مغز با بینی مزه ها را می چشد!
آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید: «چرا زمانی که به سرماخوردگی مبتلا هستید، غذا بی‌مزه می‌شود؟» یا چرا «آب با اینکه قند ندارد، به نوعی شیرین به نظر می‌رسد؟» نتایج تحقیق جدید موسسه «کارولینسکا» سوئد نشان داد که مغز شما ممکن است با بینی مزه‌ها را بچشد.
طعم چیزی بیش از مزه است و حاصل ترکیبی از سیگنال‌های چشایی و بوهای پشت بینی، یعنی همان رایحه‌هایی است که از دهان به بینی منتقل می‌شوند. «اینسولا» که به‌عنوان قشر چشایی شناخته می‌شود، این سیگنال‌ها را زودتر از حد انتظار ادغام می‌کند و مغز منتظر مناطق بالاتر برای ترکیب مزه و بو نمی‌ماند، بلکه آنها را بلافاصله در یک تجربه ادغام می‌کند.
محققان اظهار کردند: ما دریافتیم که قشر چشایی به رایحه‌های مرتبط با طعم واکنش نشان می‌دهد، گویی طعم‌های واقعی هستند. این یافته، توضیحی احتمالی برای این موضوع ارائه می‌دهد که چرا گاهی اوقات، مثلا در آب‌های طعم‌دار، طعم را فقط از طریق بو تجربه می‌کنیم.
این نتایج تاکید کرد که بوها و طعم‌ها چقدر قوی با یکدیگر کار می‌کنند تا غذا را لذت‌بخش کنند و به‌طور بالقوه باعث ایجاد هوس و تشویق به پرخوری برخی غذاها می‌شود.
بر اساس گزارش تک اکسپلوریست، محققان کشف کردند، رایحه‌هایی که از داخل دهان به بینی می‌رسند و به عنوان رایحه‌های «رترونازال» شناخته می‌شوند، می‌توانند قشر چشایی مغز را مانند طعم‌های واقعی فعال کنند. مغز منتظر نمی‌ماند تا زبان طعم را مزه کند؛ بلکه از طریق بو، شروع به ساختن تجربه طعم می‌کند.
چگونه مغز طعم و بو را به هم پیوند می‌دهد
محققان، ۲۵ فرد بزرگسال را آزمایش کردند؛ ابتدا، شرکت‌کنندگان یاد گرفتند که طعم‌های شیرین و خوش طعم را از طریق ترکیبی از طعم و بو تشخیص دهند، سپس در داخل یک اسکنر، آنان یا بوهای بی‌مزه یا طعم‌های بی‌بو را دریافت کردند. الگوریتم‌هایی که بر اساس پاسخ‌های مغز به طعم‌های واقعی آموزش دیده بودند، فقط بر روی بوها آزمایش شدند و نتیجه شگفت‌انگیز این بود که بوها، پاسخ‌های چشایی مغز را تقلید می‌کردند.
نتایج نشان داد که بوهای شیرین یا خوش، همان الگوهای عصبی را مانند طعم‌های مربوطه فعال می‌کنند. این همپوشانی در «اینسولا» قدامی، ناحیه‌ای متصل به نواحی بویایی، قوی‌تر بود. نکته مهم این است که محققان رتبه‌بندی‌های ساده لذت را به‌عنوان علت نپذیرفتند، در عوض، مغز واقعا بوها را به گونه‌ای رمزگذاری می‌کرد که با درک طعم مطابقت داشت.
جانینا سوبرت، محقق ارشد این تحقیق گفت: این نتایج نشان می‌دهد که مغز طعم و بو را به‌طور جداگانه پردازش نمی‌کند بلکه نمایش مشترک از تجربه طعم در قشر چشایی ایجاد می‌کند. این مکانیسم ممکن است با نحوه شکل‌گیری و تاثیر ترجیحات طعم و عادات غذایی ما مرتبط باشد.
چرا طعم و بو اهمیت دارند؟
یافته‌های این تحقیق، «اینسولا» را به‌عنوان مرکزی برای ادغام طعم‌ها برجسته می‌کنند و همچنین محققان دریافتند که بیان طعم‌ها می‌تواند با گذشت زمان تغییر کند. این نتیجه، نشان می‌دهد که تجربیات طعم ما پویا هستند و با قرار گرفتن در معرض، زمینه و حالات درونی مانند گرسنگی، خلق وخوی یا توجه سازگار می‌شوند.
طعمی که یک روز واضح و متمایز به نظر می‌رسد، ممکن است بر اساس آنچه مغز به تازگی آموخته یا پیش‌بینی کرده است، روز بعد محو یا حتی تغییر کند. این کیفیت سیال به سیستمی اشاره دارد که نه برای کدگذاری سفت و سخت، بلکه برای انعطاف‌پذیری طراحی شده است و به ما کمک می‌کند تا با تغییر رژیم‌های غذایی، محیط‌ها و تاثیرات فرهنگی بر طعم سازگار شویم.
محققان همچنین رمزگشایی بین‌حالتی را در مناطق دیگر، مانند قشر «اوربیتوفرونتال» که به رمزگذاری ارزش غذا معروف است، مشاهده کردند. این گروه تحقیقاتی اکنون می‌خواهد رایحه‌های خارجی یا «ارتونازال» را آزمایش کند. اینها بوهایی هستند که مثلا زمان عبور از کنار نان یا شیرینی، قبل از خوردن با آنها مواجه می‌شویم.
چگونگی تاثیر طعم و بو بر سلامت
این تحقیق، طعم را به‌عنوان فرآیند یکپارچه مغز، بازتعریف می‌کند؛ بو و طعم، جریان‌های جداگانه‌ای نیستند، بلکه کدهای همپوشانی هستند که می‌توانند مغز را فریب دهند تا بدون چشیدن مواد غذایی، طعم را بچشد. بنابراین قرار گرفتن روزانه در معرض بوهای مرتبط با غذا در سوپرمارکت‌ها، رستوران‌ها، دفاتر و حتی فضاهای تبلیغاتی ممکن است بیش از آنچه تصور می‌کنیم، بر ما تاثیر بگذارد.
این رایحه‌ها ممکن است مغز را برای انتظار طعم‌های خاص آماده و حلقه‌ای ایجاد کنند که در آن، فقط رایحه می‌تواند ما را به سمت انتخاب‌های غذایی، سوق دهد.
سایت ارث گزارش کرد، این تاثیر اندک با گذشت زمان، می‌تواند عادات غذایی، الگوهای تغذیه‌ای و حتی پیامدهای سلامتی را شکل دهد و بیان می‌کند که دنیای حسی ما چقدر عمیقا رفتار را مدت‌ها قبل از تصمیم‌گیری‌های آگاهانه هدایت می‌کند و پیامدهای این موضوع، فراتر از میز شام است.
نتایج این تحقیق در مجله «ارتباطات طبیعت» (Nature Communications) منتشر شده است.
