سفر بارزانی به تهران؛ بیم و امید کردها
سفر نیچروان بارزانی و دیدار با مقامات کشورمان می‌تواند نشانه‌ای مثبت از بهبود روابط دو طرف باشد. پس از برگزاری رفراندم در اقلیم و بسته شدن مرز مناطق کردنشینِ ایران با اقلیم کردستان حالا از حضور نخست وزیر اقلیم در تهران وصحبت‌های طرفین برداشت می‌شود که توافقاتی بر سر مسائل امنیتی و اقتصادی صورت گرفته است.
به گزارش فرارو؛ در مدتی که مرز بین مناطق بسته بود اختلالات بسیاری در تبادلات تجاری و اقتصادی بین ایران و اقلیم بوجود آمد. اما بهبود روابط بین ایران و اقلیم کردستان تا حدی بر زندگی و شرایط اقتصادی مناطق کردنشین تاثیر گذار است؟
اردشیر پشنگ کارشناس ارشد روابط بین الملل در گفتگو با فرارو حضور بارزانی در ایران را با توجه به تبادلات گسترده و وابستگی اقتصادی دوطرف که تحت تاثیر مسائل سیاسی و امنیتی رفراندم قرار گرفته بود، بسیار مهم دانست.
به اعتقاد این پژوهشگر کُرد، ایران می‌تواند از ظرفیت بالای مناطق کردنشین کشور و مناطق در حال توسعه کردستان عراق که نیازمند دریافت خدمات نیروی کار است، به بهترین نحو استفاده کند.
در شرایطی ترکیه توانسته بخش مهمی از تجارت، نیروی کار و اقتصاد کردستان عراق را در دست بگیرد، روابط مناسب ایران با اقلیم کردستان می‌تواند سهم ایران را از بازار این منطقه افزایش دهد که این امر مستقیما در زندگی روزمره مردم استان‌های کردنشین ایران احساس می‌شود و می‌تواند روی شرایط سخت زندگی کولبران تاثیر مثبت داشته باشد.
به گفته رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران وعراق، ایران در ۶ ماهه نخست سال جاری یک میلیارد دلار صادرات به کردستان عراق داشته است که این میزان یک سوم کل روابط اقتصادی ایران با عراق است.
همچنین به گفته دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق رقم صادرات ایران تنها به اقلیم کردستان معادل صادرات کشور به کل منطقه آسیای میانه است و در این سال‌ها ایرانیان زیادی در آن منطقه سرمایه گذاری کرده اند.
روحانی هم در صحبت‌های دیروز خود از آمادگی سرمایه گذاران ایرانی برای مشارکت در طرح‌های توسعه‌ای اقلیم کردستان عراق و استقبال از تجار کرد عراقی، برای حضور فعال‌تر در بازار ایران گفت. مساله‌ای که بارزانی هم روی آن تاکید داشت.
همچنین یکی از مباحث مهمی که در مورد روابط دو کشور دیده می‌شود مساله امنیت در مناطق مرزی است. ارشیر پشنگ تاثیر امنیت را بر ثبات اقتصادی منطقه و تبادلات دو طرف بسیار حیاتی می‌داند.
پس از تاکید شمخانی بر مساله امنیت ایران، بارزانی هم در سخنان دیروز خود گفته بود اقلیم کردستان عراق به هیچکس اجازه نخواهد داد از خاک اقلیم برای هر گونه تهدید احتمالی علیه جمهوری اسلامی ایران استفاده کند و این از خطوط قرمز اربیل است.
به اعتقاد دکتر خالد توکلی، جامعه شناس و پژوهشگر مسایل قومی همین دیدار آقای بارزانی با شخص آقای شمخانی نشان می‌دهد که ایران از بابت امنیت نگرانی‌هایی دارد.
حضور بارزانی در تهران چه تاثیری روی زندگی کردها می‌گذارد؟این فعال سیاسی کُرد در گفتگو با فرارو تاثیر روابط مثبت بین اقلیم کردستان و کشورمان را روی مردم این مناطق از دو دیگاه بررسی کرد.
به گفته این جامعه شناس یک احساس دوگانه در بین مردم مناطق کردنشین ایران وجود دارد. عده‌ای نگران هستند که ممکن است این توافق و حضور نیچروان بارزانی در ایران منجر به محدودیت بیشتر احزاب اپوزیسیون کردستان ایران شود، یا معامله‌ای بر سر آن‌ها انجام بگیرد. چون هم در سخنان آقای روحانی هم در سخنان آقای شمخانی بر حفظ امنیت ایران تاکید زیادی شد.
به اعتقاد این پژوهشگر بعضی از مردم منطقه، تعلق خاطر یا یک نوع همدلی با احزاب اپوزیسیون دارند و نگران این مساله هستند که احتمال دارد حکومت اقلیم کردستان با ایران وارد معامله شود و از اپوزیسیون ایران به عنوان یک اهرم استفاده کند تا امتیازات بیشتری به دست آورد و در عین حال برای آن‌ها محدودیت بوجود آورد.
به این حال او به تبعات اقتصادی این سفر اشاره کرد و افزود: «مردم خوشحال هستند که رابطه بین ایران و اقلیم دوباره خوب می‌شود و این موجب رونق اقتصادی کردستان ایران و مناطق مرزی است؛ و اگر دو طرف سیاست‌های بهتری در پیش بگیرند هم به لحاظ اجتماعی و هم به لحاظ فرهنگی می‌تواند بازتاب مثبتی روی افکار عمومی داشته باشد.»
به گفته او “با اینکه گفته می‌شد رابطه دو طرف خیلی تیره است و امکان مذاکره تا قبل از انتخابات وجود ندارد قبل از اینکه آقای بارزانی به ایران بیاید به بغداد رفت.که ظاهرا این دیدار با میانجیگری ایران این دیدار انجام شده است. در نتیجه این دیدار‌ها و اخباری که از کردستان عراق به گوش می‌رسد می‌بینیم مسکن پس از سه سال رکود وارد فاز رونق شده است و دولت مرکزی عراق قول داده که حقوق‌ها را به حساب کارمندان منطقه کردستان واریز کند و بودجه‌هایی را برای این موضوع در نظر گرفته است.”
به اعتقاد این پژوهشگر وضعیت کردستان عراق و اقلیم خیلی بهتر خواهد شد، چون امکان دارد که پس از این دیدار مرز‌ها و معابری که تجارت از طریق آن‌ها امکان پذیر است فعال شود که تاثیر مثبتی بر وضعیت اقتصادی اقلیم خواهد داشت.
دکتر جلال جلالی‌زاده نماینده مجلس ششم و فعال اصلاح‌طلب کرد در گفتگو با فرارو مشکلات اقتصادی مردم مناطق کردنشین ایران در زمان بسته بودن مرز را بررسی کرد.
او گفت: «این این چند ماهی که مناطق مرزی ایران با اقلیم کردستان بسته بود تاثیر منفی شدیدی را بر اقتصاد مناطق کرد نشین ایران و عراق داشت. در مرز بین دو منطقه تررد‌های زیادی مانند تردد کامیون‌های حامل مواد سوختی صورت می‌گیرد. علاوه بر این که این تردد و تبادل کالا‌ها در اقتصاد این مناطق موثر است می‌تواند بر ایجاد امنیت در منطقه و تغییر نگرش کردها در دو طرف مرز به جمهوری اسلامی هم تاثیرگذار باشد.»
او افزود: «حتی زمانی که در منطقه سرپل ذهاب زلزله آمده بود یکی از درخواست‌های مردم این بود که دولت مرز‌ها را باز کند تا مردم بتوانند با تبادلات مرزی مسکن‌های خود را بازسازی کنند. تاثیر این تبادلات در رشد اقتصادی منطقه و همچنین ایجاد اشتغال و کار‌های خدماتی بسیار چشمگیر است.»
این فعال سیاسی اصلاح طلب ادامه داد: «در مدت بسته بودن مرز سرمایه گذارن ایرانی واقعا دچار یک نوع دلسردی شده. بسته شدن مرز در مناطق کردنشین به نوعی فضای امیدی و یاس ایجاد کرده بود. بودند و کارگرانی که در آن سوی مرز کار برمی‌کردند برگشته بودند و بیکار بودند.»
این نماینده سابق مجلس تاثیر روابط مثبت دو طرف را در زندگی روزمره مردم کردنشین بسیار چشمگیر دانست. به گفته او “خیلی ازکارگران شهر‌های مناطق کرد نشین ایران از جمله سنندج، کرمانشاه، مهاباد، سقز و .. در امورساختمانی و خدماتی در کردستان عراق مشغول به کار بودند و، چون در آنجا به دلار دستمزد می‌گرفتند از نظر افزایش سرمایه و کسب و کار، وضعیت خوبی داشتند. قطعا این پول که وارد کشور می‌شد، می‌توانست در توسعه کشورمان موثر باشد.”
جلالی زاده اظهار کرد: «این منافع دوطرفه است. با توجه به اینکه کردها از نظر تاریخی و فرهنگی خود را ایرانی می‌دانند ایران نباید اجازه دهد کشور‌های دیگر از موقعیت کردها- چه اقتصادی چه سیاسی و فرهنگی- بهتر از ما استفاده بکنند.»
به گفته جلالی زاده بی تفاوتی ایران می‌تواند بازار کردستان عراق را برای کشور‌های دیگر باز کند همینطور که دیدیم در این مدت ترکیه بخاطر مسائل اقتصادی حاضر نشد مرز‌های خود را به روی کردستان ببندد و تجارت و داد و ستد با تمام توان همچنان برقرار بود. اما در ایران متاسفانه، چون مرز‌ها بسته شد بنابر گفته تجار و اتاق‌های بازرگانی از نظر اقتصادی خسارت‌های زیادی متوجه کشور ما شد.
این فعال سیاسی حضور بارزانی در تهران را نشانه خوبی برای اقتصاد و وضعیت معیشتی مناطق کرد نشین دانست. او در مورد این دیدار گفت: «با توجه به سخنان بارزانی امیدوارم روابط بین ایران و اقلیم کردستان بهبود پیدا کند، زیرا مشترکات فراوانی در بین کردها و در بین ایرانی‌ها وجود دارد. کردها همیشه خودشان را مدیون ایران دانسته اند و پشتیبان ایران بوده اند، در جنگ ۸ ساله صدام علیه ایران کردها در کنار ایران بودند. آشنایی کر‌ها با ادبیات فارسی نشان دهنده حس نزدیکی و علاقه دوستانه بین این دو ملت است و ما نباید به سادگی این روابط محکم را به‌هم بزنیم.»
این پژوهشگر افزود: «امیدوارم با سفر بارزانی و قول آقای رئیس جمهور روابط به سطح گذشته برگردد و مراودات دوباره برقرار شود و شرکت‌ها و سرمایه گذاران ایرانی بتوانند در کردستان عراق فعالیت کنند. کردستان عراق بازار خوبی برای کالا‌های ایرانی است و به سبب احساس نزدیکی بین کردها و ایرانی‌ها می‌توانیم شاهد افزایش مروادات بازرگانی و سرمایه داری بین دو منطقه باشیم.»
