تبعات کاشت «چمن» در فضای شهری
گونه گیاهی چمن سال‌ها است که در فضاهای شهری برای ایجاد فضای سبز استفاده می‌شود. یک استادیار اکولوژی گیاهی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه هشدار نسبت به تبعات کاشت چمن در فضای سبز باید سال‌ها پیش به مسئولان شهری داده می‌شد، گفت: گونه گیاهی چمن یک گیاه آب‌بر است و هزینه‌های اقتصادی زیادی به همراه دارد. ما در کشور خود گونه‌های گیاهی زیادی داریم که اگر اهلی سازی و به فضای سبز شهری معرفی شوند، می‌توانند با مطالعات زیست‌محیطی جایگزین گیاه چمن شوند.
احمدرضا محرابیان در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: درست است که گونه گیاهی چمن گونه‌ای زیبا و همیشه سبز است ولی برای کشوری مانند کشور ما که درگیر کم‌آبی است، اصلا گونه گیاهی مناسبی نیست. استفاده از چمن در کشورهای اروپایی که رطوبت دائمی دارند مشکلی ندارد ولی در کشور ما با ملاحظاتی همراه است.
وی با بیان اینکه استفاده از گونه گیاهی چمن در کشور ما از چند بعد هزینه‌بر است، تصریح کرد: در درجه اول میزان آبی که چمن مصرف می‌کند در مقایسه با سایر گونه‌هایی که در فضای سبز شهری استفاده می‌شود، بسیار بیشتر است. گونه چمن اگر یک روز آبیاری نشود حتما خشک می‌شود و از بین می‌رود. علاوه بر این نگهداری از چمن نیاز به نیروهای خدماتی زیادی دارد که هزینه‌بر است و مخارج اقتصادی زیادی به همراه دارد.
این استادیار اکولوژی گیاهی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه گفت: بسیاری از کشورهایی که درحال حاضر دچار کم‌آبی هستند، گونه‌هایی را معرفی کرده‌اند که می‌توانند جایگزین چمن شوند. این گونه‌ها ممکن است جلوه چمن را نداشته باشند یا به اندازه آن سبز نباشند ولی کاربردهایی مشابه چمن دارند. به عنوان مثال می‌توان از آن‌ها در پارک‌ها استفاده کرد و روی آن‌ها راه رفت. این گونه‌های جایگزین، نیاز به آبیاری زیادی ندارند و با شرایط اقلیمی سازگار هستند.
محرابیان با اشاره به اینکه متاسفانه برداشت بیشتر مردم از عنوان فضای سبز فقط کلمه سبزی آن آست، اظهار کرد: یک فضای سبز کارآمد علاوه بر ارزش زیبایی شناختی و تلطیف محیط باید بتواند اکوسیستم شهری را تعدیل کند اما متاسفانه چمن این قابلیت را ندارد و نمی‌تواند با تغییرات اقلیمی خود را سازگار و یا نقش تعدیل اقلیمی را ایفا کند.
وی افزود: فضای سبز مناسب باید بتواند حتی در کنترل ترافیک نقش داشته باشد و به جای اینکه از نرده‌های میله‌ای استفاده کنیم گونه‌های درختی را جایگزین آن کنیم و مانع سبز ایجاد کنیم. فضای سبز کاربردهای گوناگونی دارد که متاسفانه در کشور ما نادیده گرفته می‌شود و فقط به ایجاد فضای سبز از طریق گونه‌های گیاهی فکر می‌کنیم و به همین علت است که استفاده از گونه چمن را در کشور گسترش داده‌ایم.
این استادیار اکولوژی گیاهی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه هشدار درباره تبعات کاشت چمن به مسئولان شهری باید ۱۰ سال پیش داده می‌شد، گفت: درست است که چمن یک گیاه همیشه سبز است ولی دوره رویش آن در فصل بهار و تابستان است. باید در نظر داشت که بدون توجه به ملاحظات زیست محیطی نباید گونه چمن را جایگزین گونه دیگری کنیم. اولین قدم برای جایگزینی چمن این است که بتوانیم گونه جایگزین مناسبی را پیدا کنیم.
محرابیان افزود: گونه‌های گیاهی بسیاری وجود دارند که می‌توانند به‌جای چمن در فضای سبز ما حضور پیدا کنند ولی متاسفانه هنوز جای خود را در فضای سبز ایران پیدا نکرده‌اند و دلیل آن شاید این باشد که به اندازه گونه چمن زیبایی ندارند ولی باید در نظر بگیریم که هزینه اقتصادی آن‌ها بسیار کمتر از چمن است. ما در فضای سبز خود نیازمند گونه‌هایی هستیم که علاوه بر هزینه اقتصادی پایین، کم آب‌بر باشند و با تحقیقات زیست محیطی بتوانیم آن‌ها را جایگزین گونه گیاهی چمن کنیم.
وی در پایان با اشاره به اینکه ما در کشور خود گونه‌های گیاهی زیادی داریم که اگر اهلی‌سازی و به فضای سبز شهری معرفی شوند می‌توانند جایگزین گیاه چمن شوند، تصریح کرد: این کار نیاز به مطالعات گسترده دارد ولی شرایط آبی کشور می‌طلبد که هر چه سریعتر برای گونه‌های گیاهی کشت شده آب‌بر مانند چمن فکری کنیم.
