تکنیک اوپتوژنتیک برای تحقیقات در زمینه بیماری صرع اجرا می شود

«تکنیک اوپتوژنتیک» برای استفاده تحقیقاتی در زمینه بیماری صرع در گروه فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس به کار گرفته می شود.

به منظور دستیابی به راهکارهای جدید درمانی و شناسایی بهتر و هر چه بیشتر مکانیسم های درگیر در ایجاد اختلالات شناختی در بیماران مبتلا به صرع ، با همت محققان و متخصصان و با حمایت ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی، «تکنیک اوپتوژنتیک» در گروه فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس راه اندازی و مورد بهره برداری قرار گرفت.

دکتر سید جواد میرنجفی زاده عضو هیأت علمی گروه فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس گفت: با استفاده از تکنیک اوپتوژنتیک و با تحریک اختصاصی نورون هایی در ناحیه ای از مغز می توان تأثیر فعالیت این گونه نورون ها بر رفتارهای شناختی را به دنبال تشنج مورد بررسی قرار داد.

وی با بیان اینکه یکی از مشکلات اساسی بیماران صرعی، اختلال در فرآیندهای شناختی، مانند حافظه و یادگیری است، افزود: این اختلالات با عملکرد غیرطبیعی برخی از میانجی های عصبی از جمله «دوپامین» همراه است و کاستن اختلالات شناختی در این بیماران از اهمیت درمانی ویژه ای برخوردار است که می تواند باعث بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و فردی آنان شود.

عضو گروه فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به این که به دنبال صرع و تشنج، ارتباط نورون های مغزی در «سیناپس ها» دچار تغییر می شود و «سیناپس ها» توانایی شکل پذیری خود را از دست می دهند، از دست رفتن توانایی شکل پذیری سیناپسی را یکی از مشکلات بیماران مبتلا به صرع برشمرد و گفت که این موضوع هم باعث افزایش تحریک پذیری بافت عصبی می شود و هم در فرآیند های یادگیری و حافظه اختلال ایجاد می کند.

این محقق تصریح کرد: یکی از راه های دستیابی به راه کارهای جدید درمانی و شناسایی دقیق مکانیسم های درگیر در ایجاد این اختلالات شناختی، بررسی نقش عواملی است که بتوانند «توانایی شکل پذیری سیناپسی» را به حالت طبیعی باز گردانند.

وی گفت: یکی از این عوامل، «دوپامین » است که به عنوان یکی از مهمترین میانجی های نورونی نقش مهمی در فرآیندهای شناختی ایفا می کند.

میرنجفی زاده گفت: در سال های گذشته روش فیزیولوژیکی برای تحریک یا مهار اختصاصی نورون هایی که دوپامین به عنوان ماده میانجی استفاده می کنند، وجود نداشت اما از سال 2010 با ابداع تکنیک اپتوژنتیک این توانایی برای بشر حاصل شد و امروزه در تمامی مراکز تحقیقاتی پیشرفته در سراسر جهان از این تکنیک استفاده زیادی می شود و دیدگاه های جدیدی به دنبال استفاده از این تکنیک در علوم اعصاب و مباحث شناختی ایجاد شده است.

وی گفت: برای بهره گیری از تکنیک اوپتوژنتیک در داخل کشور، یک طرح تحقیقاتی سه مرحله ای برای بررسی نقش دوپامین در بیماری صرع تحت عنوان »مقایسه نقش گیرنده های دوپامینی در شکل پذیری سیناپسی، یادگیری و حافظه در موش کوچک آزمایشگاهی کیندل شده و سالم با استفاده از روش های الکتروفیزیولوژیک و اپتوژنتیک» در ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی مورد تصویب قرار گرفت.

وی گفت: این طرح به صورت پروژه ای مشترک بین گروه فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس و مرکز تحقیقات علوم اعصاب زوریخ آغاز شد و بر اساس نتایج فاز اول طرح که در ایران انجام شد، «دوپامین» به عنوان ماده ای معرفی شد که می تواند از طریق نوع خاصی از گیرنده های خود ، توانایی شکل پذیری «سیناپسی» را به بافت مغز حیوانات تشنجی بازگرداند.

این محقق گفت: در فاز دوم این طرح که در کشور سوئیس انجام شد، با استفاده از تکنیک اوپتوژنتیک نشان داده شد که تحریک اختصاصی نورون هایی که «دوپامین» رها می کنند، در ناحیه ای از مغز می تواند رفتارهای شناختی حیوانات تشنجی را بهبود بخشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: در فاز سوم این طرح، ابزارهای لازم برای راه اندازی «تکنیک اوپتوژنتیک» برای اولین بار به کشور انتقال یافت و همزمان 3 جفت موش «ترانس ژن» که برای انجام «تکنیک اوپتوژنتیک» مورد نیاز است، نیز از خارج به داخل کشور انتقال یافت که هم اکنون چندین نسل از آن ها پرورش یافته و منبع مناسبی از این حیوانات برای تحقیقات آینده در دست است.

به گزارش مهر، میرنجفی زاده افزود: «تکنیک اپتوژنتیک» هم اکنون در گروه فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس راه اندازی شده و دانشجویان و محققان در حال انجام آزمایش و کسب داده ها با استفاده از این روش می باشند و اولین کارگاه «اپتوژنتیک» کشور نیز برای علاقمندان به این تکنیک در سال گذشته در گروه فیزیولوژی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.

وی گفت: براساس یافته های علمی و تحقیقی انجام شده و استفاده از توان و دانش محققان و متخصصان، گام های مثبتی برای درمان و کاستن از اختلالات شناختی در بیماران مبتلا به صرع در داخل کشور برداشته شود.