حمله آمریکا به اوپک!
ناصری به احتمال چرخش بیشتر چین به سوی ایران اشاره کرده و می‌افزاید: از طرفی، تنش تجاری بین آمریکا و چین می‌تواند واردکننده‌های چینی را از نفت آمریکا به واردات نفت هرچه بیشتر از ایران سوق دهد. البته همچنان مشکل نحوه پرداخت باقی می‌ماند که باید حل شود. اما اکنون چین در ماه گذشته، کانادا را رد کرد و به بزرگ‌ترین واردکننده نفت از آمریکا بدل شد که این مسئله می‌تواند از نظر تجاری، سودآوری آمریکا را تحت‌الشعاع قرار دهد، بنابراین اگر تعرفه‌های آمریکا قطعی شود، چین حتما نفت خود از آمریکا را جایگزین خواهد کرد و ایران می‌تواند از این موقعیت استفاده کند..
صدوهفتادوچهارمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) با تنشي پيش از آغاز همراه است. دودستگي حاميان افزايش سقف توليد و مدافعان ثبات، آن‌قدر عيان شده كه كارشناسان رسيدن به توافقي روشن در اين نشست را امري بعيد مي‌دانند.
به نظر مي‌رسد آنچه فراروي بازار نفت قرار دارد، توافقي گنگ است كه حتي اگر از افزايش سقف توليد حمايت نكند، به‌صورت غيررسمي، توافق فريز نفتي را مي‌شكند. از سويي توافق پشت‌پرده آمريكا و عربستان در راستاي ليدري عربستان براي افزايش سقف توليد در نشست پيش‌روي اوپك، با توييت‌هاي عجولانه ترامپ، بر باد رفت.
دونالد ترامپ كه فكر مي‌كرد مي‌تواند با حمله به اوپك در قالب حامي افزايش قيمت، نيت پشت‌پرده خود براي افزايش قيمت شيل‌اويل‌ها را پنهان كند، اعضاي اوپك و حتي هم‌پيمان خود، عربستان، را به‌شدت دلخور كرد. حالا اوپگ نگران آن است كه اگر از افزايش سقف توليد حمايت كند، ممكن است از آن به عنوان پيروي‌كننده از تصميمات آمريكا ياد شود و همين مسئله تصميم‌گيري‌ها را سخت كرده است.
در همين راستا، ديروز وقتي وزير نفت ايران، تهران را به مقصد وين براي شركت در هفتمین سمینار بین‌المللی و صدوهفتادوچهارمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) ترك مي‌كرد، گفت: «مشکل فعلی بازار نفت، عمدتا تنشهای سیاسی است که از سوی رئیسجمهوری آمریکا در فضای سیاسی بین‌المللی ایجاد شده؛ نه عدم توازن عرضه و تقاضا».
به گزارش شانا، بیژن زنگنه افزود: «به اعتقاد ما، آقای ترامپ برای فعال نگه‌داشتن توسعه شیل‌اویل در آمریکا موافق قیمت‌های بالای نفت است، اما برای فرار از فشار افکار عمومی مردم آمریکا در برابر بالارفتن قیمت نفت، به‌خصوص بعد از خروج آمریکا از برجام، به اوپک حمله می‌کند».
معادلات چندمجهولي بازار سياسي نفت، چشم‌انداز مبهمي را در ماه‌هاي آينده براي ايران نشان مي‌دهد. برهمين‌اساس دولتمردان بايد به فكر آن باشند كه اگر توليد و صادرات ايران در تحريم‌هاي پيش‌رو تحت‌تأثير قرار گرفت، برنامه‌ها درخصوص افزايش ظرفيت توليد را عملياتي كنند، هرچند اين تصميم‌گيري هم چندان آسان نيست.
نشست خاص و دشوار اوپک
ایمان ناصری، مدیرکل خاورمیانه مؤسسه مشاوران بازار نفت و گاز FGE، در گفت‌وگو با «شرق»، نشست پیش‌روی اوپک را نشستی خاص و دشوار می‌داند و می‌گوید: این نشست، یک نشست خاص و دشوار خواهد بود، اما مهم‌ترین مسئله آن است که ایران و برخی اعضا، مخالف افزایش سقف تولید هستند و برخی موافق، اما آنچه این نشست را برای رسیدن به هر نوع توافق فراگیر در بین اعضا دشوارتر می‌کند، آن است که حتی اگر گروه توانستند از نگرانی‌های تک‌تک اعضا عبور کنند و به یک اجماع برسند که بالاخره باید به تصمیمی رسید، پیاده‌کردن آن تصمیم بسیار سخت خواهد بود.
دغدغه 4 عضو اوپک چیست؟
ناصری در ادامه با اشاره به مشکلات پیش‌روی این نشست می‌افزاید: رسیدن به یک عدد مطلق که مبنای آن میزان تولید مجموع اعضا باشد، سخت است، زیرا چهار عضو از اعضای اوپک، آینده تولیدشان چندان روشن نیست؛ ایران به دلیل بازگشت تحریمهای آمریکا، ونزوئلا به دلیل مشکلات اقتصادی و افت تولید، لیبی که در روزهای اخیر با خارج‌شدن دو ترمینال صادراتی‌اش درحال‌حاضر 250 هزار بشکه از صادراتش کاسته شده و ممکن است به 500 هزار بشکه هم برسد که روی تولید این کشور هم اثر خواهد گذاشت، زیرا در ترمینال‌های صادراتی، مخازن نفت وجود داشته که از بین رفته و میزان ذخیره‌سازی را کاهش می‌دهد، اما درعین‌حال اگر نتواند از این ترمینال‌ها که به اشغال درآمده، صادراتی داشته باشد، تولید را باید کاهش دهد.
نیجریه نیز با مشکلات داخلی خود، عدم قطعیت در تولید را در پی خواهد داشت. در نهایت ممکن است اعضا اصلا به توافقی در راستای افزایش یا ابقای سقف تولید به توافق نرسند. این به آن معناست که به‌طور رسمی همین سقف فعلی ادامه پیدا می‌کند، اما به‌طور غیررسمی برخی اعضا به‌ویژه آنهایی که دارای ظرفیت مازاد هستند، تولید خود را افزایش دهند و اگر به توافق هم برسند، عدد خاصی را ممکن است اعلام نکنند و توافق گنگی را به امضا برسانند.
دو کمپ، مقابل هم
مدیرکل خاورمیانه مؤسسه مشاوران بازار نفت و گاز FGE با اشاره به یارگیری‌ها در این دوره می‌گوید: یارگیری‌ها کم‌وبیش از صحبت‌هایی که برخی دولتمردان داشته‌اند، مشخص است. دو کمپی که وجود دارد، کمپ افزایش تولید است که به‌طور خاص می‌توان از عربستان، امارات و کویت نام برد و در طرف مقابل، کمپ ابقای سقف تولید و عدم افزایش است که درحال‌حاضر، حضور ایران، عراق و ونزوئلا در این گروه قطعی شده است. گرچه ممکن است این موضع‌گیری‌ها در روزهای آینده تعییر یابد.
او در ادامه با بیان اینکه کشورهایی می‌توانند انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند که مازاد ظرفیت دارند، می‌افزاید: هر کشور یک رأی دارد و احتمالا هرگونه توافقی باید با موافقت همه اعضا به تصویب برسد، گرچه استثنائاتی هم در گذشته وجود داشته؛ درهرحال هر کشوری به‌صورت بالقوه می‌تواند اثرگذار باشد، اما کشوری که بیشتر می‌تواند اثرگذار باشد، اما اگر صحبت از افزایش سقف تولید شود، به‌هرحال باید دید کشورها می‌توانند این کار را انجام دهند یا خیر. درحال‌حاضر، برخی از اعضای این گروه، که همان چهار کشور یادشده هستند، احتمالا نمی‌توانند حتی در چند ماه آینده همان میزان تولید کنونی خود را نگه دارند، چه برسد به افزایش تولید. بنابراین کشورهایی که می‌توانند افزایش تولید دهند، قطعا می‌توانند بیشتر اثرگذار باشند.
سیگنال روس‌ها به بازار
این کارشناس انرژی با اشاره به نقش روسیه در توافق بین اوپک و غیراوپک تصریح می‌کند: روسیه مایل است سقف تولید افزایش پیدا کند. همین اکنون هم قبل از به‌نتیجه‌رسیدن در نشست اوپک، در ماه می، تولید برخی شرکت‌های روسی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافت و تقریبا به میزان قبل از توافق کاهش تولید، رسیده بود که این مسئله سیگنالی به بازار بود که علاقه‌مند به افزایش تولید هستیم. از سویی، مناسبات سیاسی مقابله با نظر آمریکا و ترامپ و همراهی ایران شاید این تصمیم را در سطح وزارت انرژی این کشور سخت کند، اما از نظر ظرفیت تولید فکر می‌کنم علاوه بر توانایی فنی، مایل هستند که میزان تولید را افزایش دهند.
دلخوری اوپک از آمریکا
ناصری با نگاهی به رویکرد احتمالی عربستان در این نشست می‌افزاید: درباره عربستان دو نکته مورد توجه است.ترامپ در زمینه نقش اوپک در بالابردن قیمت‌ها موفق شده بود که در پشت پرده، همراهی عربستان را برای مدیریت اجلاس پیش‌روی اوپک و دیکته‌کردن تصمیم افزایش سقف تولید را به‌دست آورد تا قیمت‌ها کمی مهار شود. به‌ویژه در ماه‌های پیش‌رو که فصل تابستان و فصل سفر در آمریکاست و قیمت بنزین به ناحیه قرمز می‌رسد که مصرف‌کنندگان ناراضی خواهند بود و قبل از انتخابات میان‌دوره‌ای ماه نوامبر این قیمت‌ها اگر بالاتر رفته یا بالا بماند، به نفع آمریکا نخواهد بود. اما توییت‌های اخیر رئیس‌جمهور آمریکا چندان به مذاق اوپک در مجموع و به‌ویژه عربستان خوش نیامد و این حس را به مخاطبان اوپک می‌دهد که اگر تصمیمی در این راستا بگیرد، به این دید خواهد بود که از نظرات آمریکا پیروی خواهد کرد.
این کارشناس انرژی با اشاره به نقش عراق در نشست آینده اوپک نیز می‌گوید: نقش عراق از این نظر مهم است که اگر با ایران همراهی کند، توافق افزایش سقف تولید را سخت‌تر می‌کند. عراق کشوری است که ظرفیت تولید دارد و از نظر منافع ملی این کشور، شاید تصمیم سختی باشد که تولید خود را محدود کرده و از طرفی در حال حل مناسبات سیاسی با اقلیم خودمختار کردستان است و اگر آنجا به نتیجه برسند، ورود بخشی از تولیداتی که در منطقه کرکوک کاهش پیدا کرده بود، تصمیم را دوباره برای عراق سخت‌تر می‌کند. بنابراین منطقی است که در صورت افزایش سقف تولید، عراق یکی از کشورهایی خواهد بود که می‌خواهد سهمی در این افزایش تولید داشته باشد.
احتمال حمایت ایران از افزایش سقف تولید
او با اشاره به رویکرد احتمالی ایران در نشست اوپک پیش‌بینی می‌کند: ایران همین موضع مخالفت با افزایش تولید را حفظ خواهد کرد. هم به‌دلیل قطعیتی که در صحبت‌های مسئولان ایرانی است و هم به این دلیل که به‌هرحال ایران بخشی از این افزایش تولید را ممکن است در پرکردن جای بشکه‌هایی که در ماه‌های آینده از بازار خارج خواهد شد، صرف کند.
به‌هرحال تحریمهای آمریکا، به مذاق ایران هم از نظر بازار و هم از نظر سیاسی خوش نمی‌آید و هم اینکه اگر این اتفاق نیفتد، قیمت‌های نفت بالا می‌ماند یا بالاتر می‌رود که به حفظ درآمد نفت ایران کمک خواهد کرد. بنابراین فکر نمی‌کنم ایران با افزایش سقف تولید موافقت کند، گرچه همه این پیش‌بینی‌ها به صحبت‌های نشست اوپک بستگی دارد. به گفته او، متأسفانه در آینده شاهد افت صادرات نفت ایران خواهیم بود، اما این افت کاملا قطعیت ندارد که چه میزان باشد؛ شاید بین مقداری ناچیز تا سقف یک‌ونیم‌میلیون بشکه در روز باشد.
او در ادامه با اشاره به ناروشن‌بودن چگونگی تحریمهای نفتی ایران نیز می‌گوید: هنوز چندان دستورات روشنی از وزارت کشور و خزانه‌داری آمریکا مبنی‌بر نحوه محاسبات کاهش واردات نفت ایران برای کشورها نداریم و همین‌طور جرائمی که ممکن است در نظر گرفته شود.
تنش آمریکا و چین
به نفع ایران ناصری به احتمال چرخش بیشتر چین به سوی ایران اشاره کرده و می‌افزاید: از طرفی، تنش تجاری بین آمریکا و چین می‌تواند واردکننده‌های چینی را از نفت آمریکا به واردات نفت هرچه بیشتر از ایران سوق دهد. البته همچنان مشکل نحوه پرداخت باقی می‌ماند که باید حل شود.
اما اکنون چین در ماه گذشته، کانادا را رد کرد و به بزرگ‌ترین واردکننده نفت از آمریکا بدل شد که این مسئله می‌تواند از نظر تجاری، سودآوری آمریکا را تحت‌الشعاع قرار دهد، بنابراین اگر تعرفه‌های آمریکا قطعی شود، چین حتما نفت خود از آمریکا را جایگزین خواهد کرد و ایران می‌تواند از این موقعیت استفاده کند.
گرچه مجددا نگرانی‌های شرکت‌ها مبنی‌بر اینکه چگونه پرداخت انجام شود، باقی است و اگر آن شرکت‌ها دارایی‌ها و تراکنش‌های مالی با آمریکا داشته باشند، آنها را در معرض خطر قرار خواهد داد.
