علت اصلی حادثه سانچی چه بود؟
در مطلب زیر اظهارات مدیر ستادی شرکت ملی نفتکش ایران در خصوص علت اصلی سانحه سانچی را می‌خوانید.
ظهر روز ۲۴ دی‌ماه سال ۹۶، نفتکش ایرانی سانچی پس از حدود ۸ روز سوختن به روی آب، به طور کامل در آب‌های چین غرق شد. این نفتکش حامل محموله میعانات گازی صادراتی ایران بود.
یک سال از سانحه تلخ سانچی گذشت و گفته‌ها و ناگفته‌های این حادثه و آنچه در یک سال اخیر رخ داده را در گفت‌وگویی با کاپیتان محسن بهرامی، مدیر ستادی شرکت ملی نفتکش ایران و دریانورد باسابقه کشورمان که مسئولیت سخنگویی کمیته اضطرار سانحه نفتکش سانچی را در زمان وقوع حادثه به عهده داشته و اکنون نیز سخنگوی شرکت ملی نفتکش ایران در خصوص سانحه سانچی است، به بحث گذاشته‌ایم.
آنچه در ادامه آمده، حاصل بخش اول این گفتگو است.
در این یک سال چه رخداد‌ها و اتفاقاتی افتاد؟
اتفاقاتی که از غرق شدن نفتکش سانچی تاکنون افتاد از چند بُعد قابل طرح است. یکی اینکه بحث علت یابی حادثه از طرف دولت‌های ذی‌نفع صورت گرفت. بحث خانواده‌های شهدا را ما پی گرفتیم که این عزیزان از نظر شرکت در اولویت بودند و سعی کردیم که تا جایی که می‌توانیم نیازهایشان را برآورده کنیم و در مباحث قانونی مبالغی که باید به این خانواده‌ها پرداخت می‌شد را پیگیری کردیم تا مطالباتشان وصل شود. بحث‌های زیست محیطی حادثه بود که با نظارت و پیگیری شرکت ما و اقداماتی که پیمانکار خارجی در محل انجام داد و این مسئله هم ختم به خیر شد. موضوع گرفتن خسارت از بیمه‌گر برای خسارت بدنه اصلی کشتی پیگری شد و منجر به این شد که قبل از تحریم‌ها توانستیم این خسارت را دریافت کنیم.
*** ۵ کشور درگیر حادثه سانچی شدند ***
سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان متولی بخش دریایی کشور از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران و به نمایندگی از کشور ما در تیمی که تحقیق و بررسی در مورد حادثه را برعهده داشت حضور پیدا کرده و مشارکت کرد. ۵ کشور ذی‌نفع در این حادثه وجود داشت که شامل کشور چین که حادثه در آب‌های این کشور رخ داد، کشور هنگ‌کنگ که کشتی سی. اف کریستال هنگ کنگی بود، کشور پاناما که پرچم کشتی ما پانامایی بود، کشور ایران به علت دراختیار قرار داشتن نفتکش سانچی و خدمه ایرانی نفتکش و کشور بنگلادش که دو نفر از ۳۲ نفر افراد حاضر بر نفتکش تبعه این کشور بودند، می‌شد.
*** کره جنوبی خسارت محموله را دریافت کرد ***
کشور کره‌جنوبی که خریدار محموله میعانات گازی که توسط نفتکش حمل می‌شد بود، جزو کشور‌های ذی‌نفع نبود؟
خیر، موضوع کشور کره جنوبی در بحث بیمه محموله مطرح بود که خود آن‌ها تاجایی که می‌دانم کار مربوط به آن را انجام دادند و خسارتی که می‌خواستند را دریافت کردند. درواقع این بار به صورتی فروخته شده بود که بیمه آن برعهده خریدار بود.
در خصوص بررسی حادثه به این اشاره کردید که ۵ کشور ذی‌نفع تیم مشترکی را برای بررسی و تحقیق تشکیل دادند.
بله، بنگلادش نیز ایران را به عنوان نماینده خودش معرفی کرد و این ۴ کشور نزدیک ۳ ماه بررسی کردند و در نهایت علت یابی حادثه را انجام دادند.
*** پیدا کردن مقصر چندسالی طول می‌کشد ***
مقصر حادثه مشخص شد؟
پیدا کردن مقصر، کار هیئت‌های بررسی حادثه نیست. آن‌ها علت حادثه را پیدا می‌کنند. اینکه چه شد این حادثه اتفاق افتاد؟ آیا علت فنی داشت؟ علت طبیعی داشت؟ عامل انسانی در آن دخیل بود؟ و درصد سهم هر کدام چقدر بود. اما اینکه نفتکش ایرانی و یا کشتی سی. اف کریستال هرکدام چقدر مقصر بودند، این کار دادگاه‌ها و مراکز حقوقی است که معمولا چند سالی به طول می‌انجامد. البته اغلب به دادگاه نمی‌روند، چرا که در مباحث دریا و دریانوردی عرف نیست که مسائل به دادگاه کشیده شود، چرا که اگر به دادگاه برود شاید حتی تا یک دهه نیز بررسی‌های حقوقی به طول بینجامد. معمولا اول دنبال حکمیت هستند به طوری‌که نمایندگانی از دوطرف مشخص می‌شوند و روی مسائل مختلف با هم بحث و بررسی می‌کنند تا به توافق برسند. اگر در حکمیت به توافق رسیدند که هیچ، اما اگر نرسیدند آن زمان کار به دادگاه می‌رود. آن مرحله نیز مراحلی دارد که ابتدا هر کدام باید حکم‌هایی معرفی کنند و … که هنوز به آن مراحل نرسیده است.
*** تمامی سوخت سانچی از عمق دریا خارج شد ***
بحث آلوده سازی نفتکش هم مطرح بود. آن موضوع به کجا رسید؟
بحث آلوده سازی کشتی مطرح بود، اما در این زمینه اقدام خاص و ویژه‌ای انجام شد که در نوع خودش در دنیا کم نظیر بود. از عمق ۱۲۰ متری دریا با تقبل مسئولیتی که شرکت ملی نفتکش داشت و با هزینه‌ای که عمدتا بیمه‌گر‌ها پرداختند، سوخت کشتی که به اندازه ۲ هزار تن نفت کوره در مخازن مانده بود را خارج کردند. اما از نظر محموله که ۱۱۱ هزار و ۵۰۰ تن میعانات گازی بود، اثبات شد که تمامی این محموله در جریان حادثه سوخته و چیزی در مخازن باقی نمانده است.
عملیات خروج نفت کوره از مخازن سوخت نفتکش غرق شده، عملیات خاصی بود؟
بله، عملیاتی خاص و پیچیده بود که در دمای پایین در عمق ۱۲۰ متری دریا، جایی که نفت کوره به دلیل فشار و دمای پایین، به حالت انجماد رسیده بود، با عملیات خاصی تماماً خارج شد و نگرانی‌ها بابت باقی ماندن سوخت به مقدار بسیار زیاد نزدیک به ۲ هزار تن در عمق دریا را از بین برد. الان کشتی غرق شده، از نظر بحث‌های زیست‌محیطی و دریانوردی یک کشتی بی خطر محسوب می‌شود.
در خصوص خانواده‌ها بفرمائید. چه اقداماتی برای خانواده‌های شهدای سانچی انجام شد؟
خانواده‌ها مطالباتی داشتند، ما سعی کردیم به آن‌ها بپردازیم. در بدو امر اولین کاری که انجام شد، گرفتن گواهی فوت بود. به جز ۳ پیکر، پیکر بقیه شهدا را در دست نداشتیم، گرفتن گواهی فوت اقدام بزرگی بود که شرکت ملی نفتکش با پیگیری‌های متعدد این کار را به سرانجام رساند. چرا که تا گواهی فوت نباشد، نمی‌توان انحصار وراثت گرفت و تا انحصار وراثت گرفته نشود، خانواده‌ها نمی‌توانستند مطالبات و حق و حقوق‌شان را دریافت کنند.
*** پرداخت دیه ارزی به نیمی از خانواده شهدای سانچی ***
یعنی یک تیم حقوقی در شرکت ملی نفتکش تشکیل شد تا این کار‌ها را انجام دهد؟
بله، همین‌طور است. حتی بعد از گرفتن گواهی‌های فوت، یک وکیل را استخدام کردیم تا خانواده‌ها بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای با مراجعه به ایشان، مدارکشان را تحویل دهند تا کار‌های حصر وراثتشان انجام شود. حدود نیمی از خانواده‌ها این مسیر را طی کردند و مطالباتشان به صورت ارزی پرداخت شده است. چون در دریانوردی، برای کسانی که روی کشتی کار می‌کنند، در صورت بروز حادثه، دیه به صورت ارزی پرداخت می‌شود. در این حادثه در بین افراد حاضر در نفتکش، سه دانشجو داشتیم و یک نفر هم همسر یکی از خدمه بود که این ۴ نفر جزو خدمه نفتکش نبودند. برای این افراد نیز پرداخت دیه ارزی را از شرکت بیمه‌گر خارجی پیگیری کردیم و برای آن‌ها هم توانستیم دیه‌شان را دریافت کنیم. مبالغ دیه کاملا آماده است و خانواده‌هایی که کار‌های قانونی شان را انجام داده‌اند می‌توانند این مطالباتشان را دریافت کنند.
*** استخدام یکی از اعضای خانواده شهدای سانچی در شرکت ملی نفتکش ایران ***
یعنی برخی خانواده‌ها هنوز دیه را دریافت نکرده اند که در فرآیند پرداخت است؟
بله، در فرآیند پرداخت است. به تدریج مراجعه می‌کنند، مدارک و اسنادشان کامل می‌شود و مبالغ را دریافت می‌کنند. جلسه‌ای حدود یک ماه پیش داشتیم تا ابهامات خانواده‌ها را پاسخ دهیم و بعد از آن جلسه هم برخی خانواده‌ها مراجعه کردند، فرم‌های لازم را دریافت کردند و کار‌ها در زمینه دریافت دیه، یا انجام شده و یا در فرآیند انجام است و از نظر شرکت ملی نفتکش هیچ مانعی وجود ندارد.
همچنین امکان استخدام یکی از اعضای خانواده‌های شهدای سانچی را هیئت مدیره شرکت تصویب کرد که از این امکان هم چندتا از خانواده‌ها تاکنون استفاده کرده‌اند و بقیه هم منتظر هستیم تا مراجعه کنند.
استخدام‌ها با توجه به مسائل فنی و شایسته‌سالاری صورت می‌گیرد؟ یعنی اگر فردی که متقاضی استخدام است، توانایی لازم را نداشته باشد، تحت آموزش قرار می‌گیرد؟
شرکت ملی نفتکش، شرکتی بزرگ است که بخش‌های مختلفی دارد. بخش‌های عمومی و بخش‌های تخصصی متعددی داریم. در بخش‌های تخصصی با توجه به تحصیلات این عزیزان و توانایی‌های آن‌ها و همچنین در بخش‌های عمومی شرکت می‌توانیم پذیرای این عزیزان باشیم. سعی کردیم با این کار به خانواده‌ها این اطمینان را بدهیم که اگر عزیزی و نان آوری از میان آن‌ها رفته، عزیز دیگری از اعضای خانواده آن‌ها جایگزین شوند تا حدودی از این جهت، کمک حال آن‌ها باشد.
بحث مستمری شهدای سانچی مطرح بود که در این زمینه هم مصوبه خاصی از هیئت مدیره داشتیم تا این مستمری را بیش از مقدار قانونی پرداخت کنیم. مجمع سهامداران نیز روی این موضوع صحه گذاشت و این پرداخت کاملا قانونی در حال انجام است.
*** علت اصلی حادثه سانچی عامل انسانی بود ***
در خصوص بررسی‌های مشترک کشور‌های ذی‌نفع اشاراتی داشتید. علت یابی حادثه به کجا انجامید؟
نزدیک به سه ماه طول کشید. حادثه شامگاه ۱۶ دی ۹۶ اتفاق افتاد و حدود اردیبهشت ماه بود که گزارش حادثه بیرون آمد. این گزارش از سوی ۴ کشور ایران، چین، هنگ‌کنگ و پاناما تهیه شده بود. تمام کشور‌ها بر این مسئله اتفاق نظر داشتند که علت اصلی حادثه عامل انسانی است و خطای انسانی باعث بروز این حادثه شده است. دولت جمهوری اسلامی ایران و پاناما که صاحب پرچم بود، اعتقادمان بر این بود که کشتی کریستال حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قبل از حادثه شروع به تغییر مسیر‌هایی می‌کند که کشتی را از حالت بی‌خطر که از پشت کشتی ما رد می‌شده به یک کشتی روبه تصادم و به سمت کشتی ما درمی آورد و باعث این تصادم می‌شود. طرف چینی هم نظر خودشان را داشتند. در واقع همین بخش آخر فقط مورد اختلاف بود. چینی‌ها اعتقادشان بر این بود که اگرچه این تغییر مسیر از سوی کشتی کریستال صورت گرفته، اما کشتی سانچی هم اقدام موثری برای جلوگیری از تصادم انجام نداده است.
البته در دریا و دریانوردی هیچ مقصر صددرصدی تاحالا شناسایی نشده و معمولا سهم بندی به صورت درصدی است و این هم فلسفه‌ای پشت آن است تا یک نفر فکر نکند، چون راه برای من است پس من این راه را بگیرم و بروم و بقیه هم باید مواظب خودشان باشند! چنین چیزی در دریا معنا ندارد؛ و معمولا در حوادث، به دو طرف درصدی از قصور را می‌دهند تا همه حواسشان باشد که تا حد ممکن از بروز هرگونه تصادم جلوگیری کنند.
علت یابی حادثه چه کمکی می‌کند؟ به این موضوع کمک می‌کند که اگر شد خسارتی از طرف مقابل دریافت کنیم؟ و یا فقط بار روانی قضیه است؟
این مسئله، چندین جنبه دارد. اولین و مهمترین جنبه آن این است که چه کنیم تا مجددا چنین حادثه‌ای اتفاق نیفتد. اگر شما بدانید که این حادثه به فرض، ناشی از مشکلات فنی بوده، این مسئله در نهایت منجر به این می‌شود که در سیستم‌های فنی مربوطه تغییر و تحولاتی بدهند که چنین حادثه‌ای دیگر رخ ندهد. اگر بحث افراد و عوامل انسانی بوده، باید بررسی شود که چه اتفاقی رخ داده و در صورت نیاز روی آموزش‌ها، انتخاب‌ها، گواهی‌نامه‌ها و … تغییراتی ایجاد شود.
در واقع بعد از بررسی‌ها به ما اعلام می‌کنند که شرکت ملی نفتکش یا شرکت مالک سی. اف کریستال، علت حادثه این بوده و بروید این اقدامات اصلاحی را انجام دهید و این را به سازمان بین المللی دریانوردی گزارش می‌کنیم. نتیجه بروز این حادثه اکنون در آنجا ثبت شده است. آنجا هم بررسی می‌شود تا اگر لازم است در دستورالعمل‌ها و قوانین موجود اصلاحاتی انجام شود.
همچنین از این گزارش علت یابی استفاده خواهد شد تا وکلای شرکت‌های بیمه گر، چگونه خسارت دادن را بر اساس تقصیر هر طرف درصدبندی کنند.
*** دریافت خسارت ۴۰ میلیون دلاری بابت بدنه و ماشین‌آلات سانچی ***
همه چیز در دریا بیمه است؟
بله همه چیز بیمه است. چیزی در دریا نداریم که بیمه نباشد. مثلا بدنه نفتکش سانچی و ماشین آلاتش به ارزش حدود ۴۰ میلیون دلار بیمه بوده است.
این رقم را کامل دریافت کردید؟
دو سوم این رقم را که سهم شرکت‌های بیمه‌گر‌های خارجی بود کامل دریافت کرده‌ایم و یک سوم آن شرکت‌های بیمه‌گر داخلی بوده که داریم از آن‌ها پیگیری می‌کنیم. بحث‌های ارزی که در ماه‌های اخیر پیش آمده، کمی این موضوع را معطل کرده است.
