رویکرد فعالانه ونزوئلا در قبال تحریم‌؛ درس عبرتی برای ایران

استفاده از ابزار تحریم یکی از ابزارهای تسلیحاتی دولت آمریکا در قبال کشورهای مخالف بوده است.نگاهی به اقدامات ونزوئلا در مواجهه با تحریمها، حاوی درس های مهمی برای کشور ماست.

صادق معززی نیا، کارشناس اقتصادی در یادداشتی که برای مهر به رشته تحریر درآورده، اقدامات ونزوئلا در مواجهه با تحریم های آمریکا را بعنوان الگویی برای کشور ما مورد اشاره قرار داده است که متن کامل یادداشت از نظرتان می گذرد:

استفاده از ابزار تحریم و به راه انداختن جنگ اقتصادی، همواره، یکی از ابزارهای تسلیحاتی دولت آمریکا در قبال کشورهای مخالف اقدامات این کشور در عرصه بین‌الملل بوده است. هدف از اعمال تحریم‌های اقتصادی این است که سیر کالا، خدمات و به طور کلی مزایای تجارت بین‌الملل را با محدودیت مواجه شده و انجام هر گونه تعاملات اقتصادی با کشور تحت تحریم با هزینه بالا رقم بخورد.

درحال حاضر آمریکا، ۴ کشور ایران، روسیه، کره شمالی و ونزوئلا را مورد تحریم خود قرار داده است.

نگاهی به تحریم‌های کشور ونزوئلا و مواجهه این کشور، با آن، حاوی درس مهمی است که در ادامه خواهد آمد.

تحریم‌های آمریکا علیه کشور ونزوئلا، از نوع تحریم‌های اولیه و شامل چندین بخش بود. یک بخش تحریمی نفتی این کشور بود چرا که بنابر آمارها، خریدار حدود ۴۰ درصد نفت صادراتی ونزوئلا، در سال ۲۰۱۶، کشور آمریکا بود[۱]. همچنین حدود ۸ درصد نفت وارداتی آمریکا در همین سال، از کشور ونزوئلا، انجام شد[۲]. یک بخش یگر تحریم‌های مربوط به تسویه حساب تراکنش‌های دلاری متعلق به این کشور در آمریکا و همچنین تحریم موسسات مالی امریکایی برای کارپردازی افراد وشرکت‌های ونزوئلایی بود. این دو تحریم در قالب فرمان اجرایی ۱۳۸۰۸، در تاریخ ۲۴ آگوست ۲۰۱۷، به امضای ترامپ، رئیس جمهور آمریکا رسید[۳]. همچنین در خبرگزاری ها این خبر آمد که تحریم‌های ثانویه و فراسرزمینی علیه دولت ونزوئلا (تحریم‌های بانکی و غیربانکی)، در آینده غیرممکن نخواهد بود[۴].

در این بین جایگاه تحریم‌های بانکی اهمیت ویژه‌ای دارد چرا که می‌تواند منجر به بلوکه شدن دارایی‌های ارزی و عدم نقل و انتقال آن برای رفع نیازهای وارداتی باشد. مشابه موردی که برای در اوایل دهه ۹۰ شمسی برای ایران اتفاق افتاد و منجر به یک جهش در قیمت ارز شد. امری که اقتصاد را دستخوش التهاب کرد.

مشکلات اقتصادی ونزوئلا که به دلیل کاهش قیمت نفت از حدود دو سال پیش، شروع شده بود، به واسطه تحریم‌های جدید آمریکا به خصوص تحریم نفت، تشدید شد.

اما دولت ونزوئلا در قبال این تحریم‌های اولیه و همچنین تهدید به تحریم‌های ثانویه بانکی، از پدیده ارزهای دیجیتال بهره گرفت. از آنجا که ارزهای دیجیتال، در بستر فناوری زنجیره بلوکی کار می‌کند و این فناوری این خاصیت را دارد که با پروتکل‌نویسی هدفمند، امکان ردیابی تراکنش‌ها را پنهان سازد، دولت ونزوئلا، ارز دیجتال پترو را راه‌اندازی نمود. ارز پترو در ماه فوریه سال ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد. هر ارز پترو توسط یک بشکه نفت ونزوئلا پشتیبانی میشود. دولت ونزوئلا تصریح نموده است که قسمت‌هایی از فروش بنزین و گاز از این بعد می‌توانند به ارز پترو انجام شود[۵].

هرچند که در ابتدا، برخی از رسانه‌های متعلق به ایالات متحده سعی در تخریب این ارز با عناوینی همچون امکان پولشوئی و بدون پشتوانه بودن داشتند اما بر طبق آخرین آمارها، توسط مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا، پترو در اولین پیش فروش خود توانسته است ۵ میلیارد دلار از طریق ۱۸۶٫۰۰۰ خرید تایید شده، جذب سرمایه کند.

آنچه که در این بین مهم به نظر می آید آن است که دولت ونزوئلا در راه اندزای این ارز و دور زدن تحریم‌های آمریکا، تا حدی موفق بوده است که مقامات کشور آمریکا را واردار به انجام واکنش در قبال این اقدام نموده است.

رویکرد فعالانه ونزوئلا در قبال تحریم‌های آمریکا، منجر شد تا رئیس‌جمهور امریکا در تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۱۸(۲۸ اسفند ۱۳۹۶) فرمان اجرایی ۱۳۸۲۷ را صادر کند که در آن ایجاد این نوع ارز توسط ونزوئلا، مصداق بارز نقض تحریم‌های آمریکا قلمداد شود و همه معاملات با این نوع ارز (ارز پترو) در داخل کشور آمریکا، توسط هر فرد و نهادی ممنوع اعلام شود.[۶]

مقایسه این رویکرد این کشور با روند فعلی که دولت ایران در پیش گرفته است، قابل تامل به نظر می‌رسد. در حالی که ایران تحریم بود، رویکرد مذاکره برای رفع تحریم‌ها را در پیش گرفت که موجب شد، طرف مقابل به تاثیرگذاری تحریم‌ها باور پیدا کند و از دست بالا در مذاکرات ظاهر شود.

ماحصل مذاکرات نیز که منتهی به برجام شد نیز توفیق چندانی در عمل نیافت و به اذعان خود مسئولان، همواره با کارشکنی آمریکا به دو صورت تمدید و یا وضع تحریم‌های جدید و سپس عدم اجرای برجام از دید مسئولین ایرانی، توام شده است. در قبال این مباحث نیز برای اینکه طرف مقابل به خود اجازه وضع تحریمها و یا عدم اجرای برجام را ندهد، تدبیری اندیشیده نشده است.

جا دارد که با رجوع به تجربه ونزوئلا و نحوه رفتار این کشور در قبال تحریم‌های آمریکا، فهرستی از اقدامات فعالانه تهیه شود تا به منظور خنثی سازی رفتارهای تحریمی، به کار گرفته شود.