مسئولان در حوزه نابینایان باری به هر جهت عمل می‌کنند /نباید اجازه داد نابینایان کشور گوشه گیر و منزوی شوند
روز جهانی نابینایان، بهانه‌ای است تا رسانه‌ها و افکار عمومی هر چند برای دقایقی کوتاه در میان همه موضوعات روزمره، به مسائل و دغدغه‌های این قشر از جامعه توجه کنند و اقدامات صورت گرفته و نگرفته خود در این حوزه را مرور کنند؛ قشری توانمند و خلاق که علی رغم توانمندی‌های فراوان، قربانی بی توجهی مسئولانی می‌شوند که این قشر پر شمار را نمی‌بینند.
۱۵ اکتبر، مصادف با ۲۳ مهرماه در تقویم جهانی برابر است با روزی به نام «عصای سفید» که نشان از توجه و دغدغه جهانی به قشر نابینا در کشور‌های مختلف است. این روز در ایران نیز همه ساله گرامی داشته می‌شود و فرصتی است تا توجه مردم و مسئولان به مشکلات، نیازمندی‌ها و نیز توانمندی این گروه از جامعه بیشتر شود.
جامعه‌ای که از آن‌ها سخن به میان است، جمعیتی بالغ بر ۱۱۵ هزار نفر را تنها در کشور ایران شامل می‌شود و این جمعیت فراوان خود گویای لزوم توجه ویژه به مسائل مرتبط با آنان است؛ جمعیتی که به دلیل برخی بی مهری‌ها و قوانین محدود کننده چندان امکانی برای حضور موثر در جامعه ندارند و استعداد‌های نهفته آن‌ها تلف می‌شود.
منصور شادکام، قائم مقام انجمن نابینایان کشور در رابطه با مشکلات و مسائل مرتبط با این قشر به «تابناک»، گفت: هنوز بسیاری از جامعه ایرانی نسبت به نیازها، توانمندی‌ها و خصوصیات نابینایان آگاهی ندارند و در این مسیر رسانه‌های جمعی و گروهی نیز اقدام موثری ترتیب نداده اند. وظیفه رسانه‌ها و مسئولان این است که در روز و ماه‌های مختلف نسبت به آگاه سازی جامعه در مورد معلولان و نابینایان اقدام کنند و تنها به یک روز مشخص اکتفا نکنند.
وی در همین باره افزود: در حال حاضر در بسیاری از روستا‌ها و شهر‌های کشور، تولد یک فرزند نابینا به عنوان یک فاجعه و مصیبت تلقی می‌شود و به این افراد به عنوان کسانی نگاه می‌شود که هیچ راه و چاره‌ای برای زندگی بهتر ندارند؛ این شرایط موجب می‌شود که نابینایان جامعه منزوی، افسرده و غیرفعال باشند و علی رغم توانمندی‌های فراوان به افزایش مشکلات خود و جامعه دامن بزنند.
شادکام با اشاره به توانمندی جامعه نابینای کشور ادامه داد: در حال حاضر ما چیزی حدود پنج هزار دانشجوی نابینا در مقاطع تحصیلی مختلف داریم و جمع زیادی از افراد نابینای کشور حافظ کل قرآن کریم هستند. بسیاری از افراد نابینا نیز در حوزه صنایع دستی فعالیت و حتی تابلو فرش‌های نفیسی را تولید می‌کنند که باورش برای بسیاری از شهروندان عادی جامعه دشوار است؛ مجموعه اقداماتی که گویای توانمندی‌های بی نظیر این گروه از جامعه است و باید مورد توجه جدی مسئولان قرار گرفته و در مورد آن اطلاع رسانی شود.
قائم مقام انجمن نابینایان با انتقاد از بی هدف بودن آموزش به نخبگان نابینای کشور گفت: حرفه‌آموزی هدفمند نابینایان و کم بینایان کشور یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در سال‌های گذشته نسبت به آن بی توجهی شده است. بسیاری از نخبگان نابینای کشور اکنون دارای مدارج عالیه تحصیلی در رشته‌هایی مثل علوم انسانی، علوم روانشناسی، علوم تربیتی و … هستند که کمکی به اشتغال آن‌ها در عالم واقع نکرده است و آن‌ها با مدارک خود موفق به کسب شغل مناسب نشده اند. این در حالی است که اگر از همان ابتدا آموزش به این نخبگان به صورت هدفمند صورت می‌گرفت اکنون ما با مشکل بیکاری تحصیل کردگان و نخبگان نابینا روبه‌رو نبودیم.
شادکام به صورت مشخص منظور خود در مورد حرفه آموزی هدفمند به نابینایان را توضیح داد و در این باره گفت: در بسیاری از حوزه‌ها مثل صنایع دستی، تولید فرش دستباف، تولید سفال، گلیم، تولید کیف و بسیاری از موارد دیگر نابینایان امکان فعالیت‌های هنری و دستی بسیار بالایی دارند و اکنون نیز جمعیت قابل توجهی از نابینایان در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند. اگر ما تصمیم به آموزش حرفه‌های هدفمند و مورد نیاز جامعه به جمعیت نابینای کشور بگیریم و پس از آموزش نسبت به بازاریابی محصولات تولیدی آن‌ها نیز اقدام کنیم می‌توان بخش عمده‌ای از مشکلات مورد توجه جمعیت نابینا به خصوص در حوزه اشتغال را برطرف کرد.
وی با انتقاد از عدم توجه مسئولان به زیرساخت‌های لازم نابینایان در شهر‌های کشور اضافه کرد: ما در کشورمان مشکلاتی به لحاظ زیرساختی داریم که عدم توجه به آن‌ها جای سئوال دارد. هنوز در بسیاری از خیابان‌های کشور زیرساخت‌های شهری ما برای جامعه نابینا و کم‌بینا مناسب سازی نشده است و حتی دیگر معلولان نیز برای استفاده از آن مشکل دارند. در این باره مشاهده می‌شود که حتی شهروندان نیز خود را ملزم به رعایت برخی اصول اساسی نمی‌بینند و برای مثال مغازه داران بدون رعایت وضعیت نابینایان، سایه بان مغازه خود را در پیاده رو به گونه‌ای طراحی می‌کنند که برای فرد نابینا مشکل ایجاد می‌شود. مدیران شهری نیز بعضاً چاله‌هایی در معابر عمومی حفر می‌کنند که بار‌ها شاهد بوده ایم، برای افراد نابینا مشکل آفرین شده است.
شادکام تأکید کرد: مردم عادی و مدیران ما تصور می‌کنند خود و یا نزدیکانشان هیچ گاه به این شرایط دچار نخواهند شد. این در حالی است که برای بروز معلولیت و نابینایی در جهان چهار عامل ژن، جنگ، کهولت سن و حوادث طبیعی موثر است. یعنی ممکن است یکی از مسئولان و یا شهروندان سالم جامعه نیز در آینده نیازمند زیرساخت‌های مورد نیاز افراد معلول و نابینا باشند. اگر این نگاه در میان مسئولان ما حاکم شود قطعاً توجه آن‌ها به این مسائل افزایش خواهد یافت.
شادکام در همین باره تصریح کرد: واکنش مسئولان به نیاز‌های جامعه معلول و نابینا باری به هرجهت است. از طرفی آن‌ها تلاش می‌کنند اقدامات موثری برای حل مشکلات جامعه نابینا انجام دهند و از سویی شاهد هستیم که برخی اقدامات آن‌ها نقض کننده حقوق این افراد است.
وی در توضیح این سخن خود گفت: سازمان بهزیستی و بسیاری از نهاد‌های حمایتی کشور در سال‌های گذشته اقدامات موثری برای کاهش مشکلات نابینایان کشور انجام داده اند، اما همانطور که گفتم واقعیت این است که بسیاری از اقدامات آن‌ها دارای تناقض است و اشکالات مدیریتی که در ساختار‌های ارتباطی کشور وجود دارد اجازه ارائه خدمات موثر را از این نهاد‌ها گرفته است. برای مثال خرید تجهیزات و امکانات مورد نیاز نابینایان مثل دستگاه برجسته نگار هوشمند همراه به صورت متمرکز و یکجا صورت نمی‌گیرد. سازمان بهزیستی بودجه این موضوع را به استان‌ها می‌دهد و در برخی موارد نه تنها استان‌ها اقدام به خرید دستگاه مورد نظر نمی‌کنند بلکه بودجه را در محل دیگر صرف می‌کنند. از سویی نیز خرید محصول به صورت غیر متمرکز و پراکنده باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود.
قائم مقام انجمن نابینایان کشور در بخش دیگری از سخنان خود ضمن اشاره به توانمندی‌های این قشر از جامعه گفت: در همین روز‌ها بازی‌های پارالمپیک آسیایی برگزار شد که تیم گلبال آقایان در آن قهرمان شد و تیم گلبال خانم‌ها نیز به مقام سومی دست یافت. در بسیاری از رشته‌های دیگر مثل جودو نابینایان کشور حرف اول را در آسیا زدند. در مسابقات پارالمپیک جهانی برزیل نیز ما شاهد این بودیم که تیم فوتبال نابینایان کشور موفق به کسب عنوان نایب قهرمانی جهان شد. از سویی ما چیزی حدود ۱۰۰۰ دانشجوی کارشناسی ارشد و دکتری در کشور داریم و حافظان کل قرآن کریم نیز در میان نابینایان کم نیست. این موارد نشان می‌دهد این جمعیت نیرو‌های قابل و توانمندی هستند که می‌توانند در توسعه و پیشرفت کشور موثر و مفید واقع شوند.
وی در پایان تأکید کرد: نباید اجازه داد جامعه نابینای کشور گوشه گیر و منزوی شود. مسئولان کشور باید توجه داشته باشند که در صورت بی توجهی به جامعه نابینای کشور و عدم مشارکت دادن این افراد در جامعه زمینه گوشه گیری آن‌ها فراهم خواهد شد و با انزوا و گوشه گیری نابینایان، انواع بیماری‌ها به سراغ آن‌ها خواهد آمد و شرایط به گونه‌ای پیش خواهد رفت که این افراد به جای نقش مثبت و سازنده، به جامعه هزینه‌های سنگینی تحمیل خواهند کرد.
