ورود ممنوع خودروهای پاک!

در شرایطی که شهرداری تهران تلاش می‌کند با یک طرح سختگیرانه ورود به محدوده طرح ترافیک را محدود کند براساس آخرین مصوبه هیأت دولت تعرفه واردات خودروهای هیبریدی به کشور تا ٩ برابر افزایش داشته است.

این موضوع درحالی رخ می‌دهد که هوای تهران و کلانشهر‌های کشور هر‌سال آلوده‌تر از سال‌های قبل می‌شود. میانگین آلودگی هوا در کلانشهر‌های کشور از ٦٠ روز به ٩٠ روز رسیده است. آمار بیماری‌ها و مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در کلانشهرها هر‌سال رو به افزایش است. آسیب‌های ناشی از تعطیلی واحد‌های صنفی در اثر آلودگی هوا به صورت سالانه درحال افزایش است. با این همه مسئولان به جای برنامه‌ریزی برای استفاده از روش‌های نوین در حمل‌ونقل شهری با تصمیمات عجیب و غریب، افکار عمومی را با بهت و حیرت مواجه می‌کنند.

به گزارش بازتاب به نقل از شهروند، انتشار اخبار مربوط به وضع تعرفه‌های سرسام‌آور بر واردات خودروهای هیبریدی، درحالی‌که نمونه مشابه این محصولات در داخل کشور تولید نمی‌شود با واکنش عمومی مواجه شده است. مسئولان از یک سو تاثیرگذاری این نوع خودروها بر کاهش آلودگی هوا را رد می‌کنند و از سوی دیگر دلیل افزایش سرسام‌آور تعرفه واردات خودروهای هیبریدی را ممانعت از خروج ارز از کشور عنوان می‌کنند. در این بین اما برخی فشار سنگین لابی خودروساز برای حمایت دولت از محصولات تولید داخل را در شکل‌گیری چنین وضعیتی بی‌تأثیر نمی‌دانند.

آیا خودروهای هیبریدی بر کاهش آلودگی هوا بی‌تأثیر است؟

«خودروهای هیبریدی بر کاهش آلودگی‌ها در کلانشهرها تاثیری ندارند.» این سخن در روزهای اخیر از زبان بسیاری از مسئولان و در توجیه افزایش تعرفه واردات خودروی هیبریدی شنیده شده است. فرهاد احتشام‌زاده، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو در رد این ادعا می‌گوید: «ارایه این قبیل اطلاعات از سوی برخی مسئولان تعجب‌برانگیز است. جالب است بدانید که انتشار اخبار مربوط به این قبیل مواضع در برخی رسانه‌های خارج از کشور بعضاً باعث تمسخر شده است. این نشان می‌دهد که تصمیم‌گیران یا مشاوران آنها زحمت یک مراجعه ساده به وب‌سایت‌های موجود برای دستیابی به حداقل دانش در این خصوص را نداده‌اند.»

احتشام‌زاده در ادامه می‌گوید: « اطلاعات فنی ارایه شده از سوی برخی مسئولان دراین‌باره برعکس آن چیزی است که امروز ما در خودروهای هیبریدی در جهان شاهد آن هستیم. خودروهای هیبریدی به‌طور متوسط براساس میزان فشاری که بر خودرو وارد می‌شود، اعم از تعداد سرنشین و شیب جاده به صورت اتوماتیک خود را برای استفاده از برق یا بنزین تنظیم می‌کنند. معمولا این خودرو از سرعت ٦٠ تا ٨٠ کیلومتر از نیروی برق استفاده می‌کند. استفاده از این خودرو‌ها در کلانشهر‌ها با توجه به متوسط سرعت خودروها و ترافیک قطعاً به کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند. به همین دلیل هم عمده کارشناسان، سرمایه‌گذاری و استفاده از این نوع خودرو در کلانشهرها را توصیه می‌کنند. دقت کنیم که متوسط استفاده از بنزین در خودروهای هیبریدی در سرعت‌های بالا هم بین ٣ تا ٤ لیتر در صد کیلومتر است که این خود از مزیت‌های دیگر خودروهای هیبریدی است.»

آلودگی هوا چقدر به اقتصاد ملی آسیب وارد می‌کند؟

افزایش تعرفه خودروهای هیبریدی به کشور درحالی انجام می‌شود که به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصاد شهری، این موضوع آسیب‌های زیادی به اقتصاد ملی ایران وارد کرده است. از این‌رو عمده سیاست‌گذاری‌ها خصوصا در حوزه حمل‌ونقل شهری می‌بایست به سمت استفاده از ابزارها و روش‌هایی انجام شود که به کاهش آلودگی هوا در کلانشهر‌های کشور منجر می‌شود. سید محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری دراین‌باره می‌گوید: «خودروهای هیبریدی در موقعیت‌هایی که به قدرت کم نیاز دارند از موتور برقی استفاده می‌کنند. در شهر تهران ما شاهد ورود ٦٠٠‌هزار خودرو صفر کیلومتر هستیم. جمعیت خودرو و موتورسیکلت در این شهر بین ٤ تا ٦‌میلیون دستگاه تخمین زده می‌شود. از این‌رو مدیریت شهری در تهران و البته سایر کلانشهرها باید به سمت استفاده از خودرو با سوخت‌های پاک حرکت کند که ازجمله آنها خودروهای هیبریدی است.»

این اقتصاددان در پاسخ به این‌که اعمال تعرفه بالا بر واردات خودروهای هیبریدی با توجیه ممانعت از خروج ارز یا افزایش درآمدهای دولت از این محل می‌گوید: «ببینید درمورد خسارات ناشی از آلودگی هوا، انجمن علمی اقتصاد شهری پژوهشی در‌ سال ١٣٩٠ انجام داد که نتایج آن البته در‌ سال ١٣٩٤ منتشر شد. اقتصاد تهران در‌ سال نود ٦٦٠٠‌میلیارد تومان به لحاظ آلودگی هوا ضربه خورده است. حال با توجه به نرخ تورم در این سال‌ها، درآمدهای دولت از محل وضع تعرفه بر واردات خودروهای هیبریدی به هیچ‌وجه به عدد خسارات ناشی از آلودگی هوا نخواهد رسید.

میانگین روزهای آلوده بالا رفته است

او تأکید می‌کند: واردات خودروهای هیبریدی تا سقف ٩‌درصد هیچ سنخیتی با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و سایر سیاست‌های بالادستی کشور خصوصا در بخش مهار تورم ندارد. این افزایش تعرفه نه‌تنها کمکی به رشد اقتصادی کشور نمی‌کند بلکه بر سایر شاخص‌های اقتصادی که متأثر از آلودگی هواست تأثیر می‌گذارد. قبلا میانگین آلودگی هوا در‌ سال حداکثر ٦٠ روز بود اما امروز این میانگین به بالای ٩٠ روز نزدیک شده‌ است که در‌ سال‌جاری ما با پنج ماه آلوده مواجه شدیم. بنابراین هر چقدر که این تعرفه را بالا ببریم ضربات ناشی از آلودگی هوا بیشتر خواهد شد.». طباطبایی‌مزدآبادی در ادامه می‌گوید: «غالب اصناف کشور در اثر آلودگی هوا به تعطیلی و شرایط نیمه تعطیل کشیده می‌شود. از این رو باید پرسید که این افزایش تعرفه چه کمکی به شاخص‌های اقتصادی و توسعه کشور می‌کند؟».

دنیا به خودروهای هیبریدی چگونه نگاه می‌کند؟

در شرایطی که مسئولان کشورمان با وضع تعرفه‌های غیرمعمول بر واردات خودروهای هیبریدی به زعم خویش تهدیدات ناشی از خروج ارز از کشور را کاهش داده‌اند، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در کشورهای درحال توسعه و توسعه‌یافته سرمایه‌گذاری برای تولید و استفاده از خودرو‌های هیبریدی و برقی به شدت رو به افزایش است.

احتشام‌زاده درخصوص سوگیری سیاست‌ها در این مورد در کشورمان می‌گوید: «قیمت متوسط خودروهای هیبریدی از سایر انواع خودرو در جهان بیشتر است. دلیل آن تکنولوژی جدیدتر این خودرو‌هاست. در کشور ما قرار بود با تخفیف تعرفه‌ای و عدم مشمولیت خودروی فرسوده، برای وارد‌کننده جذابیت ایجاد شود. در شرایط فعلی با توجه به قیمت خودرو و تعرفه وضع شده واردات این نوع خودرو فاقد جذابیت است. استفاده از این خودرو و سایر خودرو‌های برقی یک پروژه بلندمدت است که در اروپا و آمریکا و بعضی کشورهای آسیای میانه دنبال می‌شود. جالب است بدانید که این کشورها بعضا تمایلی به صادرات این محصولات به کشورهای دیگر ندارند. چون این محصولات براساس تکنولوژی‌های روز تولید می‌شوند.

احتشام‌زاده در ادامه درخصوص نگرانی مسئولان در مورد مصرف ارزی واردات این نوع خودرو می‌گوید: «واقعیت این است که طرح موضوع ارز در این حوزه ناشی از ناتوانی در مدیریت بازار ارز است. ما می‌دانیم که امروز سیستم‌هایی نظیر Blockchain یا Westernunion برای مدیریت مالی چنین بازارهایی به‌وجود آمده است اما ما خود از دانش روز دنیا و مدل‌های جدید تأمین مالی محروم می‌کنیم، مشکلات را به حوزه‌های دیگر انتقال می‌دهیم.»

این کارشناس امور خودرویی درخصوص میزان تعرفه منطقی برای واردات خودروی هیبریدی به کشور می‌گوید: «نزدیک به ٤٠‌سال است که خودروسازان ما در فضای آکواریومی زندگی کرده‌اند. در نتیجه این شرایط میزان مرگ‌ومیر و خسارات ناشی از خودروی داخلی از جنگ تحمیلی بیشتر ارزیابی می‌شود. بنابراین لازم است که طی یک برنامه زمان‌بندی شده واردات خودرو درمدت ٥‌سال به سمت صفر میل کند. درحال حاضر نزدیک به ٦٠‌هزار دستگاه خودرو به کشور وارد می‌شود. در استراتژی ١٤٠٤ دولت در صنعت خودرو بیان شده است که به میزان ده‌درصد از تولید خودرو در داخل خودروی خارجی به کشور وارد شود که درحال حاضر میزان واردات ٥‌درصد تولید داخل است.»