تحریم؛ دستاویزی برای گران‌فروشی
با آغاز دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران از چهارم نوامبر(۱۳ آبان) صنعت نفت کشور شرایط جدیدی را تجربه می‌کند. به همین جهت مدتی است که ایران درصدد راهکاری برای بی‌اثرکردن این تحریم‌هاست.
در این مورد بلومبرگ نوشته است در حالی که هنوز حدود دو ماه تا اجرای تحریم‌های نفتی ایران زمان باقی مانده، اما این کشور به ذخیره‌سازی نفت در نفتکش‌ها و روی دریا مشغول است. از سوی دیگر، آمریکایی‌ها هم برای فشار بیشتر بر ایران بیکار ننشسته‌اند. مسئولان این کشور مدت‌هاست که با توسل به حربه تطمیع و تهدید قصد ترغیب شرکای ایران برای توقف واردات نفت را دارد که تاکنون به موفقیت‌هایی هم دست یافته است. از جمله آنکه آمار صادرات نفت کشور در ماه سپتامبر نشان می‌دهد که صادرات نفت به کره‌جنوبی به صفر رسیده است. با این حال، کشورهایی نظیر هندوستان، چین و… هنوز تسلیم خواسته‌های آمریکا نشده‌اند و به‌نظر می‌رسد قصد دارند همکاری خود را با ایران ادامه دهند.
به گزارش بازتاب به نقل از آرمان، در این زمینه گفت‌وگویی با موید حسینی‌صدر، کارشناس ارشد انرژی، انجام شده است که در ادامه می‌خوانید.
تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران که از 13آبان رسما به اجرا گذاشته می‌شود چه پیامدهایی برای اقتصاد می‌تواند داشته باشد؟
درباره سری جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران به چند ویژگی می‌توان اشاره کرد. اولا اینکه دولت دونالد ترامپ بابرنامه و حساب‌شده این تحریم‌ها را کلید زده است. دومین مساله به مذاکرات این کشور با مشتریان اصلی نفت ایران اعم از چین، هندوستان، کره‌جنوبی و اروپا بازمی‌گردد. ویژگی سوم را در تصمیم آمریکا برای بسط تحریم‌های نفتی به میعانات گازی و پالایشگاه‌های پتروشمی می‌توان خلاصه کرد. با توجه به این شرایط اگر بخواهیم بدون تعارف تحلیلی ارائه دهیم باید گفت که شرایط سختی پیش‌روی اقتصاد ایران قرار دارد. آمار بین‌المللی نشان می‌دهد که ایران در سال 2016 بیش از 36میلیارد دلار درآمد نفتی داشت که در سال 2017 این آمار به بیش از 40میلیارد دلار رسید. حال اگر این رقم را از اقتصاد ایران خارج کنیم متوجه پیامدهای آن می‌شویم. با این حال به‌نظر می‌رسد هنوز برخی مسئولان متوجه شرایط کنونی نیستند. در نتیجه گاهی صحبت‌هایی به گوش می‌رسد که نشان از خواب غفلت برخی مدیران دارد. به‌عنوان مثال در حالی که هنوز تحریم اصلی شروع نشده، قیمت فولاد، میلگرد و برخی محصولات پتروشیمی که تولید داخل هستند بیش از دوبرابر افزایش قیمت پیدا کرده‌اند. این در حالی است که در این بخش‌ها نه مواد اولیه گران شده و نه کمبودی وجود دارد. حتی فولاد دوبرابر نیاز کشور تولید می‌شود. به‌ویژه مسئولان وزارت صمت باید در این زمینه پاسخگو باشند و از خواب غفلت برخیزند. امروز تحریم به دستاویزی برای گران‌فروشی تبدیل شده و از اسم آن سوءاستفاده می‌شود. باید توجه داشت که می‌توان از گرداب تحریم عبور کرد، اما شرط‌هایی دارد. ابتدا باید مسئولان کشور شرایط را درک کنند و در ثانی از پمپاژ ناامیدی جلوگیری کنند. درست است که گاهی برخی اتهامات به ناحق مطرح می‌شود، اما برخی انتقادات مردم و کارشناسان هم بحق است و نباید هر مخالفت و نارضایتی را هدایت‌شده و هر مخالفی را دست‌نشانده دشمن خواند. زمانی که مسئولان از مردم می‌خواهند شرایط را تحمل کنند، اما برخی فرزندان خودشان در آمریکا و انگلستان در رفاه کامل بسر می‌برند یک دوگانگی ایجاد می‌شود و نمی‌توان از شهروندان انتظار داشت که همراه و همدل مسئولان باشند. اگر فاصله ایجادشده بین مردم و مسئولان از بین نرود، نمی‌توان امید چندانی به آینده داشت و در این شرایط انتظار می‌رود روزهای سخت‌تری در انتظار باشند.
با تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال می‌شود، بالطبع سایر کشورها هم در صورت همکاری با آمریکا متضرر می‌شوند. این موضوعی است که مسئولان روسیه، ترکیه، هندوستان و… هم به آن اشاره کرده‌اند. آیا می‌توان با شناسایی بازارهای هدف این کشورها، از کاهش درآمدهای ارزی جلوگیری کرد؟
همان‌طور که رئیس‌جمهوری هم در سخنرانی اخیر خود اشاره کرد، مشکل امروز اقتصاد ایران بیش از آنکه مربوط به تحریم باشد، ریشه در داخل کشور دارد. در نتیجه انتظار می‌رود با مجموع افرادی که فساد را در اقتصاد ایران نهادینه کرده‌اند برخورد قاطع شود. اکنون فرکانس‌های مثبتی از خارج به ایران فرستاده می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از کشورهای دنیا اعم از اروپا، ترکیه، روسیه، چین، هندوستان و… به این نکته پی برده‌اند که آمریکا خود را هم کلانتر دنیا می‌داند و هم تصور می‌کند قاضی دادگاه است، بر این اساس سعی می‌کنند ارتباط و وابستگی خود را با این کشور کاهش دهند. خوشبختانه امروز یک انزجار جهانی نسبت به سیاست‌های ترامپ به وجود آمده و کشورهای مختلف سعی می‌کنند در مراودات خود ارزهای دیگری را جایگزین دلار کنند. از همین رو انعقاد پیمان‌های چندجانبه یا دوجانبه پولی بین کشورها رواج یافته است. ایران نیز می‌تواند با انجام مذاکراتی بر سر استفاده از ارزهای جایگزین به تفاهم‌هایی دست یابد. با این حال امروز این مساله بسیار کند و با تاخیر دنبال می‌شود. اکنون زمان آن گذشته است که آمریکا یا هر کشور دیگری زورگویی کند و سایر کشورها تماشاچی باشند. فقط کافی است مشکلات داخلی حل شود و در حوزه بین‌المللی هم با دیپلماسی و مذاکره چهره صلح‌جوی ایران را به جهانیان معرفی کنیم. پیش‌بینی می‌شود به‌رغم مشکلاتی که در مسیر رشد و توسعه اقتصادی کشور وجود دارد، اما با توجه به ظرفیت‌ها و منابع کشور از این بحران‌ها نیز عبور می‌کنیم. هر چه عقلانیت و دوراندیشی در رفتارهای سیاستگذاران بیشتر باشد عبور از این شرایط با سختی کمتری انجام می‌شود. هیچ کشوری با تحریم‌شدن به جایی نرسیده است، جای تعجب دارد که برخی افراد در داخل کشور از اعمال تحریم‌ها خوشحال می‌شوند. اینکه دولت تحت فشار قرار بگیرد، قطعا پس از مدتی سود همه گروه‌ها و افراد تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بحث دیگر هم به تنگه هرمز مرتبط می‌شود که روزانه 20میلیون بشکه نفت از آنجا عبور می‌کند. حتی اگر در کوتاه‌مدت برای این تنگه مشکلاتی به وجود آید، قطعا بسیاری از اقتصادهای دنیا تحت تاثیر قرار می‌گیرند. اما ممکن است ایران مجبور به بستن تنگه هرمز هم بشود.
بلومبرگ از آغاز ذخیره‌سازی نفت ایران در نفتکش‌ها و روی دریا خبر داده است. دلیل این اتفاق چیست و آیا برای کشور صرفه اقتصادی دارد؟
ذخیره‌سازی نفت اقدامی عاقلانه است که اگر امنیت آن برقرار باشد می‌تواند جایی دردی را دوا کند. این اقدام قابل تقدیر و مفیدی است که می‌توان انجام داد، اما راه چاره‌ای برای دورزدن تحریم‌ها نیست، زیرا حداکثر نفت قابل‌ذخیره‌سازی ایران روی دریا و پایانه‌های نفتی حدود 100میلیون بشکه می‌شود که رقم بسیار بالایی نیست و در حد صادرات 40روز کشور است. با وجود این، چنین تصمیمی می‌تواند در کوتاه‌مدت مثمرثمر باشد و بخشی از نیازهای کشور را برطرف کند. در شرایط جدید باید به ذره ذره درآمدهای کشور بندیشیم و آن را به یک فرصت تبدیل کنیم. حتی می‌توان نقش بخش انرژی‌های کوچک را در اقتصاد توسعه داد. شاید اگر این اقدامات را جدا از هم نگاه کنیم کوچک به‌نظر بیایند، اما مجموعه این فعالیت‌ها در کنار یکدیگر به اقدامی بزرگ تبدیل می‌شود و می‌تواند در بلندمدت مفید فایده باشد. اکنون نیز نمی‌توان انتظار معجزه یا امداد غیبی داشت، فقط باید با عقلانیت، اندیشه و مسئولیت‌پذیری برنامه‌های کشور را جلو برد تا دیگر نه تحریم‌های آمریکا و نه مخالفت‌های داخلی، کشور را به پرتگاه اقتصاد نکشاند.
