تقابل ایران و آمریکاتهدید بزرگ جهان در ۲۰۱۸

احتمال رویارویی ایران با آمریکا یا متحدان منطقه‌ای واشنگتن و درگیری نظامی چین و کشورهای جنوب شرق آسیا در منطقه دریای چین جنوبی از نگاه شورای روابط خارجی آمریکا به‌عنوان دو ابرچالش برای سال جدید میلادی معرفی شده است.

همچنین تهدید حملات تروریستی در جهان، حملات سایبری به زیرساخت‌ها و شبکه‌های حیاتی آمریکا، رویارویی نظامی با کره شمالی، افزایش خشونت و بی‌ثباتی در افغانستان، درگیری نظامی میان روسیه و کشورهای عضو ناتو و افزایش جدال‌ها میان دولت و گروه‌های شورشی در سوریه به‌عنوان ۶ تهدید فرعی در لیست این اتاق فکر آمریکایی مطرح شده است. هفته‌نامه نیوزویک نیز در آخرین شماره خود از آماده شدن روسیه برای یک نبرد بزرگ جهانی خبر داده است. به گزارش دنیای اقتصاد، ظاهرا رئیس‌جمهور روسیه طی یک دستور کپی‌برداری شده از دوران شوروی، مقدمات لازم را برای بسیج عمومی فراهم آورده است. مطابق این فرمان همه کارخانه‌ها باید آماده تولید تانک، گلوله و هواپیما برای لحظه موعود باشند. در عین حال کارشناسان، سیاست‌های داخلی ترامپ، کاهش نرخ رشد اقتصادی چین و بحران بدهی‌ها را به‌عنوان ۳ تهدید بزرگ برای اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۸ شناسایی کرده‌اند.

در سال ۲۰۱۷ برخی از پیش‌بینی‌ها درخصوص وضعیت امنیت جهان به وقوع پیوست. اکنون که سال ۲۰۱۷ رو به پایان است، بسیاری از مردم به‌دنبال آن هستند تا بدانند چه تهدیداتی در سال آینده متوجه جامعه جهانی خواهد شد. به تازگی اتاق‌فکر آمریکایی «شورای روابط خارجی» (CFR) گزارشی از فهرست تهدیدهای جهان در سال ۲۰۱۸ منتشر کرده است.

این گزارش براساس نتایج «نظرسنجی اولویت‌های پیشگیرانه» (PPS) است که «مرکز اقدامات پیشگیرانه» سالانه به منظور ارزیابی تنش‌های بالقوه بر مبنای احتمال رخداد آنها و اثراتی که بر منافع آمریکا دارند منتشر می‌کند. این نهاد در نظرسنجی خود از کارشناسان روابط خارجی می‌خواهد تا بهترین قضاوت خود را درخصوص خطراتی که در افق زمانی پیش‌رو ممکن است اتفاق بیفتند ارائه کنند. ویژگی متمایز این نظرسنجی این است که علاوه بر احتمال رخداد مخاطرات، اثراتی که می‌توانند بر منافع آمریکا داشته باشند را ارزیابی می‌کند. به ادعای این نهاد نتایج این نظرسنجی مشخص می‌کند که سیاست‌گذاران (آمریکایی) و حتی رسانه‌ها باید وقت و انرژی خود را صرف چه موضوعاتی کنند. در میان تهدیدهای متعددی که در سال ۲۰۱۸ متوجه جهان است، ۸ تهدید از لحاظ احتمال وقوع و میزان اثرگذاری اهمیت ویژه‌ای دارند. یکی از این تهدیدات بزرگ، احتمال رویارویی نظامی ایران با آمریکا یا متحدان منطقه‌ای این کشور است.

سرانجام جنگ ایران-آمریکا تهدید شد!

بسیاری از مخاطرات احتمالی که در نظرسنجی سال گذشته شناسایی شدند، کماکان در سال ۲۰۱۸ منشأ نگرانی هستند. از ۳۰ مورد شناسایی شده در سال گذشته، ۲۲ مورد پرریسک به‌شمار می‌رفتند. بسیاری از این موارد برای سال آینده تغییر کرده‌اند و تعدادی دیگر به قوت خود باقی هستند. در نظرسنجی امسال، دو مورد جدید به مخاطرات اولویت دسته یک (مخاطراتی که از لحاظ احتمال وقوع و اثرگذاری مهم هستند) افزوده شده‌اند. با توجه به افزایش تنش‌ میان ایران و عربستان سعودی در منطقه خاورمیانه و جنگ‌های نیابتی که این دو کشور در سوریه و عراق و سایر کشورهای منطقه داشته‌اند، احتمال رویارویی نظامی ایران با آمریکا یا متحدان منطقه‌ای این کشور، یکی از نگرانی‌های اصلی جامعه جهانی در سال ۲۰۱۸ خواهد بود. درگیری نظامی میان چین و کشورهای جنوب شرقی آسیا به‌خاطر مناقشه‌ای که درخصوص مناطق دریای چین جنوبی وجود دارد از دیگر نگرانی‌هایی است که به مخاطرات اولویت دسته یک افزوده شده است. این دو نگرانی جدید در کنار شش مورد دیگری که از نظرسنجی سال گذشته باقی مانده‌اند، تهدیدات اولویت دسته یک را برای سال ۲۰۱۸ تشکیل می‌دهند. شش تهدید دیگر عبارتند از: تهدید حملات تروریستی و سایبری علیه آمریکا و متحدان این کشور، رویارویی نظامی با کره‌شمالی، افزایش خشونت و بی‌ثباتی در افغانستان، درگیری نظامی میان روسیه و کشورهای عضو ناتو و افزایش درگیری‌ها میان دولت و گروه‌های شورشی سوریه.

در «نظرسنجی اولویت‌های پیشگیرانه»، تهدیدات جهان در سال ۲۰۱۸ در سه گروه دسته‌بندی شده‌اند. دسته یک شامل ۸ تهدید با میانگین احتمال وقوع و اثرگذاری بالا، دسته دو شامل ۱۳ تهدید با میانگین احتمال وقوع و اثرگذاری متوسط و دسته سوم شامل ۹تهدید با میانگین احتمال وقوع و اثرگذاری اندک است. در مجموع این ۲۹تهدید، ۸ مورد در نظرسنجی امسال جدید هستند. ریسک تشدید درگیری‌ میان اسرائیل و حزب‌الله، افزایش درگیری و بی‌ثباتی در منطقه «ساحل» آفریقا و تشدید تنش‌ها و خشونت‌های شدید در منطقه بالکان سه مورد از این تهدیدات جدید هستند. در کنار این سه تهدید و احتمال رویارویی میان ایران و آمریکا، چهار تهدید جدید دیگر برای سال ۲۰۱۸ معرفی شده‌اند: تشدید خشونت‌های فرقه‌ای و مهاجرت‌های اجباری در جمهوری آفریقای مرکزی، افزایش خشونت و بی‌ثباتی سیاسی در کنیا، تشدید خشونت‌های جنایی سازمان‌دهی شده در مکزیک و تشدید خشونت‌های فرقه‌ای در میانمار.

در نظرسنجی امسال دو تهدید جهانی در دسته‌بندی بالاتری قرار گرفته‌اند. همان‌طور که اشاره شد احتمال رویارویی نظامی چین و مدعیان جنوب‌شرق آسیا درخصوص موضوع دریای چین جنوبی یکی از تهدیدات است که در نظرسنجی امسال در دسته یک جای گرفته است (این تهدید در نظرسنجی سال گذشته در دسته ۲ قرار داشت). احتمال تداوم حملات گروه تروریستی الشباب در سومالی از دیگر رویدادهایی است که از اولویت دسته ۳ به دسته دوم انتقال یافته‌ است. از طرفی سه رویداد احتمالی در نظرسنجی امسال نسبت به گزارش سال گذشته متحول شده‌اند. پس از برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان در سپتامبر ۲۰۱۷، احتمال درگیری میان نیروهای نظامی عراق و گروه‌های مسلح کرد جایگزین نگرانی‌ها درخصوص افزایش بی‌ثباتی‌ها در عراق شده است.

در میان مخاطرات نظرسنجی سال گذشته، ۸ مورد شامل تهدیدهای سال آینده نیستند: تشدید بحران سیاسی در بروندی، بی‌ثباتی سیاسی در کلمبیا به‌دنبال شکست توافق صلح میان دولت و نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا، تشدید آشوب‌های مدنی و خشونت‌های قومی در اتیوپی، بی‌ثباتی سیاسی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا تحت‌تاثیر موج مهاجرت‌ها، درگیری نظامی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه ناگورنو-قره‌باغ، افزایش مخالفت‌ها با سیاست‌های داخلی و خارجی دولت فیلیپین، بی‌ثباتی سیاسی در تایلند به‌خاطر جانشینی سلطنت، و افزایش بی‌ثباتی‌های سیاسی در ترکیه تحت‌تاثیر تجمیع قدرت.