کوچ تهرانی‌ها به دلیل گرانی؛ 350 هزار نفر پایتخت را ترک کردند
موج افزایش اجاره بها و خرید مسکن بسیاری از تهرانی‌ها را رهسپار سفری بی‌بازگشت از پایتخت کرد. بسیاری از پایتخت‌نشینان امروز کرج و قزوین‌‌نشین شده‌اند و پیش‌بینی‌ها حاکی از ادامه افزایش مهاجرت از کلانشهر تهران است.
حکومت سال‌هاست آرزومند کاهش جمعیت تهران است، زیرا امکانات رفاهی، شهری، آموزشی و فرهنگی این شهر برای هفت، هشت میلیون طراحی شده بود، اما تهران در روز حدود 13 میلیون و در شب حدود 8.5 میلیون جمعیت داشت. میزان رشد جمعیت در تهران سالانه 1.79 صدم درصد است که این میزان بیشتر از میانگین کشوری است.
به نظر می‌رسد افزایش قیمت سکه، ارز و گرانی اجاره بها و مسکن اگر هزاران بدی دارد، لااقل یک خوبی آن ترک شهری مستعد زلزله، پرترافیک و دود توسط برخی از مردم بود. حال باید دید آیا اقدامی زودهنگام برای ممانعت از مهاجرت تهرانی‌ها توسط دولت انجام می‌شود یا آنها نیز مانند برخی از کارشناسان امیدوارند روند مهاجرت از این شهر روزانه شیب صعودی یابد و به عبارتی تهران خلوت‌تر شود.
البته روی دیگر این سکه تاریک است؛ شهروندان زیادی وجود دارند که بخشی از هویت تاریخی و خاطرات خود را در تهران جا گذاشته و به قصد مقصد و شهر جدید قصد عظیمت دارند. پایتخت‌نشینانی که امیدوارند در شهر جدید مانند گذشته ریشه بدوانند و از این مهاجرت پشیمان نشوند.
نوسانات ارزی، رشد قیمت‌مسکن و اجاره بها، پایین‌بودن کیفیت زندگی، آلودگی‌هوا و ترافیک باعث شده 350 هزار نفر طی پنج‌سال از تهران بروند؛ بررسی‌های اخیر نیز حاکی از آن است که روند مهاجرت تشدید شده است. گزارشات میدانی، مدتی است که خبر از مهاجرت مستاجران تهرانی به شهرهای اطراف می‌دهد؛ پردیس، پرند، هشتگرد و البته محمدشهر به عنوان مکان‌های جاذب اجاره‌نشین‌ها معرفی می‌شود.
در این بین محمدشهر کرج با توجه به وجود سرانه‌های‌خدماتی مناسب از اقبال بیشتری برخوردار شده اما شهرهای جدید اطراف تهران هم به تدریج با آماده شدن خدمات و زیرساخت‌ها در حال تبدیل به کلانشهر شدن هستند. در پرند به عنوان پایتخت مسکن‌مهر 96 هزار واحد جانمایی‌شده که تاکنون بیش از 68 هزار واحد آن تحویل شده است. در پردیس از 85 هزار واحد مدنظر 30 هزار واحد افتتاح شده و در 49 هزار واحد مسکن مهر تعریف شده که از این تعداد 25 هزار و 600 واحد افتتاح شده است.
9000 واحد دیگر هم تا شهریور ماه سال آینده آماده می‌شود و به این ترتیب پرونده مسکن‌مهر در هشتگرد بسته خواهد شد. طبق‌وعده‌ها مترو هشتگرد و پرند نیز در صورت تامین‌اعتبار تا پایان سال تکمیل می‌شود. شرایط جدید حاکی از آن است که مستاجران تهرانی، انتخاب‌های دوم را پیش روی خود می‌بینند و برای کاهش هزینه‌های مسکن راهی شهرهای اقماری می‌شوند. بنا به اطلاعات سرشماری سال 1395 در فاصله زمانی سال‌های 1390 تا 1395 تعداد 350 هزار و 632 نفر از استان تهران به استان‌های‌دیگر مهاجرت کرده‌اند.
استان البرز بالاترین جذب‌مهاجر از تهران را داشته و استان‌های گیلان و مازندران به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم جذب مهاجر از استان تهران قرار دارند. آمار به تفکیک اینطور توضیح می‌دهد که استان البرز با 89هزار و 197 نفر بیشترین مهاجر را از استان تهران داشته است. استان‌های گیلان، مازندران و خراسان‌رضوی به ترتیب با 28 هزار و 531، 23 هزار و 643 و 21 هزار و 241 نفر از این نظر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
محاسبه رشد قیمت دلار، سکه و مسکن از ابتدای سال 1396 تا روز 24 شهریورماه 1397 حاکی از آن است که دلار 242 درصد و سکه‌امامی 265 درصد رشد داشته است؛ در حالی که نرخ رشد قیمت‌مسکن در همین بازه زمانی 69 درصد بوده است. با این وجود، بازار‌مسکن به‌دلیل عدم تقاضای معنادار ناشی از عدم قدرت خرید طرف تقاضا دچار رکود شده و معاملات در مردادماه نسبت به ماه‌مشابه سال قبل 33 درصد افت کرده است.
**کرج برای حضور مهاجران فضا ندارد
عضو کمیسیون معماری‌و‌شهرسازی شورای‌شهر تهران در گفت‌وگو با «آرمان» در ارتباط با مهاجرت تهرانی‌ها می‌گوید: آمار 350 هزار نفر مهاجر طی پنج سال گذشته از شهر تهران دور از انتظار نیست و امروز برخی مهاجرت‌ها از سطح شهر تهران صورت می‌گیرد. زهرا نژادبهرام می‌افزاید: باتوجه به گستردگی 700 کیلومتر مربعی شهر تهران مسائل خاص خود را مانند آلودگی‌هوا، ترافیک و شلوغی دارد.
او خاطرنشان می‌کند: به‌رغم جذابیت‌هایی مانند اشتغال، پرکردن اوقات فراغت و فرصت ارتقای شغلی در شهر تهران و اینکه پایتخت مرکز سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و بین‌الملل است، رنج قیمت زندگی در تهران به نسبت شهرستان‌ها متفاوت است و این تفاوت قیمت برخی شهروندان را به مهاجرت متمایل می‌کند.
او تاکید می‌کند: مهاجرت از شهر مساله غریبی نیست و شهرهای بزرگ معمولا شهرک‌های‌کوچک و حاشیه‌ای کنار خود دارند و سربار جمعیتی آنها در این شهرها مستقر می‌شوند، زیرا از نظر جمعیتی و هزینه‌ای فضای مناسب برای زندگی و سکونت مناسب‌تر از شهرهای بزرگ است. در شهر تهران پراکندگی زیادی در بخش‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی وجود دارد. بنابراین افراد مهاجر کمتر می‌توانند برای زندگی به داخل شهر راه یابند و به شهرک‌های میانی با فاصله از شهر کوچ می‌کنند. تنها شهری که از گذشته محلی برای تهرانی‌های مهاجر بوده شهر کرج است، اما امروز کرج خود یک ابرشهر است و طبیعتا شهرهای اقماری آن پوشش‌دهنده سربار جمعیتی شهر کرج هستند و جمعیت تهران را پوشش نمی‌دهند.
نژاد بهرام تاکید می‌کند: بنابراین نیازمند خدمات‌دهی بهتر در فضاهای شهرداری دیگر مانند شهرک‌های اطراف تهران هستیم تا افرادی که متمایل به زندگی در خارج از تهران و حاشیه آن هستند و قصد دارند فضای ارتباطی با تهران را قطع نکنند به زندگی در شهرهایی جز کرج مبادرت ورزند.
