عناصر استراتژی اروپا برای حفظ برجام در مقابل خروج آمریکا
درحالی‌که فرصت زیادی تا روز 12 ماه می یعنی تاریخی که دونالد ترامپ باید تصمیم نهایی خود برای تمدید تعلیق تحریم‌های ایران در قالب برجام، یا عدم تمدید آن را اتخاذ کند باقی نمانده، اروپا ظاهراً تلاش‌های آخر و نهایی خود را برای نجات این توافق صورت می‌دهد. امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه طی هشداری به دونالد ترامپ وی را از خروج از برجام بدون نقشه «ب» پرهیز داده است.
فشارهای دونالد ترامپ بر کشورهای اروپایی برای «ترمیم» توافق هسته‌ای با ایران در آخرین روزهای منتهی به زمان تصمیم‌گیری وی برای خروج یا ماندن در برجام، جدی‌تر و پراسترس‌تر می‌شود. اروپا نگران از دست رفتن تلاش‌های دیپلماتیک و آینده روابط اقتصادی خود با ایران، تلاش‌های آخر خود برای قانع ساختن ترامپ برای ماندن در این توافق را صورت می‌دهد.
در این خصوص امانوئل ماکرون که برای دیداری با دونالد ترامپ راهی واشنگتن شده است، روز گذشته در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز بیان کرده که هیچ نقشه جایگزینی بری توافق بین‌المللی هسته‌ای با ایران در اختیار نیست و درحالی‌که تأکید کرده این توافق «کامل» نیست اما آن را بهترین گزینه در حال حاضر دانسته است.
به گزارش تابناک،ماکرون بیان کرده: باید این توافق را حفظ کنیم چون بهتر از ایجاد وضعیتی مشابه کره شمالی است. من از وضعیت ایران چندان راضی نیستم. با موشک‌های بالستیک و نفوذ ایران در منطقه مخالفم. اما موضع من این است که تا وقتی‌که جایگزین بهتری برای این توافق پیدا نشده است، از آن خارج نشوید و بگذارید آن را با موضوع موشک‌های بالستیک و اقدامات دیگر تکمیل کنیم.
مرکل نیز قرار است در سفری به ایالات‌متحده و در دیدار با ترامپ آخرین مباحث در خصوص تصمیم‌گیری در خصوص برجام را با وی در میان بگذارد. درعین‌حال سؤال مهم دیگر آن است که اگر ترامپ تصمیم نهایی خود را پیش‌ازاین اتخاذ کرده باشد، اروپا چه اقداماتی می‌تواند صورت دهد؟
اروپا اکنون با دو موضوع اساسی مواجه است: از یک‌سو کشورهایی مانند ایتالیا و اتریش بر این باور هستند که اعمال تحریم‌های خارج از برجام از سوی اروپا نمی‌تواند مانع از دشمنی اساسی و ذاتی ترامپ و دولت وی با ایران و توافق هسته‌ای شود و از سوی دیگر کشورهای اروپایی نگران آن هستند که اعمال تحریم‌های جدید در این زمان، از سوی ایران به معنی کوتاه آمدن اروپا در برابر آمریکا تعبیر شود و تمامی اعتماد ایران به اروپا از میان برود. این وضعیت اروپا را در شرایط بسیار پیچیده‌ای قرار داده است.
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اخیراً تأکید کرده است که هرگونه نگرانی در خصوص فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران باید در قالبی خارج از چارچوب برجام بررسی شود. وی بیان کرده که همین‌الان نیز اروپا تحریم‌هایی در این خصوص بر ایران دارد و در زمان لازم می‌تواند تحریم‌های بیشتری را نیز اعمال کند. اما تأکید کرده که این موضوع هیچ ارتباطی با 12 ماه می و تصمیم ترامپ ندارد.
در این شرایط است که اروپا باید استراتژی اساسی خود در خصوص برجام را به‌سرعت تدوین و اجرایی سازد. عناصر این استراتژی در جلسه استماع پارلمان اروپا در تاریخ 12 ماه آوریل (ماه جاری) از سوی «الی گرانمایه» عضو شورای روابط خارجی اروپا و «کورنلیوس آدبار» محقق شورای روابط خارجی آلمان بیان شده است.
به شکل خلاصه مفاد این استراتژی به این صورت است که:
1 – انتصاب بولتون و پامپئو در کاخ سفید به معنی آن است که خصومت دولت آمریکا با برجا ذاتی است و تنها مربوط به «ترمیم» برجام نیست لذا سیگنال‌های اولیه از سوی اروپا برای همراهی در ترمیم برجام دولت ترامپ را برای افزایش سطح انتظارات تشجیع کرده است تا جایی که می‌تواند به خواست آمریکا از اروپا برای بر هم زدن کل توافق ختم شود.
2 – درنتیجه اروپا باید از این به بعد همه قدم‌های خود در مقابل آمریکا در این خصوص را با دقت و بر اساس تعهدات دوسویه و متقابل صورت دهد.
3 – یکی از نکات اساسی این استراتژی اقدام سریع اروپا برای طرح احتمالی خروج آمریکا از برجام با بازگشت دادن قانون موسوم به Blocking Regulation است که شرکت‌های اروپایی را از همراهی با هرگونه تحریم ثانویه آمریکا منع می‌کند.
4 – اقدام سریع برای جایگزین کردن یورو در مبادلات تجاری و اقتصادی با ایران و راه‌اندازی سرمایه‌گذاری‌های بانکی یورویی در این مسیر
5 – ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی به رهبری اروپا برای حمایت از برجام که نه‌تنها روسیه و چین بلکه سایر کشورهای بزرگ آسیایی مثل ژاپن، هند و کره را نیز در بر بگیرد.
6 – آماده‌سازی بسته پیشنهادی به ایران از سوی اروپا بعد از خروج آمریکا از برجام. این بسته باید به‌گونه‌ای مشوق و جامع باشد تا ایران را همچنان در تحمل استراتژیکی که تاکنون نشان داده نگاه دارد و مانع از برگشت فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شکل سابق – که به معنی خروج ایران از توافق است – باشد.
7 – به نظر می‌رسد که این عربستان سعودی و نه ایران است که چندان تمایلی به ورود به مناسبات امنیتی منطقه خاورمیانه ندارد لذا اروپا به‌جای تمرکز صرف بر فعالیت‌های منطقه‌ای ایران باید عربستان و متحدان وی را برای ورود به یک دیالوگ امنیتی در منطقه خاورمیانه مجاب سازد.
گفتنی است که بخش‌هایی از این عناصر پیشنهادی پیش‌ازاین ظاهراً در دستور کار قرارگرفته است و به‌عنوان‌مثال جایگزینی یورو با دلار در اقتصاد ایران که عملاً و رسماً صورت پذیرفته بخشی از این استراتژی است که در جلسه 12 آوریل مجلس اروپا مطرح‌شده است.
