از تكرار فاجعه در علاءالدين جلوگيری می شود؟

٣٤ روز مانده به سالگرد آتش‌سوزي ساختمان پلاسكو سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران از احتمال پلمب مركز تجاري علاءالدين در خيابان جمهوري خبر داد. هنوز خاطره فروريختن ساختمان ۱۷ طبقه ٥٤‌ساله‌اي كه پنجشنبه ۳۰ دي‌ماه ۹۵ بر اثر آتش‌سوزي و نابود شدن ۵۶۰ واحد تجاري آن از يادها نرفته است و بيم آن مي‌رود كه حادثه‌اي مشابه گريبان ساختمان‌هاي ناايمن ديگر را بگيرد.

نتيجه‌ فروريختن پلاسكو مصدوم شدن ۲۳۵ نفر و كشته شدن۲۲ مالك و آتش‌نشان بود. حادثه آتش‌سوزي و فروريختن پلاسكو زنگ خطري جدي براي مسوولاني بود كه به هر دليلي در برابر ناايمن بودن ساختمان‌هاي پايتخت سكوت اختيار كرده‌ بودند. حالا بيشتر از قبل به امنيت ساختمان‌ها توجه مي‌شد. انگشت‌هاي پرسشگر مردم و برخي مسوولان، مسوولاني را كه مي‌توانستند نقشي در جلوگيري از بروز چنين حادثه‌اي داشته باشند، نشانه گرفت. البته كه مسوولان هم سنگ تمام گذاشتند و هركدام با گناهكار كردن ديگري سعي كردند تقصير خود از بروز چنين حادثه‌اي را كمتر جلوه دهند. در نهايت هم هيچ اتفاقي نيفتاد و زندگي‌هاي زيادي نابود شد. در گزارش ملي پلاسكو كه به دستور رييس‌جمهور توسط جمعي از اساتيد دانشگاه و كارشناسان حرفه‌اي تهيه شد آمده است: حادثه پلاسكو بايد با نمادسازي‌هاي گوناگون هنري، علمي و فرهنگي به حادثه‌اي ماندگار تبديل شود.

ارزش نمادين پلاسكو در تاريخ ايمني ايران بايد دايما تقويت شود. پلاسكو و بازتوليد نمادين آن به طرق مختلف بايد همواره مانعي در برابر غفلت ساختار و كنشگران شود. پلاسكو را بايد همواره زنده نگه داشت. حال ٣٣١ روز از آن ماجرا گذشته است؛ حادثه خبر نمي‌كند و ممكن است هر لحظه يكي ديگر از ساختمان‌هاي ناامن پايتخت فرو بريزد و فاجعه پلاسكو اين‌بار با نامي ديگر و در ابعادي ديگر تكرار شود. يك ماهي بعد از پلاسكو، نصرالله آباديان، شهردار منطقه ١١ شهر تهران گفت: «١٣٧ ساختمان تجاري، اداري، فرهنگي و آموزشي ناايمن در سطح منطقه ١١ شناسايي و اقدامات لازم براي ايمن‌سازي و رفع خطر اين ساختمان‌ها آغاز شده است. بيشتر اين ساختمان‌ها در محدوده بافت تجاري خيابان جمهوري و امير اكرم قرار دارند واحدهاي نا ايمن بايد بر اساس دستورالعمل جديد ايمن‌سازي نسبت به انجام اقداماتي كه در قالب مكاتبات به آنها ابلاغ مي‌شوداقدام كنند.»يكي از اين ساختمان‌ها بي‌شك پاساژ علاالدين است.

ساختمان يازده طبقه‌اي در تقاطع خيابان حافظ و جمهوري كه محل خريد و فروش موبايل و لوازم ديجيتال است. اين ساختمان ۲۵ ساله در ۱۱ طبقه ساخته شده و حدود يكهزار و ١٠٠ واحد تجاري را در خود جاي داده است. به گفته ابوالفضل قناعتي، عضو هيات رييسه شوراي شهر چهارم در شش طبقه اين ساختمان ٩٠٠ واحد تجاري وجود دارد كه ١٠ هزار نفر در آن مشغول به كار هستند و روزانه ٦هزار ارباب رجوع هم به اين ساختمان تردد مي‌كنند. با اين اوصاف بايد پرسيد در صورت بروز حادثه در اين پاساژ، بايد منتظر چه فاجعه‌اي بود؟ و بعد از آن قرار است مسوولان چه توجيهي بياورند؟

از سال‌ها قبل بحث غيراصولي بودن اين ساختمان مطرح بوده اما برخي مي‌گويند لابي و قدرت نفوذ مالك اين ساختمان جلوي تخريب يا پلمب شدن آن را گرفته است. البته نبايد از حمايت برخي قدرت‌ها از مالك علاالدين هم چشم‌پوشي كرد. شهرام گيل‌آبادي، رييس مركز ارتباطات شهرداري تهران در جريان تخريب طبقه هفتم علاءالدين در دي ماه سال ۹۳ گفت: « مالك اين پاساژ در توافقي تعهد كرده بود از ابتداي ساخت در ١٨ سال پيش پاركينگ لازم را در پلاك ديگري تامين كند كه اين تعهد را اجرايي نكرده است. اين پاساژ پايان كار ندارد و بر اساس بند ١٤ ماده ٥٥ مقررات ملي ساختمان، اين بنا حكم قانوني دريافت كرده و شهرداري موظف به اجراي اين حكم است.»

در نهايت هم حكم كميسيون ماده ۱۰۰ شهرداري براي تخريب طبقه هفت و تبديل طبقه منفي سه به پاركينگ در ۱۲ دي ماه ۱۳۹۳ اجرا شد. البته كه اين تخريب‌ها با واكنش‌هاي منفي و نارضايتي صاحبان مغازه‌هاي اين پاساژ مواجه شد و مالكان اجازه تخريب طبقه هفتم اين پاساژ را ندادند. اما بالاخره اسفند سال ۹۵ و حدود دو ماه بعد از حادثه پلاسكو، با وجود كارشكني‌هاي مالك اين پاساژ، طبقه هفتم پاساژ علاالدين تخريب شد.

وحيد محمدي، قائم‌مقام شهرداري منطقه ١١ تهران در آن زمان با اعلام تخريب طبقه هفتم پاساژ علاء‌الدين بعد از ٢ سال پيگيري و بيش از ٣ ماه عمليات اجرايي، گفت: «٩٩ باب مغازه به صورت غيرمجاز در اين طبقه ايجاد شده بود.»حالا در تازه‌ترين خبر روز گذشته محمود قديري، معاون ايمني و پيشگيري سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران با اشاره به نقص برخي مسائل ايمني در پاساژ علاء‌الدين از پلمب اين پاساژ در صورت عدم توجه به اخطارهاي آتش‌نشاني خبر داد تا ماجراهاي اين پاساژ پرحاشيه ناتمام نماند. قديري با اشاره به اينكه پاساژ علاء‌الدين سابقه ٢ آتش سوزي جدي را داشته است، به ايسنا گفت: «بعد از اين آتش سوزي‌ها تمهيدات ايمني و تجهيزات خاموش‌كننده و همچنين پله فرار مناسب در ضلع شرقي اين پاساژ ايجاد شد.»

او با تاكيد بر اينكه مسائل ايمني بايد به صورت پيوسته لحاظ و رعايت شود، ادامه داد: «واحدهاي تجاري براي حفظ گواهي صادر شده، بايد موارد ايمني را به صورت منظم رعايت كنند، اين در حالي است كه اين واحدها در اين پاساژ با جلو آوردن پيشخوان‌ها، مسير تردد راهروها را محدود كرده و اجناس قابل اشتعال را هم در اين مسير قرار داده‌اند. اين در حالي است كه پاساژ علاء‌الدين برخي از مسائل ايمني را ناديده گرفته است كه بايد براي حفظ گواهي ايمني موارد ذكر شده را اصلاح كند.»

معاون ايمني و پيشگيري سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران در ادامه گفت: «در بازديدي كه از اين پاساژ صورت گرفته است، در هر طبقه بيش از ٥٠ واحد تجاري با جلو آوردن پيشخوان‌ها مسير فرار مراجعه‌كنندگان را اشغال كرده‌اند كه مقرر شد اخطاري در اين مورد صادر شود.»قديري با بيان اينكه كسبه پاساژ علاء‌الدين براي افزايش مساحت ملك تجاري خود جان مردم را به خطر مي‌اندازند، يادآور شد: «سازمان آتش‌نشاني بر رعايت نكات ايمني نظارت دارد و در صورت امكان، تلاش مي‌شود تا با همكاري موارد ايمني لحاظ شود.»
او با بيان اينكه ما از پلمب اماكن تجاري خوشحال نمي‌شويم، ادامه داد: «اما اگر به اخطارها توجه نشود، به صورت جدي در اين زمينه برخورد خواهد شد.»

در گزارش ملي پلاسكو تاكيد شده بود: «سطح آگاهي مردم به طور كلي و كاركنان واحدهاي كسب و كار به طور خاص درباره ايمني بسيار پايين است. مهم‌تر آنكه حساسيت به ايمني و ملزومات آن بسيار اندك است. پژوهش از طريق مصاحبه و پيمايش نشان داد كه افراد- با وجود زندگي و كار در محيط‌هايي كه در اكثر موارد به ساده‌ترين تجهيزات ايمني حريق نيز مجهز نيستند- احساس ناامني در خصوص حريق ندارند. اين احساس در كسبه و كاركنان ساختمان پلاسكو به‌شدت وجود داشته است و چنان‌كه اعضاي شوراي ساختمان در جلسه استماع بيان كرده‌اند، ساختمان پلاسكو را ساختماني ايمن تلقي مي‌كردند و ابدا آسيب‌پذيري شديد آن را در برابر حريق و تخريب تصور نمي‌كرده‌اند. مردم به طور كلي درك دقيق از خطرات حريق كه محل كار، زندگي و حيات روزمره آنها را تهديد مي‌كند، ندارند.»

منبع:روزنامه اعتماد