گام بعدی برای مرکل و آلمان چیست؟

اکنون پس از یک ماه مذاکره، آلمان نمی‌داند چه اتفاقی خواهد افتاد. این لحظه‌ای بی‌سابقه از عدم قطعیت برای کشوری است که فراتر از هر چیز، بر ثبات و پیش‌بینی پذیری ارج می‌نهد. مرکل گفت: “این روز حداقل سبب تفکر عمیق درباره مسیر پیش روی آلمان می‌شود.”

“آنگلا مرکل” صدراعظم آلمان تلاش دارد پس از شکست روز یکشنبه، به هر قیمتی شده یک ائتلاف حاکم تشکیل دهد. اکثر تقصیرها و سرزنش‌ها بر شانه‌های دموکرات‌های موافق با تجارت آزاد (FDP) قرار دارد. اکنون چه اتفاقی می‌افتد؟

به گزارش فرارو به نقل از اشپیگل، در پایان یک شب طولانی “هورشت زیهوفر” رئیس حزب “اتحادیه سوسیال- مسیحی بایرن” (CSU) گفت: “از آنگلا مرکل برای این چهار هفته تشکر می‌کنم.” بااینکه مذاکرات ائتلاف با هدف کوبیدن حزب مرکل “اتحاد دموکرات مسیحی آلمان” (CDU) آغاز شد، اما حزب خواهرش “CUS” و حزب دموکرات‌های آزاد و اتحاد “سبزها” سرخورده شدند؛ صدراعظم توانست جلسه را با لبخند به پایان برساند. و ده‌ها سیاستمدار احزاب CDU و CSU حاضر در برلین ایستادند و دست زدند.

زمانی که حضار ایستاده مرکل را تشویق می‌کردند، آلمان اندک فرصتی داشت تا این واقعیت را هضم کند: “ائتلاف جامائیکا” اتفاق نخواهد افتاد (دلیل انتخاب این نام رنگ‌های حزب بود که به پرچم جامائیکا شبیه است.) “کریستیان لیندنر” رهبر حزب دموکرات آزاد تصمیم گرفت عقب بکشد.

استرس در چهره‌های تمام سیاستمداران حاضر در مذاکرات آشکار بود، اما اوضاع لیندر و معاونش “ولفگانگ کوبیکی” از همه بدتر بود. لیندر با چهره‌ای سرشار از خستگی کاغذی را در دستش نگاه داشته بود، اما بدون نگاه کردن به آن سخن می‌گفت، انگار خود را برای این لحظه آماده کرده بود: “ما نمی‌خواهیم و نمی‌توانیم مسئولیت نتایج مذاکرات را بر عهده بگیریم. حتی معتقدیم که بسیاری از اقدامات موردبحث به ضرر کشور است. ما مجبوریم عقایدی که سال‌ها برای آن‌ها مبارزه کردیم را رها کنیم.”

سپس او، کوبیکی و دیگر اعضای ارشد FDP سوار ماشین‌هایشان شده و در سرمای ماه نوامبر برلین ناپدید شدند. ائتلاف جامائیکا که برای اولین بار در سطح فدرال مطرح شد، قبل از آغاز شدن به پایان رسید.

به گفته یکی از مذاکره‌کنندگان در روز یکشنبه، لیندر از قبل مرکل را در جریان تصمیمش برای ترک مذاکرات قرار داده بود. صدراعظم در پاسخ به او گفته بود که به نظر می‌رسد اظهاراتش را برای بیانیه خبری آماده کرده است. مرکل افزود که لیندر باید بیندیشد که آیا بازهم شانس رسیدن به چیزهایی که وارد پیش‌نویس توافق ائتلاف شده‌اند را پیدا می‌کند یا خیر. اما لیندر نخواسته به بحث ادامه دهد.

روزی برای تفکر عمیق

اکنون پس از یک ماه مذاکره، آلمان نمی‌داند چه اتفاقی خواهد افتاد. این لحظه‌ای بی‌سابقه از عدم قطعیت برای کشوری است که فراتر از هر چیز، بر ثبات و پیش‌بینی پذیری ارج می‌نهد. مرکل گفت: “این روز حداقل سبب تفکر عمیق درباره مسیر پیش روی آلمان می‌شود.”

نمی‌توان درباره تأثیر گزاف شکست مذاکرات ائتلاف اغراق کرد. درواقع یکشنبه‌شب برای مرکل نقطه پایان حرفه سیاسی‌اش است، آن‌هم بعد از دوازده سال صدراعظمی. مرکل که تأثیر تقلاهای چند هفته گذشته به‌وضوح در چهره‌اش دیده می‌شد، یکشنبه‌شب گفت که تقریباً می‌تواند این روز را “یک روز تاریخی” بماند. آلمان به این جملات از سوی مرکل عادت کرده است، کمی ناهموار و بی‌پروا. اما درنهایت ممکن است درست باشد.

اکنون رئیس‌جمهور آلمان “فرانک والتر اشتاین مایر” نقش کلیدی دارد. در حال حاضر آلمان توسط ائتلاف مرکل که محافظه‌کاران و سوسیال‌دموکرات‌ها را در کنار هم قرار می‌داد، اداره می‌شود. اما باید دید که آیا اشتاین‌مایر (که خود یک سوسیال‌دموکرات است) مسیر حرکت را به سمت برگزاری انتخابات جدید هدایت می‌کند یا نه؛ مگر آنکه مرکل تصمیم بگیرد دولت اقلیت داشته باشد.

سومین احتمال که روز دوشنبه موردبحث قرار گرفت، تکرارِ “ائتلاف بزرگ” است. بلافاصله پس از مشخص شدن نتایج انتخابات در ماه سپتامبر که در آن SPD بدترین نتایج از زمان جنگ جهانی دوم را کسب کرد، رئیس حزب “مارتین شولتس” قول داد که حزبش را به‌سوی اپوزیسیون هدایت کند. این تصمیم بود که منجر به مذاکرات “جامائیکا” شد. اکنون فروپاشی مذاکرات SPD را وادار کرد آن تصمیم را بازنگری کند. شولتس تصمیم داشت استراتژی حزبش را برای آینده اعلام کند. اما این کنفرانس مطبوعاتی به تعویق افتاد. بااین‌حال “رالف استگنر” معاون SPD روز دوشنبه اعلام کرد: “هیچ حکمی برای تشکیل ائتلاف بزرگ وجود ندارد.”

سرکش‌تر

درهرصورت، بازی سرزنش میان طرفین ائتلاف در روز یکشنبه آغاز شد و احتمالاً در طول هفته نیز ادامه خواهد داشت. واضح است که FDP هدف اصلی سرزنش‌ها خواهد بود. لیندر نیز از این حملات مستثنا نخواهد شد.

یکشنبه‌شب به نظر می‌رسد احزاب خود را برای ستاد انتخاباتی احتمالی قبل از رأی‌گیری جدید آماده می‌کنند. سیاستمدار حزب سبز “کنستانتین ون نوتز” گفت روز یکشنبه احساس کرده که FDP خود را برای ترک مذاکرات آماده می‌کند. “یورگن تریتین” عضو ارشد حزب سبز در مصاحبه‌ای با “Weekly tabloid Biold” گفته بود که با پیشروی مذاکرات، FDP در مسئله مهاجرت سرکش‌تر می‌شود.

روز دوشنبه، حزب سبز طی بیانیه‌ای اعلام کرد که توافق امکان‌پذیر بود و احزاب خیلی به آن نزدیک شده بودند. درواقع خیلی نزدیک شده بودند. بااین‌حال، FDP با این مسئله مخالفت کرد و کوبیکی گفت: “چنین حرفی را تنها از فردی می‌توان انتظار داشت که کاغذی در دست نگرفته است.” او با این حرف ادعا کرد که هنوز 120 مورد اختلاف‌نظر وجود داشت که باید حل‌وفصل می‌شد.

درواقع مسائل زیادی وجود داشت که طرفین باید درباره آن‌ها به‌اتفاق نظر و وحدت می‌رسیدند: کاهش انتشار دی‌اکسید کربن، مسائل سیاست خارجه و “انسجام مالیات” در شرق آلمان. اما یکی از مهم‌ترین اختلاف‌نظرها بر مسئله مهاجرت بود. محافظه‌کاران که عمدتاً از CSU بودند، خواهان سقف ورود دویست هزار مهاجر در سال به کشور بودند. همچنین، مهاجرانی که در حال حاضر در آلمان حضور دارند نباید خانواده‌هایشان را به کشور بیاوردند. حزب FDP نیز در این بدگمانی شریک بود. اما حزب سبز بر اتخاذ سیاست‌بازتری نسبت به مهاجرت اصرار داشتند.

بی‌اعتمادی عمیق

عصر روز یکشنبه برای مدت کوتاهی به نظر رسید که سبزها و محافظه‌کاران به مصالحه بر سر مسائل مهاجرت نزدیک شده‌اند. بنا به گزارش‌ها سبزها حاضرشده بودند محدودیت ورود مهاجران را بپذیرند، اما در عوض اعضای خانواده مهاجران بتوانند به آن‌ها ملحق شوند.

ظاهراً سبزها حتی حاضر به قبول درخواست‌های CDU و CSU شدند تا الجزایر، تونس و مراکش را “کشورهایی امن” بدانند و مهاجران به این مقاصد از کشور بیرون کنند. اما نمایندگان CSU به خبرنگاران گفتند لیندر حاضر به پذیرش این مصالحه نشد.

این نشانه‌ای از عدم اعتماد میان FDP و سبزها بود. FDP حتی حاضر نبود اجاره دهد در صورت تشکیل ائتلاف، سبزها امور وزارت امور خارجه را در دست‌گیرند و نگران بودند که آن‌ها از موقعیت خود برای اعمال سختی گیری‌های بیشتر بر مهاجران استفاده خواهند کرد. کوبیکی اخیراً در مصاحبه با اشپیگل گفت: “متأسفانه بی‌اعتمادی‌های عمیقی وجود دارد.” سبزها نیز با این نظر مخالفت نکردند. از چند هفته قبل سبزها احساس کرده بودند که FDP علاقه‌ای به ائتلاف جامائیکا ندارد. یکشنبه‌شب تریتین درباره عقب‌نشینی لیندر گفت: “حزب آنچه از روز پنجشنبه برنامه‌ریزی کرده بود را انجام داد.”

اما فقط سبزها نبودند که از FDP انتقاد داشتند. یکی از اعضای محافظه‌کار مجلس مرکل که خواست نامش فاش نشود یکشنبه‌شب به خبرنگاران گفت که CDU، CSU و سبزها بر سر مهاجرت و خانواده‌های مهاجران به توافق رسیده بودند. این عضو کابینه گفت: “به‌محض اینکه FDP از این توافق مطلع شد، پا به فرار گذاشت.”