القدس العربی: عکس‌های سه نفره پوتین، روحانی و اردوغان چه پیامی برای غرب دارد؟

القدس العربی در گزارشی به قلم «د. مدى الفاتح» نوشت: آنکارا و مسکو در طول دو سال گذشته به نظر از حساسیتهای پیشین خود که در پی سقوط جنگنده روسی ایجاد شده بود و نیز از اختلافات در مورد بحران سوریه دست برداشته اند.

در ادامه این گزارش آمده است: دو طرف بیشتر به یکدیگر نزدیک شده اند و این مساله منجر به سفر اردوغان به مسکو در اواسط سال 2017 شد؛ سفری که به منزله انتقالی واضح در روابط بین دو کشور بود، تا در ادامه در مسیر هماهنگی در زمینه های بیشتری قدم گذارند.

علاوه بر هماهنگی های سیاسی و از بین رفتن تمام موانع موجود بر سر راه تبادل تجاری و اقتصادی، روسیه و ترکیه وارد مرحله ای از همکاری دفاعی نیز شده اند، امری که به ترکیه اجازه می دهد از امکانات گسترده روسیه در این زمینه برخوردار شود.

جدالی که به دنبال سفر اردوغان به مسکو ایجاد شد، مربوط به میزان جدیت روسها در مشارکت با ترکیه در زمینه سامانه های دفاعی پیشرفته اس 400 بود، بویژه با توجه به اینکه ترکیه یکی از ارکان اصلی ائتلاف غرب، ناتو محسوب می شود؛ پیمانی که اختلافاتی با روسیه دارد.

بسیاری تحقق این معامله را بعید می دانستند، به این اعتبار که آنکارا نمی توانست چنین اقدامی کند تا در ادامه روابط خود با ایالات متحده و اتحادیه اروپا را به نفع ارتباط با روسیه قربانی کند.اما به سرعت ثابت شد که این صحبتها بی اساس بوده است، واقعیتی که سفر پوتین به ترکیه در آغاز ماه جاری بر آن صحه گذاشت. سفر رئیس جمهور روسیه به آنکارا رابطه بین دو کشور را وارد مرحله اجرای نفوذ استراتژیک کرد و این مهم با اجرای طرح ایستگاه اتمی ترکیه از یک سو و اعلام نزدیکی زمان واگذاری اس 400 روسی به ترکیه آغاز شد.

بنابراین، بین دو کشور روسیه و ترکیه یک همکاری امنیتی و همچنین شراکتی در زمینه انرژی و گاز روسیه برقرار است که با اجرای طرح ایجاد خطوط گازی و انتقال گاز از طریق ترکیه به دولتهای اروپایی تقویت می شود.

تفسیر رابطه بین مسکو و انکارا با توجه به پیش زمینه اختلافات آنها و درگیریهای لفظی و نظامی، برای تحلیلگران دشوار به نظر می رسد، اما مساله آنقدرها هم پییچیده نیست، بویژه اگر به فضای موجود در منطقه توجه داشته باشیم که طی آن هر دو دولت ترکیه و روسیه در تیررس هجوم و انتقادات غرب قرار دارند، که این مساله منجر به کاهش تحرکات منطقه ای موثر برای این دو کشور می شود.

این امر تنها قابل تطبیق بر روسیه یا ایران نیست، بلکه به ترکیه ای که به ظاهر هم پیمان و شریک دولتهای ناتو بود نیز سرایت کرده است.

در واقع حضور آمریکا در سوریه و حمایت از شبه نظامیان کُرد، از قدرت ارتش ترکیه برای پاکسازی منطقه از گروههای ترویستی کاسته است؛ منطق ترکی که بین گروههای معارض سوری با هر پیشینه ای، اسلامی یا سکولار تفاوتی قائل نیست، به مذاق دولتهای غربی خوش نمی آید؛ چرا که آنها تروریسم را تنها به اسلام و اهل سنت ارتباط می دهند.

هم پیمانان غربی ترکیه به دنبال عملیات نظامی این دولت تحت عنوان «درع الفرات» و «شاخه زیتون» انتقادهای بسیاری را متوجه دولت ترکیه کردند؛ اما اردوغان به عملیات خود در ان مناطق ادامه داده و اعلام کرد به هیچ کس اجازه تهدید امنیت ترکیه را نمی دهد.

همچنان موجودیت نظامی ترکیه در سوریه حاضر است، که همکاری و هماهنگی ترکیه با روسیه و تا حدی زیادی با ایران، نقش مهمی در این حضور دارد و چه بسا انتشار گسترده عکسی از سران سه کشور که در حال دست دادن به یکدیگر هستند، در همین چارچوب، پیام مهمی را به دولتهای غربی رساند.

تغییرات سریع در منطقه نیاز به تحلیلهایی تازه دارد، برای مثال، یکی از امور مسلم آن است که ایالات متحده در مورد ضرورت ایجاد تغییری در سوریه با ترکیه اتفاق نظر دارد، اما واقعیت دیگری نیز وجود دارد مبنی بر اینکه واشنگتن با پیشنهاد ترکیه در مورد حمایت کامل از ارتش آزاد سوریه مخالفت کرده و در مقابل روی حمایت از گروههایی تاکید دارد که اساسا امنیت و صلح در منطقه را تهدید می کند.

در همین زمان، مشارکت با روسیه برای طرف ترکی مهم می شود و علاوه بر فواید اقتصادی و امنیتی این مساله برای ترکها، همکاری با روسیه به نزدیک کردن مواضع در مورد بحران سوریه نیز کمک می کند و منافع ترکیه در منطقه را حفظ می نماید؛ امری که هم پیمانان غربی ترکیه توجهی به آن ندارند و هر یک به نحوی برای تغییر نظام در ترکیه توطئه کرده اند.

اما تمام آنچه گذشته به معنای آن نیست که ترکیه تماما از اختلافات با روسیه خارج شده است. همچنانکه ترکیه در حالی که در بالاترین سطح همکاری با روسیه بود، موضع خود در مورد نظام سوریه، هم پیمان ایران و روسیه را نیز اعلام کرده و حتی اردوغان از برخی موضع گیریهای روسیه در حمایت از سوریه انتقاد کرده و استفاده از سلاح شیمیایی توسط نظام اسد را محکوم نمود.

از مهمترین صحبتهای صریح اردوغان که خلاصه ای از موضعگیری اوست: « کسانی که از اسد در سوریه حمایت می کنند، مرتکب اشتباه شده اند و حمایت از شبه نظامی کرد نیز خطای بزرگی است؛ ترکیه در برابر هر دو موضع می ایستد».

با این حال، ترکیه از طرفداران درگیری آمریکا و روسیه در سرزمین شام نبوده است، به این دلیل که از ایجاد هرج و مرج بیشتر بیمناک است و نگران است این درگیری، دستاوردهای حاصل شده در میدان سوریه برای ترکیه را به خطر اندازد.

نزدیکی ترکیه و روسیه برای دولتهای غربی خوشایند نیست و این دولتها به دنبال تفکیک این رابطه هستند؛ آنچه که وزیر خارجه ترکیه را بر آن داشت در این باره تصریح کند: «رابطه با روسیه محکم است و پاریس و واشنگتن توان متزلزل کردن آن را ندارند».

اکنون کسانی که تحقق توافقی در زمینه دفاعی بین ترکیه و روسیه را بعید می دانستند، دچار حالت هیستری شده اند و همین مساله مسئولان آمریکایی را بر آن داشت تا از احتمال اعمال تحریمها و مجازاتهای سنگین برای ترکیه، در صورت ادامه روابط نزدیک با روسیه، سخن بگویند.

مترجم: مریم نصرالهی