تهران در انتظار “ابرقهرمانان” حل آلودگی هوا

سالهاست که می نویسم داستان دنباله‌دار تشدید آلودگی هوا در روزهای سرد، پایانی ندارد؛ داستانی که گویا مسئولان امر تنها در چند روز از سال و آن هم با بالا رفتن شاخص‌های آلودگی هوا به یاد آن می‌افتند و با پایین رفتن شاخص‌ها باز موضوع را از یاد می‌برند و تا سال بعد هم خدا بزرگ است! اما هیچ اتفاقی نمی افتد!

این روزها سایت‌ها، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های اجتماعی پر شده از عکس‌ها و فیلم‌هایی از پایتخت و برخی کلانشهرهای کشور که زیر حجم آلودگی هوا فرو رفته‌ و یک نفس سالم کشیدن به آرزوی همه ساکنانش بدل شده است! و همه منتظر “اَبرقهرمانانی” هستند که با بالا رفتن شاخص‌ها غافلگیر نشوند!

سالهاست که هر پاییز و زمستان، اوضاع چنین است و مسئولان هم مثل هر سال هشدار پشت هشدار می‌دهند تا آلودگی هوا خسارت جانی کمتری داشته باشد، پای صحبت مسئولان که می نشینی پس از بیان ریز و درست علت ها و دلایل، دست آخر به این می رسیم که ای بابا ، زورمان که به آن وزراتخانه و این نهاد و آن سازمان و کارخانه که نمی رسد پس شهروندان باید آستین همت را بالا زده و بجای استفاده از وسایل شخصی شخصی، از حمل ونقل عمومی استفاده کنند؟ اما جای سوال است کدام وسیله حمل ونقل عمومی؟ وسیله‌ای که باید در صف انتظار آن حوصله خرج کرد و وقتی با هزار التماس و خواهش، زور و… وارد شویم باید به شکل کنسروی ایستاد! سهم این وسایل حمل و نقل عمومی در آلودگی هوا چقدر است؟

برخی از کارشناسان معتقدند که وسایل حمل ونقل عمومی نیز یکی از متهمان ایجاد آلودگی هوا است، اتوبوس‌های دیزلی که از سن فرسودگی گذشته و ترددشان آلاینده است یا تاکسی‌هایی که به دلیل پیمایش بالا حالا فرسوده شده‌اند اما حسینی منش رئیس ستاد معاینه فنی شهرداری تهران در گفت وگو با ایسنا با بیان اینکه این روزها آمار و اعداد متفاوتی در خصوص میزان آلایندگی خودروها و صنایع زده می‌شود، گفت: اختلاف نظر در خصوص سهم آلایندگی وسایل شخصی زیاد است اما پیشنهاد می‌شود که شما از شهر تهران خارج شده و بعد از آن می‌بینید که هوا به قدری با شهر تهران متفاوت است که نمی‌توان از سهم آلایندگی وسایل نقلیه شخصی دفاع کرد.

بررسی آلایندگی تاکسی و اتوبوس در پایتخت

وی با بیان اینکه از نظر میزان آلودگی هوا و تولید گازهای آلاینده و همچنین ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون، خودروها علت اصلی هستند، گفت: در تولید گازهای آلاینده همچون مونوکسید کربن، خودروها نقش 80 درصدی و اصلی را ایفا می‌کنند و در تولید ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون نیز خودروهای دیزلی سهم 40 الی 50 درصد دارند و فرقی نمی‌کند چه خودرویی اعم از اتوبوس، کامیون، سرویس اداره جات، وسایل شخصی و … در شهر تردد کند. بلکه همه این وسایل موجب ایجاد آلودگی هوا می‌شوند و اگر قرار است کاری انجام شود باید در این خصوص تصمیم گیری شود و اگر می‌خواهیم کنترل آلودگی هوا را آغاز کنیم در حال حاضر تنها راه برون رفت از این مسئله این است که مردم کاری کنند و بهترین حالت عدم تردد زیاد خودروها است.

حسینی منش در پاسخ به این سوال که چرا همیشه روی سخن مسئولان با مردم است، گفت: در حال حاضر با این حجم آلایندگی تنها راه برون رفت این است که مردم کمتر از وسایل شخصی استفاده کنند. چرا که ما قبول داریم تکنولوژی تولید خودرو خوب نیست و مسئولان به آن توجه نمی‌کنند و لایحه جدید عوارض خودروهای وارداتی که در دولت در حال بررسی است چراغ سبزی به خودروسازان داخلی می‌شود که بیشتر و با اطمینان بیشتری خودروهای بی کیفیت داخلی تولید کنند.

نمره مردودی 1500 اتوبوس از تست معاینه فنی

وی در خصوص سهم وسایل حمل و نقل عمومی در ایجاد آلودگی هوا، گفت: 6000 اتوبوس در ناوگان اتوبوسرانی پایتخت فعال هستند که 3000 دستگاه از آنها گازسوز است و آلایندگی ندارد و از 3000 دستگاه اتوبوس گازوئیلی نیز 1500 دستگاه فرسوده هستند که نه از تست‌های معاینه فنی پاس می‌شوند و نه ما می‌توانیم به آنها معاینه فنی دهیم. اما با این حال وارد مراکز شده و مورد معاینه قرار می‌گیرند.

وی با بیان اینکه 1500 دستگاه اتوبوس فرسوده گازوئیلی پایتخت تنها حدود18 درصد در تولید ذرات معلق نقش دارد، گفت: کمتر از پنج درصد آلودگی هوای تهران مربوط به اتوبوس‌های شهرداری است و سهم آلایندگی که از این اتوبوس‌ها تولید می‌شود عملا در مقابل مابقی خودروهای دیزلی چیزی نیست.

وی همچنین در خصوص نقش تاکسی‌ها در آلودگی هوا با بیان اینکه 10 هزار تاکسی فرسوده داشتیم که حدود 8000 دستگاه نوسازی شد، گفت: بنا به دستور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران از آنجایی که این تاکسی‌ها بیشتر در محدوده LEZ تردد می‌کنند نسبت به سایر خودروهای شخصی در انجام تست‌ها سخت گیری می‌کنیم و به همین دلیل است که شاهد افزایش مردودی این خودروها هستیم. به گونه‌ای که بر اساس آمارها 45 درصد از خودروهای شخصی مراجعه کننده به مراکز معاینه فنی مردود می‌شوند که این عدد برای خودروهای تاکسی 55 درصد است که این نشان دهنده سختگیری در صدور معاینه فنی است و قطعا اگر تاکسی‌ها مشکلات‌شان را حل نکنند موفق به دریافت معاینه فنی نشده و نمی‌توانند در محدوده شهر فعالیت کنند.

موضوع آلودگی هوا لاینحل نیست

در حالی مدیرعامل ستاد معاینه فنی شهرداری از حمل و نقل عمومی دفاع می کند که در سویی دیگر محسن پورسید آقایی معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران نیز در اعتراض به آلودگی هوا با بیان اینکه آلودگی هوای تهران موضوع لاینحل نیست، به ایسنا گفت: برنامه عملیاتی در این زمینه تهیه شده و منابع آلاینده تهران مشخص شده‌اند و ما می‌دانیم موتورسیکلت، کامیونت‌ها و … چند درصد در ایجاد آلودگی هوا در تهران مقصر هستند.

وی با بیان اینکه تردد کامیون‌های فرسوده نقش زیادی در آلودگی هوای تهران دارد، گفت: شرکت نفت نیز باید سوخت گازوئیلی مناسبی ارائه کند، چرا که نصب هر فیلتر دوده حداقل 40 میلیون تومان هزینه دارد و اگر گازوئیل ناخالصی داشته باشد فیلتر را از بین می‌برد یا موتورسیکلت‌ها هم نقش جدی در تولید آلودگی دارند که حتما باید موتورهای فعلی از چرخه خارج و به جای آن موتورهای برقی جایگزین شوند اما می‌دانید که قیمت موتورسیکلت‌های فعلی 1.5 میلیون تومان است اما موتورهای برقی حدود 8 تا 9 میلیون تومان هزینه دارند که نمی‌توانیم مردم را مجبور کنیم و اگر منابع لازم تامین شود و ظرف چهار سال آینده اولویت با آلودگی هوا باشد، می‌توانیم این مشکل را حل کنیم.

وی در ادامه با بیان اینکه بر اساس قانون به ازای هر مسافری که از حمل و نقل عمومی استفاده کرده و صرفه جویی در سوخت ایجاد می‌شود باید مبلغی به شهرداری‌ها داده شود، گفت: ظرف دو سه ماهه اخیر این موضوع را فعال کرده و امیدواریم طی تفاهم نامه‌ای که با سازمان‌های مربوطه در این خصوص منعقد می‌کنیم از این محل بتوانیم در راستای توسعه حمل و نقل عمومی درآمد کسب کنیم اما تا کنون این موضوع محقق نشده است.

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با بیان اینکه به پیشنهاد شهرداری تهران در هوای آلوده این روزها، تردد کلیه کامیون‌ها به غیر از حاملین سوخت و خدمات عمومی در سطح شهر ممنوع است، به کمبود ناوگان نیز اشاره کرد و با بیان اینکه باید بتوانیم با جذب منابع اتوبوس و قطار بیشتری بخریم، گفت: مذاکرات خوبی با کشور مجارستان از طریق بانک شهر انجام و مقرر شده 1000 دستگاه اتوبوس از طریق بانک شهر خریداری تا در اختیار کلانشهرها قرار داده شود و چندی پیش نیز مدیرعامل بانک شهر اعلام کرد که با طرف مجارستانی به توافق رسیده‌اند و شاهد اتفاقات خوبی در این زمینه خواهیم بود.

سهم ناچیز تهران از بودجه عمومی

پورسید آقایی همچنین با بیان اینکه در بودجه 97 دولت، پیش بینی شده که 5.8 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی برداشته شود، گفت: سهم حمل و نقل عمومی تنها 100 میلیون دلار برای همه کشور است که این رقم جوابگو نیست و پیشنهاد دادیم حداقل این 100 میلیون دلار را به 800 میلیون دلار برسانند تا اتفاقی بیفتد چرا که پول برای همه کشور است و به تهران منبع قابل توجهی نمی‌رسد.

پورسید آقایی در ادامه با بیان اینکه با تزریق منابع توسط بانک شهر روند ساخت و ساز و تکمیل خطوط 6 و 7 مترو سرعت می‌گیرد، گفت: در چند ماهه اول امسال به دلیل شیفت مدیریتی از دوره قبل به دوره کنونی شاهد رکود در این حوزه بودیم که امیدوارم با سرعت بیشتری این تکمیل و ساخت و ساز انجام گیرد.

وی با بیان اینکه ما در شهرداری تهران همه منابع را برای ساخت خط 6 و 7 و تجهیز خطوط 3 و 4 انجام دادیم، گفت: منتهی واقعیت این است که شهرداری در این زمینه دست تنها است و دولت باید سهم 50 درصدی خود را در ساخت و تکمیل مترو انجام دهد.

نیاز تهران به 12 خط مترو!

صرفه جویی در توسعه حمل ونقل عمومی جایز نیست و مشکلات متعدد در تامین اعتبار برای توسعه حمل ونقل عمومی پذیرفته نیست زیرا اختصاص منابع مالی در این بخش، سرمایه‌گذاری برای داشتن شهروندان سالم و شهر سالم است که بدون شک مترو و توسعه خطوط آن یکی از روش‌های مطمئن در این باره است و این امر نافی توسعه سایر مدل‌های حمل و نقل عمومی نیست.

محسن هاشمی، رئیس شورای شهر در این باره معتقد است: تهران نیاز به ١٢ خط مترو دارد که هم اینک تنها ٧ خط آن تکمیل شده است و تکمیل باقی‌مانده آن به چیزی حدود ٢٠ تا ٣٠ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. اما چنانچه این خطوط تکمیل شوند و واگن‌های آن نیز افزایش پیدا کنند، ظرفیت جابه‌جایی مسافر در تهران از مقدار ٢ تا ٣ میلیون نفر در روز می‌تواند تا ١٠ میلیون نفر افزایش پیدا کند.

وی افزود: در کنار مترو، اگر به توسعه و افزایش تعداد ناوگان اتوبوسرانی نیز اهتمام کنیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که این دو وسیله (یعنی مترو و اتوبوس‌ها) به راحتی، از عهده چیزی حدود ١٥ میلیون سفر درون‌شهری در تهران برآیند، در عین حال، درصد بالایی از آلودگی هوا مربوط به عوامل متحرک یعنی همان خودروها هستند. واقعیت این است که متوسط مصرف سوخت خودروهای ما امروز چیزی در حدود ١٠ لیتر در روز است در حالی که خودروهای روز جهان چیزی بین ٣ تا ٥ لیتر است. مسلم است که اگر خودروهای ما نیز به چنین تکنولوژی قابل تاملی برسند، آلودگی هوا به شکلی محسوس کاهش پیدا خواهد کرد. اما اینها میسر نمی‌شود مگر با هماهنگی بین بخشی دستگاه‌های مختلف یا تعیین یک سازمان به عنوان متولی و مسئول برای هماهنگی و نظارت بر سازمان‌های دیگر.

دست مدیریت شهری در دامن نمایندگان مجلس

از سوی دیگر محمدعلی نجفی شهردار تهران نیز به دیدار لاریجانی رئیس مجلس رفت تا برای افزایش اعتبارات حمل ونقل عمومی دست به دامن نمایندگان مجلس هم شود و گفت: قرار شد طرحی در خصوص مقابله با آلودگی هوا برای مجلس ارسال کنیم تا بودجه لازم برای عملیاتی شدن آن در سال 97 در نظر گرفته شود ، همچنین مقرر شد که در بودجه 97 تسهیلات و امکانات ویژه‌ای در نظر گرفته شود وهمچنین خواستار آن شدیم که از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی بخشی از درآمدها برای توسعه حمل‌ونقل عمومی در تهران تخصیص یابد.

وی با بیان این‌که بر اساس قانون، دولت باید در پرداخت یارانه‌ی بلیت مترو و اتوبوس، احداث خطوط مترو و خرید واگن مترو به شهرداری‌ها کمک کند و سهمی برای دولت در این سه اقدام در نظر گرفته شده است، گفت: اگر این مهم مورد توجه قرار گیرد، امیدواریم که تا سقف 7500 میلیارد تومان بودجه تخصیص داده شود.

به گزارش ایسنا، در روزهایی که ما از آلودگی هوا خفه می‌شویم و چشم مدیریت شهری به دست دولت است باید با عزم ملی و پای کار آوردن همه دستگاه‌ها فارغ از دیدگاه‌ها و… با هدف کاهش آلودگی هوا و کمک به سلامتی مردم، غول آلودگی هوا را مهار کرده تا هوای تمیزی‌تری را به ریه‌ها فرستاد در غیر این صورت باید به پیشنهاد محسن هاشمی گوش کرد و با صدای بلندتر شعری از سهراب سپهری بخوانیم که “جای مردان سیاست بنشانید درخت تا هوا تازه شود”