آموزش مسئولیت پذیری به نوجوانان در مسابقه “فاز”
احسان کاوه تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی «فاز» است. مخاطب اصلی این برنامه نوجوانان هستند. کاوه می‌گوید همه حرفش در این برنامه این است که نوجوان‌ها نسبت به اتفاقات اطرافشان بی‌تفاوت نباشند و احساس مسئولیت کنند.
یک هفته‌ای هست که پخش مستند مسابقه «فاز» از شبکه دو و امید آغاز شده و این برنامه واقع‌نمای(ریلیتی شو) نوجوانانه به روی آنتن تلویزیون رفته است. تولید این برنامه همزمان با پخش آن در جریان است.
احسان کاوه تهیه کننده این برنامه درباره ایده‌ها و روند ساخت یک برنامه ویژه نوجوانان صحبت کرده است.
از فاز بگویید و کار برای نوجوان ها؛ چه شد که شما قبول کردید تا تهیه‌کننده این مسابقه نوجوانانه شوید؟
روی سن نوجوانی حساسیت خاصی وجود دارد. خود من هم این حساسیت را دارم. چون در کشور ما تعریف ها برای کودک مشخص است و جوان هم همینطور، اما برای نوجوان اینطور نیست. نکته‌اش هم این است که تا بیایی و بخواهی برای او کار کنی جوان می‌شود و نوجوانی دوره کوتاهی دارد. به همین خاطر شاید جذابیت کمتری برای کارکردن درباره آن وجود داشته باشد و شاید به همین دلیل کمتر گروه‌هایی به سراغ آن می‌روند.
اگر یک مشکلی پیش روی خودت می بینی و می توانی آن را حل کنی، حلش کن. منتظر نباش که دیگران حل کنند و تو نشسته باشی و غر بزنی. به جای آن آدم بی تفاوت و غرغرو، حساس و سازنده و یک کنشکر اجتماعی باش.
اما این دوره بسیار مهمی است چه از زوایه تفکر دینی که بر آن تاکید شده، چه از نظر روان‌شناسی. از این زوایه همیشه دلم می خواست کاری برای نوجوان ها انجام بدهم و خوشحالم که این توفیق به ما رسیده که این کار را در قالب برنامه فاز انجام بدهیم.
ایده ابتدایی فاز به همین شکل فعلی بود؟ چقدر تغییرات داشته؟
ابتدا که از سوی مرکز اوج کودک و نوجوان این پیشنهاد مطرح شد یک ایده‌هایی به شکل یک برنامه مسابقه‌ای بسیار ساده‌تر وجود داشت. اینطور بود که از نوجوان‌ها سوال اطلاعات عمومی پرسیده می‌شد. این وقتی مطرح شد برای خود ما هم جذابیت نداشت. وقتی بررسی کردیم پیشنهاد دادیم که قالب این مسابقه تغییر کند و تبدیل بشود به یک ریلیتی شو یا همان تعبیر رایج مستند-مسابقه. با همفکری میلاد دخانچی و مدیران مرکز اوج کودک و نوجوان این برنامه طی چند ماه طراحی شد که کاری بسیار سنگین هم هست، چند برابر یک تولید نمایشی زحمت برده است. به خصوص اینکه فاز برای مخاطب و با شرکت کننده نوجوان هم هست و شرکت کننده‌ها از شهرهای مختلف در آن حاضر هستند. فقط یک مسئله آمدن آنها به تهران و هماهنگی این کار آنقدر دشواری های خاص دارد که می‌شود ساعت‌ها درباره آن حرف زد.
این نوجوان‌ها به اینجا که می‌آیند ما باید حواسمان باشد احساسات نوجوانی بسیار پیچیده است. همه اینها مشکلات ریز و درشت است که اگر کار اثر بخش باشد، این مشکلات اصلا برای ما مهم نیست. فاز اگر یک کاری بکند که نوجوان ها نسبت به محیط و مسائل اطراف خودشان حساس باشند و احساس مسئولیت کنند ما به هدف خودمان رسیده‌ایم.
خلاصه حرف شما در فاز همین است؟
بله. می‌گوییم تو نباید بی تفاوت باشی. این یک نوع قرائت و خوانش ما از مفهوم آتش به اختیار است. اگر یک مشکلی پیش روی خودت می بینی و می توانی آن را حل کنی، حلش کن. منتظر نباش که دیگران حل کنند و تو نشسته باشی و غر بزنی. به جای آن آدم بی تفاوت و غرغرو، حساس و سازنده و یک کنشکر اجتماعی باش. در صورتی که ماها الان عادت کرده ایم که بشنویم دولت و حکومت باید مشکلات درست کنند دیگر! در صورتیکه بعضی مشکل ها الان مشکل بشریت است و نباید به این و آن گیر بدهیم. وقتی شما یک آدم فعال و دلسوز جامعه باشید، یک کاری می کنید. ما این را در یک جمله خلاصه کرده ایم که «بلند شو یه کاری بکن» حالا اینکه چقدر موفق باشیم را مردم باید ببینند و قضاوت کنند.
فکر می‌کنید چه چیزی هست که می تواند نوجوان را پای دیدن این برنامه بکشاند؟
ببینید این یک مسابقه است و ذات مسابقه جذاب است. دوم اینکه یک مسابقه میدانی است که از دیگر مسابقات جذابیت بیشتری دارند. سوم اینکه خود نوجوان‌ها در این مسابقه هستند که با هم رقابت می کنند و نصیحت برای نوجوان نیست. چهارم اینکه ما تمام تلاشمان را کرده ایم. برای طراحی و برای فکر کردن درباره تمام جزئیات و ریزه کاری ها هرچه از دستمان بر می آمده با کمک همه تیم انجام داده ایم. این حرف دلمان هم هست و امیدواریم بر دل هم بنشیند.
یک ویژگی این برنامه اسم آن است. این اسم «فاز» از کجا آمده؟
انصافا اینها خلاقیت های شخصی میلاد دخانچی است چون خودش آدم بسیار خلاقی است و شبیه این تجربه را ما در جیوگی هم داشتیم که بازخورد های بسیار مثبت نسبت به اسم فاز داشتیم. این هم هست که در ادبیات نوجوان وجود دارد و این عبارت «فازت چیه؟» را می‌شنویم. می‌خواهیم به منطق فازی هم اشاره کنیم و همین که عبارت «فرزند ایران زمین» هم در دل آن هست باید به این ویژگی ها اضافه کنیم.
درباره فازمتر و فازباز هم توضیح می دهید؟
کل تیم برنامه و دست اندرکاران از الان دارند برای سال بعد طراحی می‌کنند. می خواهیم برای دوره بعد که مسابقه فاز می خواهد برگزار شود یک برنامه ثبت نام مشخص داشته باشیم تا فصل بعد برنامه را همین جا پایه گذاری کنیم. ابتدا یک کمپین «فازمتر» راه اندازی کردیم که ایده های اجتماعی و عام المنفعه نوجوانان برای شناسایی و حل مشکلات اطراف به ما ارسال و اضافه بشود. بعد آن را اصطلاحا متر و ارزیابی کنیم و در نهایت همین ها بیایند برای شرکت در دوره بعد فرزند ایران زمین. «فازباز»ها کسانی هستند که همراه فاز هستند؛ پیامک می دهند، تعامل می کنند، نظر و رای می دهند و در قرعه کشی‌ها هم شرکت می‌کنند.
مرکز اوج کودک و نوجوان که هدف گذاری اصلی و تمرکزش در حوزه کودک و نوجوان است برای ادامه ارتباط با شرکت کنندگان در این کمپین و همراهان فاز و به اصطلاح همان فازباز ها برنامه هایی دارد که به مرور در طول برنامه و در کنار آن اعلام خواهد شد.
بازخوردهای این هفته اول پخش برنامه چه بوده؟
راستش ما اینقدر درگیر تولید بوده‌ایم و هنوز هم هستیم که هنوز فرصت کافی برای این بازخوردگیری را نداشتیم اما از چند طریق پیگیر هستیم. همین که ضبط استودیویی برنامه را اینقدر نزدیک به پخش برنامه گذاشته‌ایم به خاطر امکان تاثیر دادن همین بازخوردها در خروجی برنامه است.
