جلایی‌پور: اصولگرایان می خواهند قدرت جهانگیری را کم کنند/ لاریجانی نماد اصولگرایان پخته ای است که جسارت مقابله با تندروها را ندارند/

حمیدرضا جلایی‌پور، استاد دانشگاه و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران در دیدار با انجمن اسلامی دندانپزشکان ایران به فراز و فرودهای جریان اصلاحات در چند سال اخیر و آرایش سیاسی جدید شکل گرفته پس از انتخابات ٩٢ اشاره کرده و وضعیت امروز را محصول اثرگذاری متقابل سه نیروی اصلی در کشور دانست.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب توصیه‌های اکیدی به جریان اصلاحات دارد تا وضعیت کشور به سمت بغرنج شدن پیش نرود. نگرانی بابت حرکت غضنفرها در جریان اصلاحات و بهره‌گیری اصلاح‌طلبان از راه‌های آسان، مردم‌انگیز و نسنجیده از جمله مسائلی است که او مطرح می‌کند. او همچنین به اصلاح‌طلبان توصیه می‌کند که از دولت قوی برای حفظ امنیت دفاع کنند، بر سر مواضع‌شان ایستاده و اصرار ورزند تا دیگر نیروهای سیاسی کشور را با خود همراه کنند.

حمیدرضا جلایی‌پور، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران با تاکید بر اینکه جامعه مدنی وسیع تر از جامعه سیاسی است، گفت: « در حال حاضر در جامعه سیاسی سه نیرو داریم. نیروی پرقدرتی با عنوان اصولگرایی وجود دارد که به امکانات حکومتی متصل است. دومین نیرو اصلاح‌طلبان هستند. سومین نیرو مثل اصولگرایان و اصلاح‌طلبان مکان و آشکارشدگی ندارند که من نام‌شان را تحول‌طلبان می‌گذارم. این سه نیرو جامعه سیاسی ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند».

وی با اشاره به اینکه مهم ترین هدف اصولگرایان در انتخابات اخیر رای نیاوردن روحانی بود، گفت: « آنها به عنوان یک نیروی ارزشی در انتخابات اخیر کاملا در چارچوب یک اقتصاد پوپولیستی ظاهر شدند. … جالب است که جامعه ایران هم توانایی‌ای نشان داد و این هجمه تبلیغی فقط به اندازه ١٦ میلیون رای ظاهر شد اما در کلیت کار موفق نشدند… دلیل چنین رفتاری از سوی اصولگرایان مربوط به وضعیتی است که در جامعه ما وجود دارد. اصولگرایان – که البته از این واژه بیشتر مقصود من تندروها هستند- از امکانات دولت موازی می‌توانند استفاده کنند، نگران آینده کشور هستند. بالاخره همه کشورها با مساله جانشینی رو به رو هستند و ما نیز هستیم. لذا برای اصولگرایان تندرو خیلی مهم است که وضعیتی که ایجاد شده بعدها دست چه کسی بیفتد. لذا خیلی مهم بود که رییس‌جمهور چه کسی باشد. در دوره‌های جانشینی رییس‌جمهور، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، رییس مجلس خبرگان، رییس قوه قضاییه می‌توانند نقش‌های کلیدی داشته باشند»

به گفته او، اینکه می‌بینید همچنان حصر ادامه دارد، دلیل دارد. به هر حال حصر نه برای اصولگرایان و نه برای جمهوری اسلامی فایده‌ای ندارد. ادامه آن به نگرانی‌ای که گفته شد باز می‌گردد. اینکه آقای خاتمی را با هزینه‌های زیاد کنترل می‌کنند، نیز به همین دلیل است. اینکه افراد ریشه‌دار و مهم در برهه‌هایی باشند، از نظر این تندروها خوب نیست.

وی افزود: «بحث تغییر نظام ریاستی به پارلمانی برای آنها خیلی مهم است. قبل از سال ٧٦ همین نیروها مصاحبه‌ای کردند که رودربایستی را کنار بگذاریم و جمهوری اسلامی را حکومت اسلامی کنیم. حتی گفتند ببینید که طالبان چه خوب اداره می‌کند و احکام را اجرا می‌کند. این گفته‌ها حتی در نماز جمعه هم مطرح شد اما چون به انتخابات ٧٦ رسیدیم، فضا کاملا تغییر کرد و بحث ناتمام گذاشته شد.

تندروها نمی‌گذارند بر سر مسائل اصلی، اجماع شود

این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران با بیان اینکه همان افراد امروز تغییر نظام از ریاستی به پارلمانی را مطرح می‌کنند، گفت: «بیان این طرح برای این نیست که جمهوری اسلامی کارآمد‌تر شود، بلکه به این دلیل است که نمایندگان مجلس و انتخابات در شهرهای مختلف را به خوبی می‌توان کنترل کرد و از این جهت انتخابات مجلس راحت‌تر می‌تواند کنترل شود تا انتخابات ریاست‌جمهوری».

وی گفت:« آنها هر بار با کابوس انتخابات رییس‌جمهوری و رای مردم روبه‌رو می‌شوند. لذا دوست دارند، مشکل حل شود و نظام سیاسی پارلمانی شود تا شورای نگهبان کاندیداها را هم تایید کند و کشور کاملا به دست این نگاه بیفتد. ویژگی دیگر این نیروها این است که خیلی علاقه‌مندند تا بین اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان اختلاف ایجاد شود».

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه دوره دوم روحانی تحمل آنها کمتر شده است، اظهار کرد: «آنها تلاش می‌کنند تا قدرت آقای جهانگیری را کمتر کنند و قدرت افراد دیگر کنار آقای روحانی را زیاد کنند. البته بخش عاقل‌تر جریان اصولگرا مثل آقای ناطق نوری که البته نزدیک‌تر به اصلاح‌طلبان شده است، نگران پایگاه مردمی خود است. وقتی رصد می‌کنیم می‌بینیم که مایل نیستند پیرو کسی مثل رییسی باشند. چه بسا این طیف به دنبال افرادی مثل آقای علی لاریجانی برای انتخابات بعدی باشند».

وی با بیان اینکه « تندروها نمی‌گذارند که بر سر مسائل اساسی کشور، اجماع صورت بگیرد» گفت: « بعد از چهار دهه همه اصولگرایان عاقل و اصلاح‌طلبان فهمیده‌اند که بدون شفافیت سیاسی، مردم سالاری و پاسخگویی مسوولان نمی‌توان کشور را اداره کرد و فساد زیاد می‌شود… چهار دهه یزد نماینده زرتشتی دارد اما حالا ببینید که چطور این مساله را تبدیل به یک موضوع کشوری کرده‌اند و برای کشور هزینه درست می‌کند».

این فعال سیاسی اصلاح‌طلبان تصریح کرد: «من اصولگرایان را دو بخش می‌کنم یک بخش میانه‌رو‌ها هستند که می‌خواهند پخته‌تر عمل کنند اما هنوز این جسارت را ندارند که جلوی تندروها بایستند و نمی‌خواهند هزینه‌اش را بدهند. بهترین نماد آنها آقای لاریجانی است».

جلایی‌پور با اشاره به اصلاح‌طلبان به عنوان نیروی دوم که ریشه در انقلاب و جنگ و دوره سازندگی و اصلاحات و ریشه جمهوری اسلامی دارند، گفت: «این جریان به رهبری آقای خاتمی به جریان ٢٠ ساله اصلاحات معروف شده است. اصلاحات به لحاظ سلبی در ٨ تا ١٠ سال گذشته خیلی موفق بوده است. نیروی تندرو با اتکا به امکانات دولت موازی می‌خواست جلو بیاید. دولت احمدی‌نژاد دوره‌ای ضد توسعه بود و خیلی مهندسی‌ها در آن می‌خواستند انجام دهند. آقای احمدی‌نژاد یک بار نام جمهوری اسلامی را به کار نمی‌برد و مدام دولت اسلامی می‌گفت. اهمیت جریان اصلاح‌طلبی در این است که آن پروژه ضد توسعه را با مشکل روبه رو کرد و تا به حال نگذاشته که نیروهای تندرو موفق عمل کنند. از سال ٩٢ نیز شاهکار عمل کرد. طیف تندرو رییس‌جمهوری و مجلس با اکثریت تندرو را از دست داد. در انتخابات شوراها نیز شهرهای بزرگ را از کف دادند. این کار با رای و انتخابات و بدون هزینه انجام شد».

تاثیرات ائتلاف نانوشته

این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد تصریح کرد: «اصلاح‌طلبان از سال ٩١ منسجم شده‌اند و ائتلاف نانوشته‌ای با اعتدالگرایان به وجود آورده‌اند. وقتی آقای هاشمی زنده بود ائتلاف نانوشته‌ای بین آقایان خاتمی و هاشمی و ناطق‌نوری بود. الان هم آقایان روحانی و خاتمی و ناطق‌نوری ائتلافی نانوشته دارند. این به خاطر تجربیات ٢٠ ساله اصلاح‌طلبان است. در سال ٨٤ اصلاح‌طلبان تصور می‌کردند اگر آقای معین را کاندیدا کنند، رای می‌آورد چون از دموکراسی دفاع می‌کند. بعد معلوم شد که به این راحتی هم نیست. لذا متوجه شدند که بین اصلاح‌طلبان باید ائتلاف صورت بگیرد و حضور با چند کاندیدا شکست‌شان را رقم خواهد زد. از سال ٨٨ به بعد اصلاح‌طلبان مرتبا روی ائتلاف کار کرده‌اند. در سال ٨٨ تا آقای موسوی آمد، آقای خاتمی کنار رفت. این ائتلاف یک سرمایه خیلی بزرگ تعادل بخش در ایران است در شرایطی که در خاورمیانه لغزنده قرار گرفته‌ایم. جریان اصلاح‌طلبی که منسجم شده و سازمان و شورای هماهنگی و احزاب و رسانه دارند و فضای آنلاین هم مقداری به آنها کمک کرده، البته نقاط ضعفی هم دارند».

او با بیان اینکه اصلاح‌طلبان با ١٥٠ نفر مجلس را با لیست امید گرفته‌اند، اظهار کرد:« درست است که خیلی از اصلاح‌طلبان را حذف کردند اما بالاخره این تعداد از لیست در مجلس رای آوردند. اصلاح‌طلبان نتوانستند این ١٥٠ نفر را در پارلمان حفظ کنند. لذا آقای عارف ضعیف عمل کردند. درست است که می‌گوییم اصلاح‌طلبان منسجم بوده‌اند اما جاهایی هم باید نقد کنیم. امیدواریم که این ضعف جبران شود و همین ١٠٠ نفر در مجلس منسجم عمل کنند، می‌توانند درکشور موثر باشند».

جلایی‌پور با تاکید بر اینکه پیشروها و موثرین جریان اصلاحات به خصوص آقای خاتمی تحت کنترل هستند، خاطرنشان کرد: «مقدار زیادی دستگاه و ابزار برای کنترل به کار گرفته‌اند. اصلاح‌طلبان با آقای روحانی بر سر مساله توسعه خیلی توافق دارند. آنها در این مسائل به لحاظ تئوریک با هم اختلاف ندارند، فقط در نحوه اجرا ممکن است اختلافاتی باشد ولی این نقطه اشتراک خوبی است. اصلاح‌طلبان از وضعیت امنیتی ٨٨ تا ٩٢ بیرون آمدند ولی این‌طور نیست که گشایش مبسوطی شکل گرفته باشد. همچنان محدودیت وجود دارد. اصلاح‌طلبان مهم‌ترین کابوس تندرو‌ها هستند. وی با اشاره به نیروی سوم یعنی تحول‌طلبان در صحنه سیاسی کشور گفت: تحول‌طلبان چند لایه دارند. آنها معمولا کسانی هستند که به اصلاح‌طلبان می‌گویند شما چه می‌گویید؟ ٢٠ سال است که از اصلاحات دم می‌زنید اما چه کردید؟!! آنها می‌گویند اصلاحات در ایران بن‌بست است و می‌گویند باید از چارچوب نظام بیرون آمد و با چارچوب دیگری کار کرد. آنها بحث انقلاب نمی‌کنند ولی هدف انقلابی دارند».

این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ادامه داد:« آنها می‌گویند تا وقتی که جمهوری اسلامی وجود دارد با این قانون اساسی ارکان نظام به اصلاحات نمی‌دهند و اصلاح‌طلبان سوپاپ اطمینان این نظام شده‌اند. لذا من نام آنها را اصقلابی (اصلاح‌طلب-انقلابی) هم می‌گذارم. هدف‌شان انقلابی است و متاسفانه تجربه انقلاب هم در خاورمیانه این را نشان داده که به چه جاهای باریکی می‌کشد. آنها از روش‌های مسالمت‌آمیز دفاع می‌کنند ولی هدف‌شان رادیکال است. وی با بیان اینکه آنها زیاد تعریف‌کننده اصلاح‌طلبان نیستند. این نیروها حزب و دفتر ندارند اما در لایه‌های جامعه و جریان‌های فرهنگی هستند. در خارج از کشور رسانه‌های پرنفوذ تحت تاثیر تحول‌طلبی است. حتی اخیرا بی‌بی‌سی هم به اینها پیوسته است و با دو سال قبلش فرق دارد. صدای امریکا و من و تو پشت برنامه‌های‌شان چنین بحثی دارند. لذا تحول‌طلب فرهنگی داریم که وضع موجود و اصلاح‌طلبان را تخطئه می‌کنند».

جلایی‌پور تاکید کرد:« این نیرو اصلاح‌طلبان را تمسخر می‌کنند. دیدید کار خطرناکی که آقای بارزانی انجام داد و کاملا در هماهنگی با راست افراطی دنیا بود و یک طرفه اعلام همه پرسی کرد. اصلاح‌طلبان این اقدام را محکوم کردند. اگر این باب شود، هر محله‌ای می‌تواند اعلام استقلال کند وخاورمیانه به هم می‌ریزد اما تحول‌طلبان محکوم نکردند. به این دلیل که می‌گفتند آنجا مستقل می‌شود و پس از آن کردهای ایران هم استقلال می‌خواهند و فشاری به جمهوری اسلامی می‌آورند و در این صورت فشار به جمهوری اسلامی می‌آید، پس خوب است».

پارادوکس‌ها و بغرنج‌های ایران امروز

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به اینکه وعده‌هایی که به مردم داده شده، هنوز به چشم مردم نیامده است، خاطرنشان کرد: «حتی رشد اقتصادی هم هنوز به چشم مردم نیامده است. مردم انتظار دارند چیزی را ببینند. از طرفی دولت موازی‌ای داریم که اجازه نمی‌دهد و اتکا به نفس هم دارد. فضایی هم که ترامپ درست کرده به نفع آنها است. لذا یکی از پارادوکس‌ها و بغرنجی‌های ایران الان همین است که از یک طرف مردم رای داده و انتظار دارند؛ از طرف دیگر دولت موازی‌ای در پشت است که مقابل ارکان رسمی حکومت است و اجازه نمی‌دهند شعارها محقق شود. … خود آقای روحانی فیتیله را پایین کشیده و آقای روحانی همان فرد در جریان انتخابات نیست. … در کشور می‌گویند که آسیب‌های اجتماعی رشد فزاینده پیدا کرده است. چهار میلیون معتاد حرفه‌ای و تفننی داریم. من البته جزو آن جامعه شناسانی نیستم که در ایران فقط بدی را بزرگ می‌کنند. بیکاری، اعتیاد، فقر مطلق از جمله معضلات کشور است. راه آن توسعه همه‌جانبه پایدار است و باید در ایران توانایی و ثروت تولید شود تا بتوان آنها را مهار کرد».

این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد گفت:« کشور به توسعه همه‌جانبه و پایدار و سرمایه‌گذاری خارجی نیاز داریم و در مسائل بزنگاهی موانعی وجود دارد. این یک مساله بغرنج این کشور است. اینها از پارادوکس‌هایی هستند که ما در این دو ساله با آن مواجه هستیم. در مورد جمنا فهمیدیم که چه کاری انجام می‌دهند اما بعد از آن را هنوز متوجه نشده‌ایم. مهم‌ترین مساله این است که ائتلاف میانه روها ادامه پیدا کند و باطل‌السحر تندروی است».

حمیدرضا جلایی‌پور با بیان اینکه این آرایش سیاسی برای رسیدن به اهداف اصلاحات یعنی توسعه پایدار و حرکت به سوی تحکیم دموکراسی است، اظهار کرد: «اصلاح‌طلبان نباید به دنبال راه‌های آسان و مردم‌انگیز باشند. فضای مجازی در دسترس همه قرار دارد، فضایی برای برخی از نخبگان سیاسی می‌سازد که برای مطرح شدن به دنبال مردم‌انگیزی و راه‌های آسان بروند. این کارها به ضرر مردم سالاری و توسعه کشور است. اصلاح‌طلبان نباید کارهای سنجش نشده و ورز داده نشده انجام دهند که پیامدش ارزیابی نشده است. آخرین مردم‌انگیزی‌ای که در منطقه اتفاق افتاد، کاری بود که مسعود بارزانی در کردستان عراق انجام داد. ١٠ سال است که مردم کردستان در دولت جدید عراق، نه دولت صدام که آن جنایت‌ها را انجام داد، موقعیت برجسته‌ای داشته و دارند. الان برای کردستان عراق شرایط خوبی برای توسعه فراهم شده است».

دام اقتدارگرایی

جلایی‌پور تصریح کرد:« اصلاح‌جوها باید بدانند که راه‌های آسان و مردم‌انگیز راهکار نیست. اصلاح‌طلبان باید روی موضع قانونی و مدنی خود بایستند و تمام کارهای غیرقانونی‌ای که دولت موازی انجام می‌دهد، محکوم کنند. نماینده زرتشتی‌ای که در دوره‌های قبل هم عضو شورای شهر بوده تعلیق می‌شود. اصلاح‌طلبان باید بر سر مواضع خود بایستند و صبر و ایستادگی مدنی کنند. ائتلاف به وجود آمده همچنان باید حفظ و گسترده‌تر شود. بالاخره نیمه‌دموکراسی غیر لیبرالی داریم که در خیلی از جاها ضوابط و معیارهای دموکراسی را که بر اساس قانون اساسی ما است خدشه‌دار می‌کند. ولی باید اجازه دهیم این نیمه دموکراسی غیرلیبرال کار کند چون در زمینه‌هایی جواب می‌دهد از جمله امنیت و تقویت حداقلی از معیشت. وی افزود: اتفاقی که در ایران افتاده باید مراقبتش کنیم که چون «بار شیشه» است. ایرانی‌ها می‌خواهند به دموکراسی برسند اما نه در چرخه‌ای که سابقه تاریخی داریم. این حرکتی که در ٢٠ سال اخیر با اصلاحات شروع شده می‌خواهد از این چرخه بیرون برود، این خودش مغتنم است. اگر دو دهه دیگر ادامه پیدا کند، عملا وارد تحکیم دموکراسی می‌شویم».

این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد تصریح کرد: «این روزها علیه آقای روحانی مانع‌تراشی زیاد می‌شود، فشار از همه جهت زیاد است و رفتارهای آقای روحانی هم البته موثر است اما اصلاح‌طلبان نباید به حرکت ضد روحانی تبدیل شوند. اصلاح‌طلبان، اصولگرایان معتدل و میانه‌رو‌ها یا حتی اصولگراهای فلفلی بر سر مسائلی باید اصرار کنند تا اجماع رخ دهد. همه باید تلاش کنیم تا سرمایه‌گذاری خارجی و مبارزه با فساد انجام شود و واقعا باید بر آنها اصرار کنیم. باید راه‌ها برای جوانان، زنان و اهل سنت در سلسله مراتب اداری کشور باز شود. وی افزود: امروز حرکت غضنفرها در جبهه اصلاحات نگران‌کننده است. چارچوب‌ها و رهبران و ساختار جریان اصلاحات معلوم است اما دیدیم در انتخابات شوراهای قبل عده‌ای لیست دیگری دادند و نام خاتمی را هم بر آن زدند. ما در جبهه اصلاحات هم باید خیلی حساس باشیم. امروز باید از مفهوم «دولت قوی» در خاورمیانه لغزنده دفاع کرد یعنی دولتی که بتواند حداقل‌هایی از امنیت را برای مردمش بیاورد. منظورم دولت توتالیتر نیست. در برابر ترامپ و افراطی‌های راست در اسراییل نباید غافل شویم و باید از دولت قوی حمایت و در فضای امن اصلاحات و توسعه را پی بگیریم».