که در این تحقیق مورد پرسش قرار گرفتند معتقدبودند این ویژگی های اجتماعی باعث طرد زوجین از یکدیگر و عدم انسجام زندگی میشود: داشتن سن پایین، کم رنگ شدن ارزشها و تغییر ارزشها، اختلاط زن و مرد، استفاده نامناسب از فضای مجازی و ماهواره و اینترنت، کنترل دیگران، دخالت دوستان و دیگران، بیکاری، فقر، رسوم غلط، عادی شدن طلاق و اعتیاد همسر و نبود ویژگی هایی از جمله: مشاوره گرفتن از متخصص و آموزش پیش از ازدواج، زمان مناسب در تشکیل خانواده، تفاوت سنی کم بین والد وفرزند، علاقمندی به فرزندآوری، بالا بردن کیفیت زندگی و امنیت، پیشرفت اجتماعی، داشتن پایگاه اجتماعی و ثبات شغلی از دیگر عوامل طرد زوجین و عدم انسجام زندگی است.
مولفه اقتصادی
دوران سخت اقتصادی در جامعه نتایج زیانباری بر خانواده ها خواهد داشت که می‌توان به احتمال وقوع گسیختگی خانواده و بی سامانی آن اشاره کرد. محرومیت اقتصادی تعاملات مثبت زوجین را کاهش و آنها را به سوی طلاق سوق می‌دهد. در دوران رکود اقتصادی تنش درون خانواده ها بخصوص خانواده های اقشار ضعیف جامعه افزایش یافته و این زمانی بیشتر مشهود است که زنان و مردان به خصوص مردان به دلیل بیکاری یا دستمزد ناکافی توانایی حمایت از خانواده هایشان را ندارند. از ویژگی‌های اقتصادی که باعث طرد زوجین از یکدیگر و عدم انسجام زندگی میشود می‌توان به بی پولی، عدم توان اقتصادی و حمایت مالی، فقر و بیکاری، فاصله طبقاتی و عدم ثبات شغلی، ورشکستگی، عدم استقلال مالی و نبود ویژگی‌هایی ازقبیل: پس انداز مالی، مدیریت مالی، داشتن عقل معاش، داشتن رفاه متعارف و دادن اهمیت به تفریح و در عین حال مقتصد بودن تاثیر بسزایی در طرد زوجین از یکدیگر و عدم انسجام زناشویی اشاره کرد.
مولفه اعتقادی
ویژگی‌های اعتقادی که باعث طرد زوجین از یکدیگر و عدم انسجام زندگی می شود را بدین صورت برمی‌شمرند: نداشتن اعتقادات مذهبی و پایبند نبودن به ارزشهای اخلاقی، ایمان نداشتن، عدم تناسب وضعیت اعتقادی، عدم نجابت، معتقد نبودن به حجب و حیا، عدم پایبندی به رزق و روزی حلال که این موارد میتواند در عدم انسجام زندگی تاثیر بسزایی بگذارد.
این یافته ها که می تواند تاثیر بسزایی در کاهش آمار طلاق و شناخت بیشتر زوجین قبل از شروع یک زندگی باشد در شماره ۱۶ مجله پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره به چاپ رسیده است.
