سرنوشت بازار نفت پس از توافق اوپک

توافق کاهش تولید کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) که 10 آذر 1395 منعقد شد و برخی کشورهای غیراوپک نیز در 20 آذر همان سال به آن پیوستند، تا پایان سال 2018 معتبر است.

اویل پرایس آمریکا، اینک بازارهای نفت بخوبی متعادل شده اند و در حالی که سطح پایبندی کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و کشورهای تولیدکننده غیرعضو اوپک به این توافق بسیار خوب است، روسیه قول داده که بیش از اندازه، نفت روانه بازارها نکند.

به گزارش بازتاب به نقل از ایرنا، موجودی انبارهای نفت کاهش چشمگیری پیدا کرده است. قیمت های نفت به رکورد سال 2014 خود نزدیک شده اند به طوری که قیمت نفت برنت دریای شمال به 71 دلار و قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت آمریکا به 65 دلار در هر بشکه رسیده است.

اما سرنوشت بازارهای نفت پس از اتمام اجرای توافق کاهش تولید نفت اوپک و غیراوپک چه خواهد شد؟ آیا این توافق که در سال 2017 یک بار تمدید شد، باز هم تمدید خواهد شد؟

آژانس بین المللی انرژی در گزارش اخیر خود اعلام کرده است، تولید نفت خام آمریکا می تواند در سال 2018 به 11 میلیون بشکه در سال برسد. حفاری شرکت های نفتی در سراسر این کشور در حال افزایش بوده به طوری که شمار دکل های حفاری آن به بالاترین سطح از آوریل 2015 (فروردین 1394) رسیده است.

این افزایش چشمگیر اما به لطف توافق کاهش تولید اوپک و غیر اوپک میسر شد، توافق که جلوی افت قیمت نفت که به 26 دلار در هر بشکه رسیده بود را گرفت و موجب افزایش آن شد.

می دانیم، نبود یک تقاضای نیرومند برای نفت، احتمال شکل گیری انتظار کاهش قیمت برای این کالا را زیاد می کند.

پیشرفت های فنی و انعطاف کنونی شرکت های نفتی آمریکا بیانگر این است که تولید نفت آنها حتی در صورت کاهش سطح قیمت های نفت نیز ادامه پیدا خواهد کرد.

اما توافق وین که روسیه و عربستان نقش مهمی در به نتیجه رسیدن آن داشتند، هنوز موجب بالا رفتن قیمت نفت می شود.

کشورهای اوپک و روسیه هر دو منافع خود را در جلوگیری از سقوط دوباره قیمت های نفت می بینند. هر دلار کاهش قیمت نفت برای روسیه به معنی 2 میلیارد دلار کاهش درآمد نفتی است.

عربستان نیز نیازمند سطح بالاتری از قیمت نفت است تا خیالش از موفقیت عرضه اولیه سهام شرکت آرامکو راحت باشد.

بنا به همین دلایل بود که توافق کاهش تولید اوپک سال گذشته میلادی تا پایان سال 2018 تمدید شد و ممکن است باز هم تمدید شود، اما تا کی؟

یک پیش بینی این است که توافق کاهش تولید نفت تا زمانی ادامه پیدا می کند که عرضه اولیه سهام آرامکو که آینده عربستان به آن بستگی دارد، انجام شود. پس از آن، انتظار می رود عربستان تمایلی به ادامه توافق یاد شده نداشته باشد.

مدیران شرکت های نفتی روسیه نیز با افزایش سطح قیمت های نفت به پایبندی به این توافق تردید دارند.

سال گذشته میلادی، بسیاری از مدیران شرکت های نفتی نگرانی خود را از افزایش تولید نفت شیل آمریکا و احتمال باختن سهم بازار به شرکت های نفتی آمریکایی بیان کردند.

این مساله به پیدا کردن جوابی برای این سوال که «تا کی اوپک و غیراوپک به تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا اجازه می دهند که از کاهش تولید آنها سود ببرند»، کمک می کند.

آژانس بین المللی انرژی اعلام کرده است، آمریکا در سال 2020 صادرکننده خالص نفت و گاز خواهد بود (یعنی مازاد بر نیاز خود نفت و گاز تولید می کند). بنا به اعلام آژانس یاد شده، تولید نفت آمریکا امسال به 11 میلیون بشکه در روز می رسد، سطحی که قبلا انتظار می رفت تا پایان سال 2019 دست یافتنی نباشد.

دیگر اعضای اوپک نیز آماده می شوند تا بار دیگر تولید خود را افزایش دهند. کشورهایی مثل کویت، امارات متحده عربی و عراق اعلام کرده اند که پس از پایان اعتبار توافق کاهش تولید نفت و ظهور علایم ورود بازار نفت به منطقه کسری عرضه، قصد دارند تولید خود را افزایش دهند.

وزیر نفت کویت گفته است، این کشور تا پایان ماه مارس (11 فروردین 1397) تولید نفت خود را از سه میلیون به سه میلیون و 225 هزار بشکه در روز افزایش می دهد.

عراق نیز قصد دارد تا پایان سال 2018 تولید خود را از چهار میلیون و 600 هزار به پنج میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

ایران همانگونه که اعلام کرده، ممکن است پس از پایان اعتبار توافق کاهش تولید نفت اوپک، تولید خود را 100 هزار بشکه در روز افزایش دهد.

می توان مطمئن بود که روسیه نیز پس از پایان اعتبار توافق یاد شده تولید خود را افزایش می دهد.

سطوح موجودی انبارها هنوز بیش از میانگین متحرک پنج ساله است که نشان می دهد اوپک و غیراوپک هنوز باید به توافق کاهش تولید پایبند باشند، اما برخی اعضا ممکن است وسوسه شوند که زودتر تولید خود را افزایش دهند.

«ممدوح سلامه» اقتصاددان بین المللی نفت و مشاور بانک جهانی در زمینه نفت و انرژی می گوید: شرایط عرضه و تقاضا چنان است که از سطوح قیمت 70 تا 75 دلار در هر بشکه در سال 2018 حمایت می کند.

وی افزود: بنا به پیش بینی ها، نرخ رشد اقتصاد جهانی که در سال 2017 3.5 درصد بود، نیز در سال های 2018 و 2019 به 3.9 درصد افزایش پیدا می کند.

سلامه اضافه کرد: تقاضای جهانی نفت نیز بنا به پیش بینی ها امسال 1.7 تا 2 میلیون بشکه در روز افزایش یابد که نسبت به سال گذشته افزایش دارد.

این اقتصاددان به نیرومندی ائتلاف میان روسیه و عربستان بسیار خوشبین و معتقد است: این دو کشور از سقوط قیمت های نفت در سال 2014 آسیب زیادی دیدند و به همین دلیل نیز دیگر نمی خواهند هرگز این تجربه تکرار شود.

به نوشته اویل پرایس، با این حال وابستگی به توافقی که تولید یک سری تولیدکنندگان را محدود می کند در حالی که تولیدکنندگان دیگر مانند آمریکا و کانادا در حال افزایش تولید خود هستند، ایده خوبی نیست.

توافق کاهش تولید اوپک و غیراوپک همواره با این چالش روبروست که افزایش تولید نفت شیل آمریکا، تلاش این ائتلاف برای کاهش مازاد عرضه نفت در بازارها را خنثی می کند.

اویل پرایس تاکید کرد، تنها یک راه برای خروج از دور باطل قیمت و عرضه وجود دارد که آن هم تقاضاست.

بنا به پیش بینی صندوق بین المللی پول، اقتصاد جهانی امسال از شد خوبی برخوردار است و اقتصاد منطقه یورو نیز رو به رشد است. همچنین تقاضای چین و هند افزایش می یابد.

اما برقی کردن سیستم های حمل و نقل و سیاست هایی که هدف آن مبارزه با گرم تر شدن زمین است نیز از عواملی است که باید در نظر گرفته شود.

تقاضای نفت بخش حمل و نقل که مهمترین بخش مصرف کننده این کالاست، در حال کاهش است. چین که دارنده بزرگ ترین ناوگان حمل و نقل جهان است، قصد دارد تا سال 2020 تولید خودروهایی که از سوخت فسیلی استفاده می کنند را ممنوع کند. فرانسه، هند و دیگر کشورها نیز هدف را مشابهی را دنبال می کنند.

با این حال، گفت و گوهایی در جریان است که تشکیل یک سوپر اوپک که حاصل ائتلاف روسیه و اوپک است را تقویت می کند.

اویل پرایس تصریح کرد، در مجموع باید بینیم آیا روسیه طرح سوپر اوپک را دنبال می کند؟ اما حتی اگر روسیه چنین کند نیز این حقیقت پابرجاست که چنین توافقی نمی تواند یک راه حل دائمی برای تثبیت بازارهای نفت باشد.

این پایگاه خبری آمریکایی با تصریح اینکه تهدید نفت شیل یک تهدید واقعی است و کاهش تولید، راه حل بلندمدت تثبیت بازار نفت نیست، به طور تلویحی آینده بازارهای نفت را در دستان آمریکا دانست.

اوپک در نشست رسمی 30 نوامبر 2016 (دهم آذرماه) 1395 خود در وین، برای نخستین بار از سال 2008 میلادی با کاهش تولید موافقت کرد تا با کاهش مازاد عرضه نفت در بازارها، به بالا رفتن سطح قیمت ها کمک کند.

براساس این توافق، مقرر شد اوپک یک میلیون و ٢00 هزار بشکه در روز از سطح تولید خود بکاهد.

ایران، نیجریه و لیبی تا رسیدن به سطح تولید پیش از بحران خود از برنامه کاهش تولید اوپک مستثنی شدند.

14 کشور الجزایر، آنگولا، اکوادور، گینه استوایی، گابن، ایران،عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان، امارات متحده عربی و ونزوئلا عضو اوپک هستند.

اوپک همچنین موفق شد بیستم آذرماه 1395، تولیدکنندگان نفت غیراوپک شامل روسیه، قزاقستان، گینه، جمهوری آذربایجان، سودان، مالزی، عمان، بولیوی، مکزیک، بحرین و برونئی را با خود همراه سازد.

این تولیدکنندگان نیز در مجموع با کاهش 600 هزار بشکه در روز از تولید نفت خود موافقت کردند.

توافق کاهش تولید تا پایان سال 2018 تمدید شده است و همه کشورهای عضو موظف به تبعیت از آن هستند.