راهبرد بخش خصوصی برای حمایت از تولید
قواعد اقتصادی روشن است؛ هر کسی کالای خوب ببیند، خرید می‌کند. دلیلی ندارد که جنس خارجی بخرد. من فکر می‌کنم که مردم دلشان می‌خواهد کالای ایرانی خریداری کنند و اگر نمونه مشابه از نظر کیفیت و قیمت داخلی و خارجی ببینند، حتماً کالای ایرانی می‌خرند.
این رفتار را در مورد کالاهای داخلی که کیفیت بالایی دارند، می‌توانیم مشاهده کنیم. مثلاً بازار لبنیات را در نظر بگیرید، شرکت‌های خوبی در این زمینه فعال هستند و محصولات با کیفیتی تولید می‌کنند. در این شرایط، فکر نمی‌کنم کسی پنیر تولید داخلی را رها کند و جنس خارجی بخرد چراکه کیفیت و قیمتش خوب است، تنوع زیادی وجود دارد و مردم هم استفاده می‌کنند.»
به گزارش بازتاب به نقل از ایران، رضی حاجی آقا میری، رئیس سابق کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران که موهای خود را در حوزه تولید و تجارت سپید کرده است، چنین درباره حمایت از کالای ایرانی تعبیر می‌کند. گفت‌و‌گو با فعالان اقتصادی نشان می‌دهد که آنها خود معتقدند حمایت از کالای ایرانی، مسأله‌ای است که باید چند جانبه باشد. رضی میری در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید:«اما از آن طرف به بازار اتومبیل دقت کنید. اگر مردم پول داشته باشند، حتماً خودروی خارجی می‌خرند. وقتی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که یک نوع خودروری داخلی بیشترین میزان تلفات را دارد، خود کاملاً گویاست که برخی خودروهای ایرانی بلای جان مردم شده است. در چنین شرایطی مردم به خرید کالای خارجی روی می‌آورند. به‌نظر من مسأله مربوط به هر دو طرف است. نمی‌توانیم به‌مصرف‌کننده بگوییم که کالای ایرانی بخرد اما از آن طرف، تولیدکننده خودش از تولید ایرانی حمایت نکند.»
حمایت حاکمیتی
حسن فروزان فرد، رئیس کمیسیون خصوصی سازی، رقابت و سلامت اداری اتاق بازرگانی ایران است. او خود در حوزه تولید صنایع غذایی فعالیت می‌کند و می‌گوید:«وقتی صحبت از حمایت از کالای ایرانی می‌کنیم، حرف‌مان فقط خرید توسط مصرف‌کننده است یا حمایت در کل بدنه حاکمیت؟ مسأله فقط مربوط به مردم نیست، تمام حاکمیت باید از تولید حمایت کنند، حمایت از تولیدی که نفتی نباشد. ما سال هاست که همین حرف را می زنیم و اتاق بازرگانی هم تمام تلاشش را کرده است، مسأله اصلی ما، برطرف کردن گرفتاری‌ها و سختگیری‌ها در نظام حاکمیتی است که زمینه را برای توسعه محدود می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «مهم‌ترین درخواست ما از مصرف کنندگان، نیست. ما ادعا داریم سال‌ها کار انجام دادیم و حالا از مسئولان حاکمیتی برای حل کردن گرفتاری‌های دست و پا گیر و حذف مجوزهای اضافه وجایگزینی ساز و کار مدرن درخواست داریم. زمانی که مجموعه‌های چند صد نفری و چند هزار نفری را مدیریت می‌کنیم و کار تولیدی انجام می‌دهیم، از حاکمیت می‌خواهیم برای حمایت از ما، مجوزهایی را که اثربخشی ندارند و کارآیی را کاهش می‌دهند، حذف کنند.»
قابل پیش‌بینی بودن فضای اقتصادی، اصلی‌ترین مؤلفه‌ای است که ضامن بهبود روزافزون تولید است. فروزان فرد می‌گوید:«درخواست من به‌عنوان تولیدکننده قبل از اینکه از هموطن باشد، از مجموعه حاکمیتی است که اجازه دهد از توانم بهره بگیرم و محدودیت‌ها و پیچیدگی‌های اطرافم را کم کنم. من باید با کیفیت تولید کنم تا مصرف‌کننده کالای من را خریداری کند و به همین دلیل باید زمینه و محیط کسب و کار من به گونه‌ای سالم باشد که بتوانم کارم را انجام دهم. مؤلفه‌های اقتصادی باید قابل پیش‌بینی باشد و ریسک‌های من از بین برود تا در فضای آرام ملی و بین‌المللی شرایطی فراهم شود که با عناصر قابل پیش‌بینی همراه باشم.»
رضی حاجی آقا میری نیز با همین نگاه می‌گوید: «حمایت باید همه جانبه باشد. بدنه حاکمیتی نیز باید در تمام ارکان از تولید ایرانی حمایت کند تا رونق در تولید پیش برود. اصولاً بنیادهای اقتصادی کشور ما سالم نیستند. برای مثال، قیمت ارز همیشه به‌طور مصنوعی پایین بوده و در نتیجه واردات صرفه اقتصادی زیادی داشته است. ولی وقتی ارز قیمت واقعی خود را داشته باشد، تولید صرف می‌کند. غیرواقعی بودن قیمت ارز، ناشی از سیاست‌های دولت هاست و ربطی به مردم ندارد. همین مسأله نشان می‌دهد که تمام بازیگران فعال در اقتصاد، برای حمایت از تولید ایرانی باید فعال شوند.»
ایثار اقتصادی یکطرفه نمی‌شود
حسن فروزان فرد، توقعات از مصرف‌کنندگان را نیز چنین توضیح می‌دهد:«بعد از تمام این‌ها، درخواست ما از مصرف‌کننده است. تا آنجایی که امکان دارد و تفاوت کیفیت وجود ندارد، باید خواهش کنیم که کالای ایرانی مصرف کنند. من فقط می‌توانم این خواهش را داشته باشم. اگر کالای من بی‌کیفیت است و قیمتش گران‌تر از چیزی است که باید باشد، نمی‌توانم بگویم که به اجبار از جنس من استفاده کن. قبلاً خواهش کردیم امسال هم خواهش می کنیم که به‌عنوان هموطن از کالای ما استفاده کن. اما اگر جمله‌ای سختگیرانه‌تر از این بگوییم، یا تعرفه‌های غیرمعمول برای واردات وضع کنیم، به حق انتخاب مردم ضربه زده‌ایم و جذابیت کالای ایرانی را کم کرده‌ایم.»
رئیس کمیسیون خصوصی سازی، رقابت و سلامت اداری اتاق ایران ادامه می‌دهد:«فراتر از این، اگر مصرف‌کننده تشخیص داد که از نظر کیفی بخصوص در حوزه‌های خدمات پس از فروش و… انتظارات برآورده نمی‌شود اما کارکرد فراهم است، چنانچه با از خودگذشتگی کالای ایرانی را انتخاب کند، این لطف و محبت اوست. ما نمی‌توانیم از مردم درخواست رفتار ایثارگرانه داشته باشیم. ایثار باید در میان همه بازیگران اقتصادی فراهم باشد. اگر من به‌عنوان تولیدکننده هم سودجویانه کار نکنم و از کیفیت کار کم نکنم، من هم ایثار کرده ام اما نمی‌شود که خودم کیفیتم را جدی نگیرم ولی از مصرف‌کننده توقع ایثار داشته باشم تا بیکار نشوم.»
او با کنایه به سیاسی بودن اقتصاد ایران و بی‌اعتمادی تولیدکنندگان در انتهای صحبت‌هایش می‌گوید: «اصل ماجرا این است که فضای اقتصاد باید تبدیل به فضای اقتصاد شود؛ از مؤلفه‌های غیرمرتبط سیاسی و اجتماعی باید فارغ شویم و اقتصاد طبق برنامه خودش کار کند. بهترین تصمیم‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که فشار اضافی روی بازیگران اقتصادی نباشد. مصرف‌کننده اگر زیر فشار و محدودیت انتخاب وادار به تصمیم‌گیری شود، واکنش نشان می‌دهد و در بلندمدت به تولید ما هم آسیب می‌زند. ما باید احترام به حقوق مصرف‌کننده را حفظ کنیم، به آنها توضیح دهیم به چه دلایلی خوب است که کالای ایرانی را به‌عنوان نخستین انتخاب خود داشته باشد و از طرف دیگر، زمینه مساعد تولید را برای تولیدکننده ایرانی فراهم کنیم. این زمینه هم نه با تزریق‌های مالی بلکه با ایجاد آرامش در فضای اقتصادی و کم کردن نگرانی‌ها فراهم می‌شود؛ به گونه‌ای که انگیزه در عوامل تولید ایجاد شود. این طور نیست که تولیدکننده ایرانی درکی از بهبود نداشته باشد، بلکه گرفتاری اساسی اینجاست که تولیدکننده ایرانی به اندازه کافی به وضعیت کسب و کار اعتماد ندارد.»
