جان بولتون و پمپئو مشوق سیاست های افراطی ترامپ خواهند بود

دیپلمات پیشین و کارشناس مسایل بین المللی گفت: جان بولتون و پمپئو به عنوان دو شخص وفادار به دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا خواهند کوشید تا خود را با او هماهنگ کنند و تابع و مشوق او در اعمال سیاست های افراطی باشند.

در هفته های اخیر دو چهره به نسبت میانه رو از دولت ترامپ خارج شدند و جای خود را به فرد تندرو حزب جمهوریخواه دادند؛ به جای رکس تیلرسون وزیر خارجه و مک مستر مشاور امنیت ملی کاخ سفید به ترتیب مایک پمپئو و جان بولتون وارد تیم همراهان ترامپ شدند.
این تغییرات در حالی رخ داد که تیلرسون و مک مستر در ماههای گذشته مانع اجرای تصمیم های هیجانی ترامپ به ویژه در سیاست خارجی می شدند؛ از این رو تحلیلگران اعتقاد دارند انتصابات جدید فضای تصمیم گیری دولت آمریکا را به سمت افراطی گری و تقابل در نظام بین الملل سوق خواهد داد.
به گزارش ایرنا، از سوی دیگر در ماه های اخیر سه دولت اروپایی و آمریکا مذاکراتی درباره توافقات برجام داشته اند اینکه با تغییرات جدید چه اتفاقاتی در سیاست خارجی ترامپ رخ خواهد داد، پرسش هایی است که با کوروش احمدی دیپلمات پیشین و کارشناس مسایل بین الملل در میان گذاشته ایم.

در یکی دو هفته گذشته شاهد خروج تیلرسون و مک مستر از کابینه ترامپ و جایگزینی پمپئو و جان بولتون به جای آنها بودیم؛ ارزیابی شما از این تغییرات در مدت باقی مانده به تمدید تعلیق تحریم‌های ایران از سوی آمریکا چیست.
ورود بولتون و پمپئو به عنوان دو شخص تندرو به جای مک مستر و تیلرسون که نسبتاً میانه رو محسوب می شدند، می تواند باعث تغییراتی مهم در شیوه برخورد کاخ سفید با مسائل جهانی بشود. حداقل این دو مقام جدید از این پس مانعی در برابر گرایش ترامپ به اتخاذ مواضع بی منطق و تصمیمات افراطی نخواهند بود. این دو تغییر مهم در شرایطی رخ داده که دولت آمریکا در حوزه سیاست خارجی در آستانه اتخاذ تصمیمات مهمی در ارتباط با خاورمیانه، از جمله مسئله فلسطین و موضوع برجام و همچنین موضوع کره شمالی بوده ضمن آنکه تنش کاخ سفید با چین نیز در حال افزایش است.
بولتون طی یک سال اخیر یکی از مفسران تلویزیون دست راستی فاکس نیوز بوده و گفته می شود که ترامپ مجذوب تحلیل های وی بوده است.
به نظر می رسد که بولتون و پمپئو به عنوان دو شخص وفادار به ترامپ از این پس خواهند کوشید تا خود را با او هماهنگ کنند و بیشتر تابع و نیز مشوق او در سیاست های افراطی باشند؛ به عنوان مثال بولتون همیشه معتقد به لزوم اقدام نظامی علیه کره شمالی و تغییر رژیم آن کشور بوده است. اما او به عنوان مفسر فاکس نیوز بعد از اعلام آمادگی ترامپ برای ملاقات با کیم، سخنی در انتقاد از این تصمیم ترامپ نگفت و تنها بر لزوم کوتاه بودن ملاقات، سوال ترامپ از کیم در مورد برنامه نابودی سلاح های اتمی و موشکی و اجتناب از مذاکرات طولانی با کره شمالی تاکید کرده است.
بولتون در ارتباط با روسیه هم همیشه نظراتی افراطی داشته است اما با توجه به علائق ترامپ به روسیه و پوتین، وی طی 14 ماه گذشته همیشه در نوشته ها و اظهارات خود در شبکه تلویزیونی فاکس نیوز سعی در تعدیل نظرات پیشین خود و به نوعی همراهی با نظرات ترامپ در مورد روسیه داشته است. لذا بولتون انتخاب مناسبی برای ترامپ به شمار می رود که در پی انحراف توجه از مسئله مداخله روسیه در انتخابات آمریکا است.
در مورد ایران نیز باید گفت، بولتون همیشه از ترامپ تندرو تر بوده و همیشه بر لزوم خروج از برجام اصرار داشته است و نظرات افراطی وی علیه ایران بر کسی پوشیده نیست.
بولتون در مصاحبه ای بلافاصله بعد از اعلام انتصابش به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا، رگه هایی از نظرات افراطی اش در سیاست خارجی را به نمایش گذاشت. وی در این مصاحبه حاضر نشد نظر مثبتی در مورد برنامه ترامپ برای ملاقات با کیم جونگ اون ابراز کند اما گوشزد کرد که نظراتش را طی سالهای گذشته اعلام کرده است. قطعا بولتون در سمت مشاور امنیت ملی خواهد کوشید اجازه ندهد که دستگاههای دولتی مانع اجرای نظرات و تصمیمات ترامپ شوند.
اینک سوال مهم این است که بولتون چگونه با جیمز ماتیس وزیر دفاع، کار خواهد کرد؛ ماتیس همیشه تلاش داشته تا ترامپ را کنترل و مانع تندروی های و اقدامات دفعتی و غیر متعارف او در سیاست خارجی شود. بعضی از مسئولان در کاخ سفید به خبرنگاران گفته اند جان کلی رئیس کارکنان کاخ سفید، و ماتیس نسبت به انتصاب بولتون اکراه داشته اند. بطور سنتی وظیفه مشاور امنیت ملی برگزاری جلسات با شرکت مقامات حوزه امنیت ملی برای تصمیم گیری است. اما مسئله این است که آیا بولتون با نظرات افراطی که دارد، می تواند میزبان خوبی برای این گونه جلسات باشد، یعنی واسطه باشد در حالی که خودش موضع دارد؟

نگاه جمهوریخواهان و دموکرات های کنگره در قبال این تغییرات چیست آیا کنگره به لحاظ قانونی می تواند مانعی پیش روی این تغییرات ایجاد کند؟
مهمترین نکته در مورد مشاور امنیت ملی رئیس جمهور این است که تصدی این سمت موکول به تایید کنگره نیست؛ اگر غیر از این بود، بسیار بعید بود که بولتون بتواند از سد کنگره بگذرد؛ وی در سال 2005 که به عنوان سفیر در سازمان ملل معرفی شد، نتوانست رای اعتماد کنگره را بگیرد و بوش از یک مفرّ قانونی یعنی انتصاب وی در زمانی که کنگره در تعطیلات بود، استفاده و او را به آن سمت منصوب کرد.
این بار نیز دمکراتها از انتصاب بولتون ابراز نگرانی کردند و سناتور کریستور مورفی در مخالفت با بولتون به نظرات بولتون در مورد لزوم انجام اقدام های پیش دستانه علیه ایران و کره شمالی بدون نیاز به دریافت مجوز از کنگره اشاره کرد. از این رو محتمل است که برخی از جمهوری خواهان نیز مخالف دادن هر سمت مشخصی از سوی کنگره به بولتون باشند.

در یکی دو ماه گذشته مذاکراتی بین آمریکا و سه کشور اروپایی درباره برجام و توافقات تکمیلی وجود داشت؛ تغییرات در دولت ترامپ چه تاثیری در این گفت و گوها خواهد داشت؟
تاکنون سه دور مذاکره در قالب کمیته آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان در ارتباط با اولتیماتومی که ترامپ در 13 ژانویه به آنها داده بود، انجام شده است و به نظر می رسد در برخی از موضوعات مورد بحث مانند بحث موشکی پیشرفت هایی نیز داشته اند؛ برای نمونه فرانسه از تصمیم به اعمال تحریم هایی درباره برنامه موشکی ایران سخن گفته است. اکنون سوال مهم این است که تغییر دو مقام مهم ذیربط در دولت ترامپ چه تاثیر بر مذاکرات بین اروپا و سه کشور اروپایی خواهد داشت.
به نظر می رسید که تیلرسون وزیر خارجه سابق آمریکا در پی آن بود که با گرفتن امتیازاتی از اروپا، ترامپ را راضی به تمدید تعلیق تحریمها در 22 اردیبهشت ماه آینده کند و فرصتی برای اقدامات بعدی به دست آورد؛ حال سوال اینجاست که آیا همین رویه اکنون نیز ادامه خواهد یافت.
این مذاکرات تاکنون طی سه دور در پاریس، لندن و برلین انجام شده و اخبار پراکنده حاکیست که تاکنون آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان توانسته اند در موارد آسان‌تری مانند موشک های دوربرد ایران، بازرسی و تحریم شبه نظامیان طرفدار ایران به توافقاتی برسند اما موارد دشوارتر مانند موشک های میان برد هنوز مسایل لاینحل است. همین خبرها حکایت از اختلاف افکنی شدید برخی طرف ها مانند رژیم صهیونیستی و عربستان در این مذاکرات دارد. اگر قرار به ادامه این روند باشد که احتمالا چنین خواهد بود، حضور دو مقام تندرو در دولت ترامپ می تواند حداقل موجب تغییر در فضای مذاکرات شود، به شکلی که اروپا بیش از پیش خود را در معرض فشار ببیند و دولت ترامپ را مصمم به خروج از برجام کند.

در ماههای اخیر شاهد جنگ تجاری بین آمریکا با اتحادیه اروپا و چین بوده ایم؛ این منازعه اقتصادی به کجا ختم می شود؛ علاوه بر این در این جنگ تجاری چه فرصت هایی برای ایران وجود دارد؟
روند تشدید افراطی گری در دولت ترامپ می تواند بسیاری از کشورها را به هم نزدیک و از ترامپ دور کند. بحران تعرفه ها در روابط آمریکا و چین اگر ادامه یابد و تشدید شود، می تواند از جهاتی بیش از پیش موجب نزدیکی چین به اروپا و از جهاتی دیگر به ایران شود.
البته همزمان ترامپ مایل است که سیاست میانه رویی در قبال روسیه داشته باشد. تبریک ترامپ به پوتین به خاطر انتخابات اخیر روسیه در حالی که رهبران غربی به خاطر کشته شدن یک جاسوس دو جانبه روسی در انگلیس از تبریک به پوتین خودداری کردند، بسیار مهم بود.
نکته مهمتر این است که کسانی مانند پمپئو و بولتون، وفادار به شخص ترامپ هستند و شواهد نشان می دهد که آماده اند مواضع ضد روسی همیشگی خود را بطور فرصت طلبانه و برای خوشایند ترامپ تعدیل کنند؛ کاری که مک مستر و تیلرسون نکردند و همین امر یکی از دلایل حذف آنها بود.
البته باید توجه داشت که سیاست ترامپ در قبال چین و اعمال تعرفه های جدید سیاستی جامع و فکر شده نیست بلکه یک جانبه و بدون هماهنگی با اروپا، ژاپن و کانادا و دیگران بوده و در نتیجه ممکن است چندان موجب مشکل برای چین نشود.
به هر طریق، ترامپ با اتخاذ این سیاست ها ممکن است تا حدی توان دیپلماتیک و بسیج نظامی آمریکا را تحلیل ببرد اما این امر در کوتاه مدت عوارض سوء خود را چندان نشان نخواهد داد.

با توجه به تفکرات بولتون و پمپئو احتمال اقدامات یکجانبه آمریکا علیه ایران چقدر محتمل است؟
خروج از برجام و بازگشت تحریم های قبلی، در شرایط کنونی تنها اقدام یکجانبه ای است که در ارتباط با ایران مدنظر دولت ترامپ قرار دارد.
با توجه به اینکه ترامپ بارها گفته است که در صورت برآورده نشدن خواسته هایش مبنی بر اصلاح برجام از آن خارج می شود، اگر افرادی مانند تیلرسون و مک مستر اگر در کابینه می ماندند احتمال اینکه همچنان ترامپ را از خروج یک جانبه از برجام بر حذر می کردند، بیشتر بود اما اکنون چهره هایی چون بولتون و پومپئو، ترامپ را بیشتر برای این خروج تشویق خواهند کرد.