اطلاعات مهم و گفته نشده از زلزله کرمانشاه

سازمان مدیریت بحران کشور در حوادث تلخ سال 96 از سوی رسانه ها و مردم آماج انتقاد ها قرار گرفت تا جاییکه خیلی ها با لحن طنز آمیزی بیان کردند ستاد بحران خود بحران زده است! اما حالا اطلاعاتی گفته می شود که نشان می دهند عملکرد سازمان بحران کشور قابل توجه بوده ولی به دلیل ضعف اطلاع رسانه دیده نشده است.

رییس سازمان مدیریت بحران کشور در یک صبح زمستانی برای بازدید به خبرگزاری برنا آمد تا ضمن دیدار از این خبرگزاری و آشنایی با بخش های مختلف آن پاسخگوی سوالاتی باشد که در چند ماه گذشته مطرح بوده، خبرگزاری برنا تلاش کرد برای ابهام زدایی و موشکافی اقدامات سازمان مدیریت بحران کشور در حوادث سال جاری از اسماعیل نجار شفاف و صریح سوال بپرسد و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور هم با صراحت از اقدامات این سازمان گفت. آنچه می خوانید ماحصل این گفتگوی دو ساعته است:

سالی بحرانی برای کشور حادثه خیز

اسماعیل نجار، رئیس سازمان مدیریت بحران ضمن تسلیت به بازماندگان جانباختگان در سانحه هوایی ATR72 گفت: « متاسفانه سال 96 پرحادثه بود. امسال علاوه بر وقوع سیل و زلزله بارش شدید برف نیز مشکلاتی برای مردم به وجود آورد و سانحه هوایی اخیر نیز بسیاری را داغدار کرد. متاسفانه کشور ما کشور پرحادثه ای است. وجود گسل های فراوان، سیل،طوفان، تغییر بارش ها، گرمتر شدن زمین، برداشت آب از سفره های زیر زمینی و بیابان زایی، فرونشست زمین و چاله ها، همه و همه کشور ما را تبدیل به کشوری پرمخاطره کرده است .

ریزگردها خسارت بارتر از زلزله

نجار گفت: ریزگردها مشکل مهم دیگری برای ایران بوده و هست ، ریزگردها حتی از زلزله خسارت بیشتری به بار می آورند چرا که زلزله در یک لحظه آنی اتفاق می افتد و برخی خساراتی که بر جای می گذارد جبران می شوند. متاسفانه ریزگردها هم خسارات اقتصادی از خود به جای می گذارد و هم بر سلامت انسانها تاثیرات منفی فراوان می گذارد.»

رکورد عجیب ایران

نجار خاطر نشان کرد: « از تعداد 45 مخاطرات طبیعی و غیر طبیعی که در جهان وجود دارد، کشور ما مستعد وقوع 35 عنوان آن است که این خود یک رکورد به حساب می آید.»

زلزله کرمانشاه برای کشور یک رکورد مثبت بود

او با بیان اینکه خسارت بارترین حادثه سال 96 زلزله کرمانشاه بود گفت:« 621 نفر از هموطنانمان در این زلزله جان خود را از دست دادند. این حادثه 7817 مجروح بر جای گذاشت. عملیات بسیار سنگینی بود. خوشبختانه طبق ارزیابی ها و البته با کمک مردم، ساماندهی بسیار سریع و مثبت صورت گرفت. به طوری که برای کشور یک رکورد مثبت محسوب می شود.»

هماهنگی بی نظیر در زلزله کرمانشاه

نجار درباره برخی عدم هماهنگی ها بین دستگاه ها در زلزله کرمانشاه گفت: « هیچ عدم هماهنگی بین دستگاه ها وجود نداشت و من همه اخبار مربوط به این قضیه را قویا تکذیب می کنم. پس از وقوع حادثه، سریعا وزیر کشور را در جریان گذاشتم. پس از تشکیل شورای عالی مدیریت بحران به ریاست وزیر کشور هماهنگی های لازم انجام شد. ریاست شورای عالی مدیریت بحران به عهده ریاست جمهوری و قائم مقامی آن به عهده وزیر کشور است . پس از مشخص شدن مکان دقیق حادثه و ابعاد حادثه، به همراه چند تن از مسئولین به سمت کرمانشاه حرکت کردیم. بعد از ارزیابی اولیه، تمامی امکانات منطقه به سمت کانون حادثه گسیل شد. بعد از تقسیم مسولیت بین ارگان ها،به سرعت به کلیه ارگان های مسئول دستور آماده باش واعزام به منطقه صادر شد. حتی بعد از روشن شدن هوا با بالگرد عازم منطقه شدم»

تقسیم وظایف بین ارتش و سپاه

او درباره جزئیات عملیات امداد و نجات در مناطق زلزله زده گفت: « قریب به 20هزار کیلومتر مربع وسعت این حادثه بود. که 7 شهرستان و 2930 روستا را در بر می گرفت. محل حادثه به پایگاه های نیروی های مسلح نزدیک بود و قرارگاه خاتم الانبیا نیز پروژه های عمرانی در آن منطقه داشت. برنامه ریزی بر این شد که سپاه مسئولیت رسیدگی به روستاهای سرپل ذهاب که متحمل بیشترین خسارت شده بود، را بر عهده بگیرد. سپاه اطلاعات مربوط به مجروحان را ازبهیاران دریافت می کرد. رسیدگی به دیگر شهرستان های حادثه دیده هم به ارتش واگذار شد. عملیات آواربرداری بسیار مهم و وقت گیر است زیرا که باید مسیرها هموار شود تا امکان آواربرداری و نجات افراد زنده و کشف اجساد میسر شود. اما با این حال عملیات نجات حدود 16 ساعت ادامه داشت که 9 ساعت آن در تاریکی انجام شد و در ساعت 3 بعدازظهر روز بعد پایان عملیات نجات در منطقه اعلام شد.»

مقایسه زلزله کرمانشاه با بم

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور درباره وسعت و عمق این زلزله به خبرنگار برنا گفت: « حجم حادثه به قدری زیاد بود که برای من تداعی از عملیات فتح المبین و بیت المقدس بود. حتی اگر این زلزله را با زلزله بم مقایسه کنیم باز هم زلزله کرمانشاه خسارت بار تر بود. متاسفانه بیمارستان های منطقه هم آسیب دید و امکان سرویس دهی در این بیمارستان ها وجود نداشت.»

انعکاس منفی در رسانه ها

نجار ضمن بیان اینکه 48 ساعت بعد از وقوع زلزله به تمامی افراد خسارت دیده کمک رسانی شد و اقدامات لازم جهت ساماندهی آنان صورت گرفت گفت: « متاسفانه رسانه ها مسائلی را مطرح می کردند که صحت نداشت. ما 48 ساعت بعد از وقوع حادثه بین زلزله زده ها غذا توزیع کردیم وتمامی امکانات مورد نظر آنها را در اختیارشان قرار دادیم و به همه به نحوی مناسب به همه رسیدگی شد. اگر امکان امدادرسانی زمینی میسر نبود کمک ها با بالگرد توزیع می شد.این کمک ها از طریق 57 فروند بالگرد بین آسیب دیدگان توزیع شد و تا آخرین روستا تمامی امکانات مورد نظر بین مردم توزیع شد. پک هایی غذایی 3 روزه نیز بین مردم توزیع شد. این در صورتی است که خلاف این ها توسط رسانه ها منتشر می شد. اقدامات بسیار هماهنگ و دقیق صورت گرفت.»

چرا تناقض آماری؟

او درباره آمار های ضد و نقیضی که درباره تعداد جان باختگان وجود دارد تصریح کرد: « البته اولویت اول با نجات جان افراد و درمان مجروحان است تا بتوان آمار خسارات جانی را تا حد ممکن پایین آورد. در این بین مشکلاتی هم به وجود آمد که روند کمک رسانی را کند کرد. ممکن است آمارهای متفاوتی در این باره ارائه شود. زلزله کرمانشاه 7818 مجروح بر جای گذاشت که برخی در اثر عمق جراحت جان خود را از دست دادند. اما این تعداد، فقط افرادی را که در اثر ریزش آوار مجروح شده بودند را در بر می گیرد و شامل افرادی که در اثر بیماری های بعد از زلزله آسیب دیده بودند نمی شود. آمار ضد و نقیضی که درباره کشته شدگان ارائه می شد ناشی از این بود که در برخی روستاهای دور افتاده مراحل پزشکی قانونی طی نشد و مردم محلی اقدام به دفن اموات خود در گور کردند که در این رابطه به پزشکی قانونی ماموریت داده شد تا آمار دقیق و نهایی کشته شدگان را ارائه دهد. پس از بررسی های به عمل آمده تعداد امواتی که در گورها دفن شده بودند نیز ارائه شد. البته جمع آوری این آمار با توجه به گستردگی و وسعت حادثه در 1930روستا کار آسانی نبود. با این حال عملکرد تمامی دستگاه های اجرایی قابل ستایش بود.»

دو روز سخت!

نجار درباره روند اسکان زلزله زدگان گفت: « ظرف 48 ساعت 80درصد شبکه های آب و برق و گاز ترمیم شد. 20 درصد باقی مانده نیز ظرف یک هفته به اتمام رسید. بیش از 120 اکیپ خبره مجهز با تجهیزات ضروری و امکانات کافی از استان های مختلف کشور برای مرمت شبکه آب و برق و گاز وارد منطقه زلزله زده شدند. تمامی این اقدامات با برنامه ریزی های دقیق و دستورالعمل پیگیری شد. 95 هزار چادر توزیع شد. این تعداد چیزی حدود 3 برابر نیاز موجود بود. برخی مشکلات نیز سر راه است که سعی در رفع آن داریم. تمامی آسیب دیدگان زلزله ظرف 72 ساعت اسکان اضطراری داده شدند. هیچ کدام از این کارها با توجه به حجم تخریب و وسعت و پراکندگی آسیب های ناشی از این حادثه، کار آسانی نبود و در نوع خود رکود محسوب می شد. نهایتا به سمت اسکان موقت پیش رفتیم.»

هشدار لازم در مورد آبگرفتگی چادرها را داده بودیم

او درباره آب گرفتگی برخی چادرها و مشکلاتی که برای مردم پیش آمد گفت: « پس از اسکان اضطراری، گزارش پیش بینی آب و هوا را از سازمان هواشناسی گرفتیم و بر اساس آن فویل و نایلون بین همه افراد نیازمند توزیع شد. برخی مردم با تدابیری که به کار برده بودند، مانع از ایجاد مشکل بر اثر آب گرفتگی شدند. اما برخی دیگر اقدامات لازم را انجام ندادند. این اقدامات در حیطه کاری ستاد مدیریت بحران و دستگاه های اجرایی و وظیفه مردم است که خود با انجام برخی اقدامات، مشکلات مربوط به آب گرفتگی را حل کنند. سازمان مدیریت بحران در راستای خدمت رسانی به مردم برای چادرها زه کشی های لازم را انجام داد. البته با بررسی های صورت گرفته، برخی مناطق پرخطر و مستعد آب گرفتگی را مشخص کردیم و به مردم این مناطق هشدارهای لازم را دادیم اما برخی به این هشدارها بی توجهی کردند و اقدام به جمع آوری چادر های خود نکردند که باعث ایجاد برخی مشکلات پیش رو شد. به هر حال در انجام کاری به این وسعت و حجم طبیعی است که اشتباهاتی هم رخ دهد.»

عدم توجه به نقاط مثبت

او اقدامات هلال احمر در مناطق زلزله زده را تشریح کرد و گفت: « برخی از مردم بیشتر از یک چادر از ما دریافت کردند. حدود 45 هزار هیتر روغنی از کشورهای خارجی خریداری شد و در اختیار مردم قرار گرفت تا از نظر گرمایش مردم در تنگنا قرار نگیرند. امکانات پخت و پز توزیع شد. بین چادرها حدود 28 کیلومتر شبکه آبرسانی احداث شد»

رئیس سازمان مدیریت بحران در رابطه با برخی آمارهای ضد و نقیضی که ارائه می شد و ضعف در اطلاع رسانی گفت: « اطلاع رسانی صحیح و درست و دقیق و انتقال واقعیات وظایف رسانه ها است. در رابطه با این واقعه، برخی رسانه ها صادقانه و برخی دیگر غیر منصفانه رفتار کردند. البته ضعف هایی در کمک رسانی وجود داشت اما نباید به این بهانه از بازگویی نقاط قوت اجتناب کرد.»

آشفتگی در کمک های مردمی

اسماعیل نجار ضمن قدردانی از مردم بابت کمک های بی شائبه خود در حادثه زلزله کرمانشاه به بازگویی برخی مشکلات پیش آمده ناشی از حضور ساماندهی نشده مردم در منطقه گفت: « مردم عزیز ما در کمک رسانی به هموطنان زلزله زده خود همت و اراده ستودنی به کار گرفتند. با این حال اما آشفتگی هایی دراین زمینه به وجود آمد. از جمله اینکه به واسطه حجم زیاد مردم ترافیک سنگینی در مسیر امداد رسانی به وجود آمد وعملیات امداد رسانی را کند کرد. دستگاه های اجرایی نمی توانستند از ورود مردم به مناطق زلزله زده جلوگیری بکنند زیرا که نمی توانستند مانع عواطف مردمی بشوند. مشکل دیگر این بود که مردم به واسطه عدم اطلاع کافی قادر به تشخیص صحیح مناطق نیازمند در توزیع کمک های خود نبودند. مناطق در دسترس کمک های بیشتری نسبت به مناطق دورافتاده دریافت می کردند. در برخی مناطق کمک های به حدی بود که با انباشت کمک های مردمی مواجه بودیم و انباری برای ذخیره کمک های مردمی در نظر گرفته شد و در برخی دیگر از مناطق کمک ها بسیار کمتر از نیاز مردم بود. اما هلال احمر به واسطه اطلاعات کافی و دقیق خود به هر منطقه به اندازه نیاز خود امکانات توزیع می کند. مشکل دیگری که در بحث کمک های مردمی با آن مواجه هستیم، دوگانگی های پیش آمده بود. بدین صورت که در برخی مناطق امکانات بهتر و مجهزتری توزیع می شد و در برخی مناطق امکانات ساده تری توزیع شد که باعث گلایه های مردم میشد. اما امکانات هلال احمر همگی در یک سطح بود.»

سریعترین امدادرسانی در کرمانشاه

نجار خاطر نشان کرد: « در 4 سال دوره مدیریتی خود این جزو سریعترین اقداماتی بود در راستای امدادرسانی و عملیات نجات شاهد آن بودم. البته باید گفت که سازمان مدیریت بحران دستگاه های اجرایی زیادی را شامل می شود. این سازمان خبره ترین و حاذق ترین امدادگرها و افراد مشغول به کار را در اختیار دارد. با این حال یکسری برنامه ریزی هایی در جهت امداد باید صورت گیرد که با وجود تلاش های بسیار باز هم زمان بر است.»

جزییات اسکان موقت

او افزود: «سازمان مدیریت بحران، سازمان سیاست گذار، هدایت کننده، حمایت کننده و نظارت کننده هستیم. وظیفه ما کارهای اجرایی نیست بلکه دستگاه های اجرای متولی سیاست های ما هستند. وظیفه من نیست که برف جارو کنم بلکه دستگاه های اجرای و سازمان های متولی باید این اقدامات را انجام دهند.»

نجار درباره روند و چگونگی اسکان موقت توضیح داد و گفت: « بعد از اقدامات صورت گرفته در راستای اسکان اضطراری، اقدامات در جهت اسکان موقت صورت گرفت. تعداد 8400 کانکس توسط سپاه ساخته و تعداد 2هزار کانکس نیز توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران ساخته و بین مردم توزیع شد. تعداد 3500 کانکس نیز توسط مردم اهدا و بین زلزله زدگان توزیع شد.

پشت پرده گلایه های چادرنشین ها!

نجار به پشت پرده گلایه چادر نشین ها پرداخت و گفت: البته برخی از مردم گلایه مند هستند که هنوز در چادر سکونت دارند. تعداد 1557 مالک از ما 5 میلیون را دریافت کرده اند و 2691 مستاجرهم این مبلغ را دریافت کرده اند. ولی وقتی این مبلغ را گرفته اند، دیگر کانکسی از طرف دولت به او اعطا نمی شود زیرا که این 5 میلیون تومان برای اسکان موقت در نظر گرفته شده بود. ما تمام تلاشمان را کردیم که البته با توجه به حجم کار اشکالات پیش آمده طبیعی است.

40 میلیون تومان کمک به هر خانواده

نجار گفت: در حال حاضر تلاش ها در جهت این است که با سرعت هر چه بیشتر اسکان اضطراری را به اسکان موقت تبدیل کرد.جدای از این مبلغ، 30 میلیون تومان هم تسهیلات ارزان قیمت با کارمزد 5درصد در اختیار روستاییان قرار گرفت. البته دولت محترم در تلاش است تا 10 میلیون تومان تسهیلات بلاعوض که شامل 6 میلیون تومان بلاعوض، 2 میلیون تومان هزینه معیشتی و دومیلیون تومان هم توسط بنیاد مستضعفین در اختیار این افراد قرار دهد. که چنانچه مجلس این مبلغ را تصویب کند، 40 میلیون تومان تسهیلات برای احداث ساختمان در اختیار روستائیان قرار خواهد گرفت. قریب به 120 هزار واحد مسکونی ارزیابی شده است که تعداد 19 هزار آنان سالم بوده است. بقیه یا نیاز به تعمیرات دارند یا قابل سکونت نیستند و باید بازسازی شوند. برای تعمیرات نیز ساختمان ها بر اساس شدت و میزان تخریب، ارزیابی شده اند. بنابر این ارزیابی به برخی از ساختمان ها 12 میلیون تومان تعلق خواهد گرفت که 2 میلیون تومان آن بلاعوض خواهد بود و در سه مرحله در اختیار آنان قرار خواهد گرفت. به برخی دیگر 8 میلیون تومان با مبلغ 1.5 میلیون تومان بلاعوض در دو مرحله و بقیه نیز 6 میلیون تومان در اختیار خواهند گرفت که مبلغ یک میلیون تومان آن بلاعوض خواهد بود تا این مبلغ برای تعمیرات لازم هزینه شود.

مسئول بازسازی کیست؟

او در ادامه افزود: متولی بازسازی ساختمان های تخریب شده در این منطقه، وزارت مسکن و شهرسازی است. در مناطق شهری زلزله زده 3570 واحد و در مناطق روستایی 11389واحد آواربرداری شده اند. جمعا 15 هزار واحد مسکونی آواربرداری شده اند که با توجه به این زمان کوتاه در نوع خود، تعداد بالایی بوده است. همچنین در مناطق شهری20 واحد مسکونی پی کنی شده اند اما در مناطق روستای 5980 واحد مسکونی پی کنی شده اند. دلیل کمتر بودن پی کنی های صورت گرفته در مناطق شهری این است که شهرداری و نظام مهندسی نیز درگیرهستند و باید اعمال صورت گرفته در مناطق شهری مورد تایید این دو ارگان نیز باشند که اگر نظام مهندسی نقشه های مورد نظر خود را زودتر در اختیار ما قرار دهد این سازماندهی زودتر انجام خواهد گرفت. اما آواربرداری در مناطق شهری به سرعت پیش می رود. 6628 واحد جمعا در مناطق زلزله زده مود تعمیر قرار گرفته اند. این عدد در این مدت کوتاه مورد توجه است. با تدابیر اندیشیده شده و با همراهی ملت امیدواریم بازسازی هر چه زودتر انجام شود. »

بحران برف

اسماعیل نجار، آشفتگی های پیش آمده در بارش برف در تهران و انتقاداتی که به سازمان مدیریت بحران شد تصریح کرد: «بحث وضعیت جوی به هواشناسی مربوط است. هواشناسی اعلام هشدار کرده بود و ما این هشدار را به عوامل اجرایی منتقل کردیم از طرفی هم اطلاع دارید که این پیش بینی بیشتر وضعیت جوی مناطق کوهستانی مانند سلسله جبال البرزو دریایی و مزارع کشاورزی را در بر می گرفت. زیرا که این سرما ممکن بود صید صیادان در مناطق دریایی و کشت مزارع را با مشکل جدی موا جه سازد. در واقع هشدار برای این مناطق بود. بزرگراه ها ، فرودگاه ها، سازمان هواشناسی، زیر نظر وزارت راه و شهرسازی است و به ما مربوط نیست و اگر قصوری هم بوده در یک وزارت خانه بوده است ضمن اینکه اقدامات مثبتی هم صورت گرفت. در سال 93 بودجه کلانی به وزارت راه و شهرسازی تخصیص داده شد تا صرف هزینه خرید برف روب، برای برف روبی مناطق شمالی کشور شود. این وزارت خانه نیز صراحتا اعلام کرد که کمبودی در زمینه برف روب ندارد و احتیاجی نیز به این مبلغ ندارد. این مثال، مصداق بارزی است از اینکه وزارت راه و شهرسازی مسئول برف روبی و مشکال حاصل شده از آن است ضمن آنکه کارهای ارزشمندی انجام شد اشکالاتی نیز در روند کاری پیش آمد که اکیپی را به دستور وزیر محترم کشور، مامور رسیدگی به اشکالات پیش آمده کرده ایم. این اکیپ تمامی مناطق را بررسی کرده اند تا متوجه شویم قصور اصلی مربوط به کجاست تا درآینده شاهد چنین مشکلاتی نباشیم. ضمن اینکه نقاط ضعف زیادی هم هست، تلاش می کنیم که این ضعف ها را بر طرف کنیم

به هشدار ها توجه کنید

نجار ادامه داد:وقتی ما چنین مشکلاتی را داریم تمهیداتی نیز در نظر گرفته ایم. مثلا در اتوبان قم ما درخواست کرده بودیم تا مردم در آن نقطه تردد نداشته باشند و جاده را مسدود کردیم و حدود 6000 نفر را با 500 اتوبوس منتقل کردیم و در جمکران و قم از آن ها پذیرایی کردیم. ما به مردم هشدار می دهیم که از مسافرت های غیر ضروری خودداری بکنند زیرا که در زمستان امکان وقوع حادثه زیاد است و اگر مسافرت می کنند امکانات به همراه داشته باشند. برخی نیز به این هشدارها بی توجهی کردند و در جاده ها گرفتار شدند. برخی زنجیر چرخ و امکانات گرمایشی در فصل سرما نداشتند با اینکه اطلاع رسانی ها انجام شده بود. البته برخی معتقدند که اطلاع رسانی ها کمرنگ بود ولی ما تمام سعی مان را کرده ایم. تصادفاتی در جاده رخ داده بود که روند امداد رسانی را کند کرده بود. با این حال نیروی انتظامی هم کمک های شایانی در این زمینه کرد مثلا در اتوبان قم ماموران نیروی انتظامی ماشین هایی را که تصادف کردند هل دادند. به هر حال همراهی مردم را نیز در این زمینه نیازمندیم.

بحران های تهران در دستور کار

او گفت:در تهران با یک بارندگی جزئی ما با حجم عظیمی از ترافیک مواجه می شویم. اما در برف و باران اخیر، چنین مشکلی به مرحله بحران نرسید البته در برخی معابر فرعی مشکلاتی به وجود آمد. وزارت راه و شهرسازی در سال 93 اعلام کرد که 85 دستگاه برف خوار در اختیار دارد. بعد از بررسی اکیپی که به دستوروزیر کشور برای بررسی کمبود ها در نظر گرفته شد، از برف خوار ها هم به طور صحیح و با توجه به کمبود ها و مشکلاتی که وجود دارد استفاده خواهد شد. اما این تمام کارها و تمهیدات نیست. در زمینه محیط زیست هم در حال انجام اقداماتی هستیم که البته عوامل زیادی مانند نوع بنزین، آب و هوا و … موثر هستند. البته بنده هم با تعطیلی مدارس موافق نیستم زیرا که بعد از تعطیلی مدارس هم ماشین ها همچنان تردد می کنند. باید راه حلی اساسی و در ابعادی وسیع تر اندیشیده شود

زلزله، ترسی نهان در وجود تهرانی ها

رئیس سازمان مدیریت بحران در رابطه با تمهیدات اندیشیده شد برای پیشگیری از این بحران که ممکن است فاجعه ای دهشتناک به بار بیاورد گفت:« وجود چندین گسل در شمال، جنوب، مرکز واطراف تهران، این شهر را به شهری زلزله خیز تبدیل کرده است. همچنین با بررسی دقیق در تاریخ زلزله های تهران، متوجه می شویم که هر 150 سال یکبار در تهران زلزله ای با قدرت 7 ریشتر یا بیشتر به وقوع می پیوندد. اگرچه صاحب نظران معتقدند که زلزله قابل پیش بینی نیست اما همگی معتقدند که احتمال وقوع زلزله تهران وجود دارد. اساس کار در تمامی بحران ها بویژه زلزله پیشگیری است.برخی معتقدند با وقوع زلزله تهران به طور کامل تخریب نمی شود زیرا که حداقل اصول مهندسی در ساختمان های آن رعایت شده است و 75 درصد ساختمان های تهران زیر 36 سال عمر دارند و سالم هستند. اما دو میلیون تحت تاثیر مستقیم زلزله قرار خواهند گرفت مثلا ممکن است گروهی درخانه ها جان خود را از دست دهند و باقی جمعیت تحت تاثیر غیر مستقیم زلزله قرار خواهند گرفت. در سرپل ذهاب هم تعداد زیادی از جمعیت تحت تاثیر غیرمستقیم حادثه قرار گرفتند مثلا برخی از آنان با اینکه خانه هایشان تعمیر شده است، اما از رفتن به خانه هایشان خودداری می کنند. زیرا که همچنان تحت تاثیر آن اضطراب و ترس حادثه هستند. مشکل بعدی در زلزله تهران که البته چندین بار هم عنوان شد و مورد تمسخر قرار گرفت، مسئله استقرار است. ما برای استقرار آسیب دیدگان، به واسطه جعییت انبوه این شهر، به مکانی بزرگ تر از تهران نیازمند هستیم. این محل استقرار باید دارای تمامی امکانات برای این جمعیت انبوه باشد که اصلا همچنین چیزی ممکن نمی باشد. در کل تهران با وقوع زلزله مانند بم یا سرپل ذهاب تخریب نمی شود و قسمت زیادی از آن سالم می ماند.حتی در ازگله که کانون زلزله بود هم ساختمان هایی که در آن حداقل ضوابط آیین نامه شماره 2800 رعایت شده بود، به طور کامل فرونریخته بود و جان باخته ای در اثر ریزش آوار این نوع ساختمان ها نداشتیم. حتی در بم نیز، مسجد جامع بم استوار بر جای مانده بود.علت هم این بودکه بانی این مسجد می خواست این مسجد حتی در زلزله 8 ریشتری هم پابرجا باشد تا پناه مردم باشد. اساس کار باید درست ساخته شود. البته توصیه ما این است که اگر قادر هستید، محل دیگری برای اقامت خود در نظر بگیرند.»

اصول پناه گیری در هنگام وقوع زلزله از دید رئیس ستاد بحران

اسماعیل نجار به ضروری ترین نکات در هنگام وقوع زلزله پرداخت و گفت: « اولین توصیه به ساکنان طبقات زیرین، تخلیه فوری در اولین فرصت است و آنها باید در جایی که نزدیک به دیوار نیست پناه بگیرند. اما در طبقات بالایی اولین توصیه پناه گیری است چون اصلا وقتی برای تخلیه ندارند. مثلا در زلزله ملارد، خیلی از شهروندان از طبقالت بالا به پارکینگ آمده اند و ماشین را خارج کرده اند. حتی اگر این زلزله پیش لرزه بوده باشد، در زیر زمین خطر بیشتری افراد را تهدید می کند. همچنین اجناس غیر سازه ای مثل بوفه و کتابخانه باید تثبیت شود. مثلا در خیلی از مراکز از لوستر های سنگین برای تزئین استفاده شده است. قطعا در صورت وقوع زلزله و سقوط لوستر، تمامی کسانی که نزدیک لوستر باشند آسیب جدی خواهند دید. دلیل ندارد چون خطر زلزله رفع شده است، پیشگیری های لازم را انجام ندهیم. همه باید موقع خرید بنا، میزان استحکام را بررسی کنند. متاسفانه برخی به نمای سازه و دکوراسیون خانه خیلی بیشتر از استحکام سازه توجه می کنند. در صورت وقوع زلزله، مهمترین اصل پناه گیری صحیح است. اگر افراد در زیر میز پناه بگیرند، در صورت ریزش آوار، به واسطه همان فضای کوچک زیر میزٍ، ممکن است فرد زنده بماند.»

تجهیز بیمارستان های تهران به بالگرد

نجار گفت: تهران مجموعه ای است که در هنگام وقوع زلزله همه باید دست به دست هم بدهند. در صورت وقوع زلزله به علت ریزش آوار و حجم بالای ترافیک درمعابر، حتی ممکن است تردد هم با مشکل مواجه شود و اقدام به امداد رسانی مشکل شود. توصیه ما این است که مردم در سمت چپ خیابان متوقف شوند تا امکان امدادرسانی میسر شود. در حال بررسی هستیم تا مکان هایی که نیاز هست مانند بیمارستان ها، بالگرد در اختیار داشته باشند. در حال حاضر، اقداماتی در دست اجراست تا فرمانداری تهران به حرم حضرت امام منتقل شود تا هم بتوان از بیمارستان های صحرایی استفاده کرد و هم تهران را به طور کامل زیر نظر گرفت. حتی در نمایشگاه ها هم امکانات امداد رسانی مستقر می شود تا خدمت رسانی به شهروندان میسر شود و 10 هزار سرویس بهداشتی نیز در نظر گرفته شده است. باند فرودگاه دوشان تپه و قلعه مرغی هم برای پرواز های سبک در نظر گرفته شده است. از همین جا اعلام می کنم اگر کسی راهکاری برای مدیریت بحران در مواجهه با زلزله دارد می تواند به ما اعلام کند.

حکایت ناتمام ریزگرد های خوزستان

اسماعیل نجار در رابطه با ریزگردها و عوامل به وجودآورنده آن و راهکاری که برای آن در نظر دارند گفت:« ریزگردها، کاهش بارش ها و پراکندگی آنان، همگی مربوط به تغییرات اقلیمی است که80 درصد آن منشا خارجی دارند و منشا آن در عراق است و عراق هم به واسطه مشکلات امنیتی خود، مسئله ریزگردها برایش در اولویت نیست. علت آن هم خشک شدگی رودخانه ها و تالاب های این کشور و در نتیجه بیابان زایی است. ما از سازمان ملل هم در این رابطه کمک خواسته ایم.در کنار این، دولت هم برنامه عملی ویژه ای را تدوین کرده است. از جمله آن می توان به 48 کیلومتر آب رسانی، نهال کاری، راه اندازی برخی تالاب های خشک شده و امثالهم اشاره کرد. بیابان زایی به سرعت پیش می رود و از طرفی حجم کار خیلی گسترده است. اقدامات در دست پیگیری است و باید از صبر و شکیبایی مردم خوزستان و سیستان و بلوچستان تشکر کرد. در حال حاضر، درختکاری و نهال کاری در کانون های ریزگرد در دست اجرا است تا پوشش گیاهی بتواند مقداری از ریزگردها را کم کند. حل مسئله ریزگرد ها قابل پیش بینی نیست. در حال حاضر، مطالعات اولیه در 16 استان کشور صورت گرفته است و کانون های ریزگرد مشخص شده است و اقدامات عملی در دست پیگیری و اجرا است. متولی اقدامات عملی در رابطه با ریزگرد ها سازمان محیط زیست و سازمان جنگل ها است.»

او افزود:« البته حساسیت هایی نیز اخیرا به وجود آمده است.از روزی که مسئولیت این سازمان را به عهده گرفتم، سریعا لایحه ای را تنظیم کردم و دولت و مجلس محترم هم موافقت کردند. این لایحه در مجلس قبلی نهایی شد و در حال رفتن به صحن علنی بود که مسئله برنامه ششم توسعه و بودجه 96مطرح شد و این لایحه از دستور کار خارج شد. در مجلس جدید این لایحه دوباره روی کار آمد. دوباره این لایحه پس از نهایی شدن با لایحه بودجه 97 تقارن پیدا کرد و از دستور کار خارج شد. اما ما تمام تلاش ها و پیگیری های خود را انجام می دهیم و در حال حاضر این لایحه در دست مجلس است و مجلس باید پاسخگو باشد ضمن اینکه با کوچکترین مشکلی انگشت اتهام به سمت مدیریت بحران نشانه می رود. اما لازم به ذکر است که بودجه سازمان مدیریت بحران در حال حاضر در دست سازمان های دیگری است. متاسفانه در کشور ما نسبت به بحران خیلی حساس نیستند و پس از پیش آمد یک بحران به صورت مقطعی حساس می شوند. بعد از اینکه جو کمی آرام شد و خسارات کمی کاسته شد، تب این بحران هم می خوابد و حساسیت ها تا بحران بعدی فراموش میشود.»

آرامش با وجود این همه بحران و نقش رسانه ها

رئیس سازمان مدیریت بحران درخصوص اینکه چگونه با اینکه در معرض اینهمه خبر تکانده است تا این حد آرامش دارد گفت:« از اصول اولیه مدیریت بحران آرامش است تا بتوانند مصمم و با اراده صحیح ترین تصمیم ممکنه را بگیرند. ما همواره در معرض انواع بحران ها هستیم و در آماده باش کامل هستیم. تمامی حوادث برای ما پیامک می شود. زلزله هایی با قدرت بیشتر از 3 ریشتر برای ما ارسال می شود. با ارسال هر پیامک وجود همه ما نگران می شود اما برای تصمیم گیری و واکنش صحیح لازم است آرامش مان را حفظ کنیم و رسانه ها هم در حفظ این آرامش به ما کمک کنند. اولین سوال رسانه ها از ما این است که تعداد کشته شدگان یا میزان خسارت چقدر است؟ این در حالی است که ابعاد حادثه بعد از بررسی های دقیق آشکار می شود و تا مدت ها برای ما هنوز دقیق مشخص نیست. انتظار رسانه ها مبنی بر ارائه آمار دقیق در همان لحظه وقوع حادثه انتظار منطقی نیست زیرا که آمار ها لحظه ای تغییر می کند و ابعاد حادثه تا مدت ها برای خود ما نیز پنهان است. عمده کسانی که در رسانه ها هستند و با ما در ارتباط هستند دانش کافی در زمینه مدیریت بحران ندارند. ما هنگام مصاحبه با افرادی که درباره حادثه کمی اطلاعات کارشناسی داشته باشند با مشکلی مواجه نیستیم زیرا که سوالاتی که می پرسند در چهارچوب خاصی است.وقتی واقف به مشکلات نباشند، برای ما ایجاد مشکل می کنند. برخی تنگنا ها و کاستی ها هم وجود دارد که بازگو کردنشان اهمیتی ندارد. مثلا در سال 175 زلزله بالای چهار ریشتر در کشور رخ می دهد اما لزومی ندارد تمامی این زلزله ها رسانه ای شود و تمامی مردم لازم نیست در جریان آن باشند بلکه فقط مردمان منطقه وقوع زلزله مطلع باشند کافی است. به هر حال مسئله مهم حفظ آرامش است.»