سرانجام توافق نفتی اوپک چه می‌شود؟
«توافق برای کاهش تولید نفت چگونه پایان می‌یابد؟ » این بزرگ‌ترین سوال این روزهای بازار نفت است.
در این میان وزرای نفت کویت و امارات روز گذشته از احتمال خروج از توافق پیش از زمان مقرر یعنی پایان سال ۲۰۱۸ سخن گفته‌اند. به گفته این وزرای نفت اوپک، در صورتی که تا ژوئن ۲۰۱۸ یعنی موعد نشست بعدی اوپک، بازار نفت به تعادل برسد، ممکن است استراتژی خروج مورد بررسی قرار گیرد.
با این حال وجود مولفه‌های گوناگون در بازار نفت، پیش‌بینی این مساله که «آیا در نشست ژوئن تصمیم به خروج زودهنگام از توافق گرفته خواهد شد؟» را دشوار کرده است. به گزارش دنیای اقتصاد، برآورد رشد تقاضا با وجود داده‌های مبهم چین، پیش‌بینی رشد عرضه با توجه به شرایط گنگ تولیدکنندگان شیل، چشم‌انداز بازار نفت در ماه‌های آینده را نامعلوم کرده است. با این حال می‌توان این احتمال را مطرح کرد که تا ماه ژوئن ساختار بازار نفت تغییر بنیادینی نداشته باشد. چراکه در ۶ ماه ابتدای سال معمولا تقاضا برای نفت کمتر از ۶ ماه دوم است، از این رو احتمال دارد که سطح موجودی انبارهای نفتی تا نشست ژوئن تغییر چندانی نداشته باشد و اوپک استراتژی تمدید توافق را در نیمه دوم سال نیز ادامه دهد.
به کرسی نشستن حرف روس‌ها؟
آن‌طور که به نظر می‌رسد ششمین ماه از سال ۲۰۱۸ قرار است برای بازار نفت سرنوشت ساز باشد. اوپک و متحدانش از جمله روسیه در آخرین روز از ماه گذشته تصمیم گرفتند که توافق برای کاهش تولید را تا پایان سال ۲۰۱۸ ادامه دهند. تا‌کنون حدود یک سال از اجرای توافق ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای بزرگان نفتی می‌گذرد و در صورت ادامه این توافق تا پایان سال آینده کاهش تولید برای ۲ سال ادامه خواهد داشت. با این وجود تبصره‌ای در بیانیه پایانی نشست موجب شد که احتمال خروج از توافق پیش از زمان مقرر مطرح شود. در بیانیه پایانی آمده است با توجه به عدم قطعیت‌هایی که در سمت عرضه و تقاضای نفت وجود دارد، در ژوئن ۲۰۱۸ بر اساس شرایط بازار و پیشرفت‌های حاصل شده در جهت توازن مجدد در آن، اقدامات تنظیمی بیشتر اعمال خواهد شد. صدور چنین بیانیه‌ای نشان می‌داد که تلاش شده دیدگاه دو قدرت اول این توافق یعنی روسیه و عربستان در آن لحاظ شود. چراکه از یک سو عربستان مدت‌ها پیش از نشست نوامبر تلاش می‌کرد توافق کاهش تولید تا پایان ۲۰۱۸ تمدید شود و از سوی دیگر روسیه به دلیل خصوصی بودن بخشی از شرکت‌های نفتی‌اش و همچنین نگرانی از رشد عرضه شیل با رسیدن قیمت‌ها به بالای ۶۰ دلار خواهان تداوم توافق در مدت زمان کوتاه‌تری شده بود. حال علایمی درحال ظهور است که نشان می‌دهد احتمال بازبینی در توافق نفتی و خروج از آن پیش از فرارسیدن سال ۲۰۱۹ بسیار جدی‌تر از آنچه پیش از این گمان می‌شد، مطرح است. قوی شدن احتمال پایان زودهنگام توافق نفتی از سوی برخی وزرای نفتی و در کنار مطرح کردن این موضوع که روسیه در حال فشار آوردن به اوپک برای پایان دادن به توافق در اسرع وقت است، این فرضیه که روسیه در اوپک نفوذ کرده و این کشور به ابرقدرت کشورهای نفت‌خیز تبدیل شده را بیش از پیش مطرح می‌کند.
در نشست ژوئن چه رخ خواهد داد؟
به گزارش بلومبرگ، وزیر نفت امارات گفته است که اگر مازاد عرضه در بازار نفت تا ماه ژوئن حذف شده باشد، در نشست اوپک که در این ماه برگزار خواهد شد، اوپک و متحدانش می‌توانند استراتژی خروج از توافق را طراحی کنند. در عین حال وزیر نفت کویت نیز اعلام کرده اگر بازار نفت تا ماه ژوئن به تعادل برسد، ممکن است توافق برای کاهش تولید پیش از زمان مقرر یعنی پیش از پایان سال ۲۰۱۸ به پایان برسد.به گفته سهیل المزروعی، وزیر نفت امارات توافق برای کاهش تولید به خوبی در حال اثرگذاری بر بازار نفت است، هرچند میزان دخایر انبارهای نفتی همچنان در سطح بالایی باقی مانده است. وی بر این باور است که رشد تقاضا برای نفت بیش از انتظار بوده و در عین حال رشد تولیدات شیل آمریکا در سطح متوسطی باقی خواهد ماند. المزروعی می‌گوید: «ما در ماه ژوئن با هم دیدار خواهیم داشت و امیدوارم تا آن زمان بازار نفت به تعادل رسیده باشد تا شرایط برای اعلام یک استراتژی خروج از توافق مهیا شود.» در این میان اما وزیر نفت کویت نیز اظهارات مهم دیگری داشته که احتمال تغییر در توافق نفتی در ژوئن سال ۲۰۱۸ را تقویت می‌کند. عصام المرزوق می‌گوید که اگر بازار نفت تا پیش از نشست ماه ژوئن به تعادل رسیده باشد، اوپک و متحدانش از جمله روسیه، توافق را پیش از رسیدن سال ۲۰۱۹ به پایان خواهند رساند. وی با بیان اینکه ما قصد داریم یک سال دیگر توافق را ادامه دهیم، می‌گوید: «با این حال در صورتی که بازار به تعادل برسد ممکن است پیش از پایان سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شویم.» وزیر نفت کویت در ادامه از علاقه زیاد و فشار «روسیه» برای پایان دادن به توافق در اسرع وقت گفته است.این درحالی است که وزیر نفت عراق بر این باور است: «هنوز خیلی زود است که فکر کرد اوپک در نشست ماه ژوئن چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد. چراکه یک سال تمام از زمان توافق باقی است.» به گفته جبار اللعیبی تصمیمات در این خصوص تماما به شرایط بازار بستگی دارد. به این معنا که اوپک در حال حاضر تصمیم دارد تنها بر بازار نظارت داشته باشد و این پارامترهای بازار هستند که بر تصمیمات اوپک موثرند.
بازار نفت به کجا خواهد رفت؟
همان‌طور که وزیر نفت امارات متحده اذعان داشته است، توافق به خوبی درحال اثرگذاری بر بازار نفت است. توافق موجب شده که بهای نفت برنت بعد از بیش از دو سال و نیم به بالای ۶۰ دلار برسد. موجودی انبارهای نفتی نیز به خوبی کاهش یافته هرچند که هنوز نسبت به سطح هدف‌گذاری اوپک فاصله زیادی دارد. بر اساس آمار منتشرشده توسط دبیرخانه اوپک، سطح موجودی انبارهای نفتی کشورهای OECD اواخر سال ۲۰۱۶ حدود ۱/ ۳ میلیارد بشکه بوده و در ماه سپتامبر به ۹۸۵/ ۲ میلیارد بشکه رسیده است. در واقع در ماه سپتامبر سطح انبارهای نفتی ۸۳ میلیون بشکه کمتر از مدت مشابه سال قبل بوده؛ هرچند که همچنان ۱۵۴ میلیون بشکه از متوسط ۵ ساله خود بیشتر است.
حال این سوال مطرح است «در شرایطی که ظرف ۱۰ ماه توافق اوپک تنها ۸۳ میلیون بشکه از موجودی انبارهای نفتی کاسته، آیا ممکن است تا میانه سال آینده ۱۵۴ میلیون بشکه دیگر از سطح موجودی انبارهای نفتی کشورهای OECD کاهش یابد؟» برای پاسخ به این سوال باید به چند نکته توجه کرد.اول اینکه بسیاری از برآوردها از احتمال کاهش تقاضای چین خبر می‌دهند. در واقع بر اساس آمار اوپک رشد تقاضا در سال جاری میلادی بیش از ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز بوده و از این مقدار ۴۶۰ هزار بشکه معادل ۳۰ درصد از سوی چین رخ داده است. از این رو احتمال می‌رود این کشور در سال ۲۰۱۷ با جاگذاشتن آمریکا به بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان تبدیل شود. با این حال گفته می‌شود بخش مهمی از رشد تقاضای این کشور در سال جاری برای پر کردن انبارهای جدید نفتی آن بوده است و از این رو احتمال دارد با پر شدن این ذخایر وارداتش سال آینده کاهش یابد.
نکته دیگر رشد تولید نفت آمریکاست، این کشور در دسامبر سال ۲۰۱۶ روزانه ۷۷/ ۸ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. در حالی که تولید آمریکا در هفته آخر نوامبر به ۷/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده است. در واقع تولیدات این کشور در ۱۱ ماه ابتدای سال نزدیک به یک میلیون بشکه در روز رشد کرده است. رشد تولیدات این کشور در حالی رخ داده که بهای نفت‌خام آمریکا در ۱۱ ماه ابتدای سال در قیمت‌های حدود ۵۰ دلار نوسان کرده است. درحال حاضر بهای نفت به بیش از ۵۷ دلار بر بشکه رسیده و با تمدید توافق اوپک انتظار می‌رود بهای این نوع نفت در سال ۲۰۱۸ نسبت به ۲۰۱۷ رشد قابل‌توجهی داشته باشد. براساس گزارش رویترز، بعد از تمدید توافق،۳۰ کارشناس با شرکت در نظرسنجی این سایت خبری به‌طور متوسط قیمت ۵۵ دلار را برای WTI پیش‌بینی کرده‌اند. موسسات و بانکها نیز نظر مشابهی دارند. گلدمن ساکس نزدیک به ۹ درصد برآورد خود از این نوع نفت را افزایش داده و به بیش از ۵۷ دلار بر بشکه رسانده است. بانک مریل لینچ نیز قیمت بالای ۶۰ دلار را برای این نفت پیش‌بینی کرده است. در صورتی‌که این برآوردها محقق شود، تولیدکنندگان شیل فرصت بیشتری برای سرمایه‌گذاری و افزایش تولیدات خود خواهند یافت. بنابراین می‌توان انتظار داشت که رشد تولیدات آمریکا بیشتر از امسال باشد.
اما تهدید دیگری که احتمال متعادل شدن بازار نفت تا ژوئن ۲۰۱۸ را با اما و اگر همراه می‌کند، به فصول سال و دمای هوا بازمی‌گردد. معمولا در سه ماه ابتدای سال تقاضا برای نفت به کمترین سطح خود می‌رسد، به‌طور مثال در سه ماه ابتدای سال جاری نیز با وجود اجرای توافق سطح موجودی انبارهای نفتی به شدت افزایش یافت. از سوی دیگر گفته می‌شود امسال با زمستان گرمی مواجه خواهیم بود و این موضوع کاهحش تقاضا را تشدید خواهد کرد. بنابراین احتمال دارد تا ژوئن سال ۲۰۱۸ اصولا عوامل بنیادی بازار نفت تحول چندانی نداشته باشند و توافق در نیمه دوم سال ۲۰۱۸ نیز اجرایی شود.
