پافشاری سعودی‌ها بر توافق نفتی برای فرار از نکبت اقتصادی

کاهش سریع کسری بودجه هنگفت دولت عربستان بعید است در ماه‌های آینده ادامه پیدا کند. به خصوص که ریاض ممکن است ناچار شود برای حمایت از رشد اقتصادی ضعیف، هزینه بیشتری صرف کند.

در این بین، اصلاح طلب‌های اقتصادی سعودی اعتبارشان را بر روی عرضه اولیه عمومی موفقیت آمیز سهام غول نفتی “سعودی آرامکو” که سال آینده انجام خواهد شد، گرو گذاشته اند و پیش بینی می‌کنند با عرضه موفق سهام، ارزش این شرکت حداقل به دو تریلیون دلار برسد.

اقتصاددانان و تحلیلگران نفتی می‌گویند نتیجه این است که عربستان سعودی با عزم حداکثر کردن درآمد نفتی خود از طریق بالا بردن قیمت‌ها به نشست تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک در وین می‌رود حتی اگر ناچار شود بزرگترین سهمیه کاهش تولید را بپذیرد.

مونیکا مالک، اقتصاددان ارشد بانک بازرگانی ابوظبی می‌گوید: وضعیت مالی عربستان همچنان چالش برانگیز می‌ماند به خصوص در فضایی که آهنگ رشد اقتصادی این کشور آهسته شده است. دولت عربستان ناچار است برای حمایت از رشد و متنوع کردن اقتصاد، پول بیشتری خرج کند و برای این منظور، به درآمد بالاتر نیاز دارد. سعودی‌ها می‌خواهند قیمت‌های نفت حداقل در سطح کنونی باقی بماند.

در مقطع کنونی که قیمت نفت برنت به ۵۱ دلار در هر بشکه صعود کرده، خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان اظهار کرده که مایل است کاهش کنونی تولید به مدت ۹ ماه دیگر تا پایان مارس سال ۲۰۱۸ تمدید شود.

ریاض تاکنون کاهش تولید بیشتر از سطح توافق شده را انجام داده است و میزان کاهش تولید این کشور در آوریل معادل ۱۱۸ درصد از سهمیه‌اش بود.

منابع آگاه به رویترز اظهار کرده‌اند: یک پنل اوپک علاوه بر تمدید مدت اجرای توافق کاهش تولید، در حال بررسی ایده کاهش بیشتر تولید نسبت به ۱.۸ میلیون بشکه در روز است که در توافق اولیه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک تعیین شده بود.

توماس استریتر، مدیر تحقیقات در شرکت “ام بی کامادیتیز کپیتال” در دوبی در این باره می‌گوید: احتمال این‌که سعودی‌ها با کاهش بیشتر تولید موافقت کنند منتفی نیست، زیرا کاهش ۱.۸ میلیون بشکه‌ای تنها میزان اندکی از سطح ذخایر جهانی خواهد کاست.

ریاض از سال گذشته با استقراض خارجی، تا حدودی از بحران مالی اجتناب کرد و سرمایه‌گذاران خارجی برای وام دادن ده‌ها میلیارد دلار به این کشور خشنود بودند. اما این به معنای آن نیست که دولت از این روند خوشحال باشد. سعودی‌ها می‌خواهند قیمت‌های نفت بالاتر رود تا درآمدهای آنها افزایش پیدا کند و به استقراض متکی نباشند.

کسری بودجه عربستان سعودی در سه ماهه اول سال میلادی جاری ۷۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافت و به ۲۶ میلیارد ریال (۶.۹ میلیارد دلار) رسید که به دلیل افزایش درآمد نفتی از ۵۲ میلیارد ریال به ۱۱۲ میلیارد ریال بود.

اما در سه ماهه اول سال ۲۰۱۶ قیمت‌های نفت با کاهش روبه‌رو شد و برنت تا رکورد پایین ۲۷ دلار عقب‌نشینی کرد. در سه ماهه دوم نفت در حدود ۴۵ دلار در نوسان بود، بنابراین هرگونه بهبود کسری بودجه در آینده چندان قابل ملاحظه نخواهد بود.

رشد اقتصاد غیرنفتی عربستان سعودی تقریبا متوقف شده و فشار بر دولت این کشور به منظور تحرک‌ بخشیدن به فعالیت و محدود کردن سیاست‌های ریاضتی منفور را مضاعف کرده است.

ریاض ماه گذشته از یک برنامه ریاضتی عقب‌نشینی کرد و کمک هزینه کارمندان دولتی را مجددا برقرار کرد. به گفته یک مقام سعودی، هزینه سالانه این کمک هزینه حدود ۱۵ میلیارد ریال است.

برخی از مقامات سعودی محرمانه اظهار کرده‌اند که اصلاحات جدید قیمت انرژی که صرفه‌جویی ۲۹ میلیارد ریال در سال جاری را هدف گرفته اند، ممکن است به تاخیر بیافتد. در نتیجه احتمالا کسری بودجه برای سال ۲۰۱۷ نزدیک به پیش‌بینی اولیه ۱۹۸ میلیارد ریال ریاض خواهد بود با این همه نسبت به کسری ۲۹۷ میلیارد ریال سال گذشته که معادل هشت درصد از تولید ناخالص داخلی بود، بهبود قابل ملاحظه‌ای نشان می‌دهد.

بنا بر برآورد اقتصاددان ارشد بانک بازرگانی ابوظبی، افزایش یک دلاری متوسط قیمت نفت طی یک سال، کسری بودجه عربستان را در صورت ثابت ماندن هزینه به میزان ۰.۳ تا ۰.۴ درصد کاهش می‌دهد و بنابراین حتی افزایش قیمت چند دلاری نفت برای سعودی‌ها جذاب خواهد بود. به همین شکل؛ قیمت نفت تاثیر بزرگی بر عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو خواهد داشت.

شرکت مشاوره “سانفورد سی برنشتاین” برآورد کرده است که آرامکو با قیمت ۵۰ دلار نفت، از تولید بالادستی خود ۱۳.۳۰ دلار در هر بشکه سود خالص خواهد داشت، اما با قیمت نفت ۶۰ دلاری سود این شرکت ۱۶.۹۰ دلار خواهد بود. این برآورد نشان می‌دهد که نوسان ۱۰ دلاری قیمت نفت صدها میلیون دلار در ارزش عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو تفاوت ایجاد می‌کند.

بر اساس گزارش رویترز، به نظر می‌رسد عوامل دیگری که در عدم تمایل تاریخی ریاض برای کاهش تولید نفت موثر بوده است، تا حدودی ضعیف شده‌اند. بعضی از تحلیلگران استدلال می‌کنند فناوری شکاف بهبود یافته به معنای آن است که قیمت‌های پایین نفت مانع فعالیت بیشتر تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا نخواهد شد. بعلاوه نگرانی‌ها نسبت به این‌که کاهش تولید، قیمت‌های بالاتری را نصیب ایران می‌کند با عدم توفیق ایران در جذب سرمایه گذاری خارجی تخفیف پیدا کرده است.