تکلیف برجام امشب مشخص می شود

یک کارشناس روابط بین المللی به بررسی سناریوهای محتمل رفتار ترامپ با برجام پرداخته است.
به گزارش نامه نیوز: ترامپ باز هم دوست دارد دیگران را شوکه کند. او در اقدام خاص دیگری اعلام کرده است پیش از موعد 12 می (22 اردیبهشت) نظرش در مورد برجام را خواهد گفت. رسانه ها منتظر هستند تا تیتر یک خود را به این اعلام نظر اختصاص دهند. به نظر می رسد ترامپ بیش از هر چیز همین موضوع را دوست دارد؛ در مرکز توجه بودن. اما چه سناریوهایی برای رفتار امریکا متصور است؟ او چه خواهد کرد؟

در همین راستا گفت و گوی نامه نیوز با محمد علی هژبری را از نظر می گذرانید.

با توجه به همه مسائلی که در حال حاضر وجود دارد، چه سناریوهای را می توان به عنوان رفتار امریکا و امضاکنندگان برجام و رویکرد ایران، پیش بینی نمود؟

نخستین سناریوی محتمل این است که اروپا، تسلیم خواسته ی ترامپ شده و برای اینکه واشنگتن را برای ماندن در برجام تشویق کند، تحریمهای موشکی و سیاستهای منطقه ای علیه تهران را در دستور کار قرار میدهد.
در این صورت، برجام حیات نباتی خواهد داشت. تلاش برای افزایش هزینه های تهران در سوریه و تمرکز بر خروج سپاه پاسداران از این کشور در اولویت قرار میگیرد. تحریم سپاه پاسداران علاوه بر کنگره امریکا، ممکن است در پارلمانهای کشورهای اروپایی بررسی شود. بازرسی های آژانس از اماکن نظامی و تحقیقاتی کشور افزایش یافته و ابعاد سیاسی فعالیتهای این سازمان، به جای ابعاد فنی، پررنگ میشود.از این رو، ممکن است برخی از تحریمهای سابق شورای حکام، احیا شود.

سناریوی بعدی را در خروج امریکا از برجام باید بدانیم؟

سناریوی دوم؛ اعلام خروج قطعی و کامل واشنگتن از توافق برجام است. سخنرانی نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در وزارت دفاع(دوشنبه ۲۹ اوریل)و طرح ادعای فعالیتهای اتمی مخفی ایران و انتقال مواد رادیو اکتیو مربوط به برنامه تسلیحاتی به منطقه شوراباد در جنوب تهران، این پیام را به واشنگتن فرستاد که برجام، قابل اصلاح نیست.

از این رو دونالد ترامپ،ضمن موافقت با نتانیاهو و ادعاهای مضحکش،بیان کرد:
“در اینکه رژیم ایران هم‌چنان به دنبال دستیابی به سلاح اتمی است، شکی نیست.فکر می‌کنم که خروج از توافق ایران،پیام مثبتی به کره‌شمالی بفرستد.”

خروج امریکا از برجام به دو صورت متصور است.در حالت اول واشنگتن، مانعی برای تبادل تجاری اروپا و سایرکشورها با ایران بوجود نمی اورد.
همانطور که دکتر عباس عراقچی،معاون سیاسی وزیر خارجه اخیرا تاکید کرده اند،اولین راه،ادامه برجام، بدون آمریکا است که ایران در چنین وضعیتی در توافق هسته‌ای باقی نخواهد ماند.البته رویکرد قبلی وزارت خارجه کشورمان این بود که اعلام میکرد، حتی حاضر به ادامه برجامِ منهای امریکا هستیم.تغییر این موضع عقلانی به نظر می رسد.

طبق تحلیل خبرگزاری رویترز :”در صورت خروج آمریکا از «برجام» و در راستای حفظ آن، اروپا و آمریکا می‌توانند توافقی را امضا کنند تا از صدور تحریم‌های ثانویه واشنگتن علیه شرکت‌های اروپایی که خواستار تجارت با ایران هستند،جلوگیری کند. در این صورت آمریکا نیز در آینده قادر خواهد بود تا با تغییر دولت وارد «برجام» شود. البته این برنامه در صورتی اجرایی خواهد بود که ایران تمایل داشته باشد پس از خروج آمریکا از «برجام» در آن باقی بماند.”

در حالت دوم، خروج امریکا همراه با بازگشت تحریم های هسته ای، ثانویه و اقتصادی خواهد بود. در این صورت، نه تنها متحدین اروپایی،بلکه کشورهای شرق اسیا هم توان مقابله با قوانین تحمیلی امریکا را نخواهند داشت.فروش نفت و گاز و انرژی در وضعیت بدی قرار گرفته و تبعات و شوکهای اقتصادی فراوانی متوجه کشور میشود.

در این صورت ایران هم از برجام خارج می شود؟ یا روشهای دیگری کارسازتر خواهد بود؟

«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه در گفت‌وگویی با نشریه «نیویورکر» از سه گزینه پیش روی ایران در صورت خروج آمریکا از برجام سخن گفت که نخستین مورد، اقدام متقابل ایران برای پایان دادن به تعهدات هسته‌ای قید شده در برجام و ازسرگیری غنی‌سازی اورانیوم است.همچنین دکتر علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی عنوان کردند که این توانایی را داریم که در چهار روز، فردو را راه اندازی کرده و به غنی سازی ۲۰ درصد برسیم.دومین گزینه ایران، توسل به مکانیسم حل اختلاف است که به همه طرفین دخیل اجازه طرح شکایت رسمی در کمیسیون رسیدگی به موارد نقض برجام را می‌دهد. اما گزینه سوم، خروج از ان‌پی‌تی است. گزینه ای که این روزها از زبان «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی گفته شد. نیز در روزهای گذشته گفته بود:«متاسفانه از روز آغاز اجرای تعهدات، طرف مقابل به‌اشکال مختلف کارشکنی انجام داده است.

خروج ایران از NPT( ان پی تی) بنا به ماده دهم ان امکان پذیر است.البته خروج ایران از ان.پی.تی بهتر است همراه با اجرای داوطلبانه ان باشد.چون خروج ازمعاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ایNuclear Non -ProliferationTreaty، در نگاه اول خاصه از سوی امریکا و غربی ها، به عنوان شروع و از سرگیری ساخت تسلیحات اتمی تحلیل خواهد شد.لذا اعلام اجرای داوطلبانه ان، تا حدی این خطر را از ایران دور میکند.

احتمال ماندن امریکا در برجام چقدر است؟ به نظرتان اروپایی ها نتوانستند ترامپ را قانع کنند؟

سناریوی سوم محتمل این است که امریکا در برجام میماند، اما به اروپا و متحدینش، فرصت دوباره برای یافتن راه حل بهتری که به تعبیرشان منجر به تغییر رفتار ایران شود، دهد. ایجاد توافق های مکمل و متمم یا به تعبیر بهتر، شروع مذاکره برای برجام موشکی و برجام سیاستهای منطقه ای در دستور کار قرار میگیرد.

مسئولین جمهوری اسلامی ایران بالاتفاق مذاکره و گفتگو در مورد امور دفاعی و موشکی را غیرممکن دانسته اند.
با همه این تفاسیر، سناریوی اول یعنی حفظ برجام در عین تشدید تحریمهای غیرهسته ای و موشکی، بسیار محتمل به نظر می رسد.