پروژه زنگزور؛ طرح آمریکا و اسرائیل برای کاهش نفوذ ایران و روسیه در ترانزیت انرژی
همایون فلکشاهی، تحلیلگر مؤسسه بین‌المللی داده‌های انرژی کپلر، پروژه زنگزور را بخشی از یک راهبرد گسترده تحت حمایت آمریکا و اسرائیل دانست که هدف اصلی آن کاهش نفوذ ایران و تضعیف نقش سنتی روسیه در مسیرهای ترانزیتی منطقه است.
این کریدور، با ایجاد مسیری میان آذربایجان و نخجوان از طریق خاک ارمنستان، عملاً ایران را از مسیرهای اصلی عبور کالا و انرژی کنار می‌گذارد.
به گفته فلکشاهی، هرچند این پروژه فعلاً طرحی حمل‌ونقلی به نظر می‌رسد، اما پس از جنگ اوکراین ابعاد ژئوپولیتیکی آن برجسته‌تر شده است. آذربایجان اکنون سالانه ۱۰ تا ۱۱ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا صادر می‌کند و در صورت اتصال نخجوان به خط لوله TANAP در ترکیه، امکان تغییر مسیرهای انرژی وجود دارد؛ هرچند بدون سرمایه‌گذاری بزرگ و توسعه زیرساخت‌ها، تأثیر آن بیشتر سیاسی و نمادین خواهد بود.
وی با اشاره به هدف اروپا برای قطع واردات گاز از روسیه تا سال ۲۰۲۷ گفت که این قاره هر مسیر جایگزینی را بررسی می‌کند، اما ظرفیت فعلی خطوط انتقال گاز آذربایجان تقریباً تکمیل شده است. در عین حال، ایران فاقد زیرساخت صادرات گاز به اروپا است و اجرای پروژه‌هایی که از خاک ایران عبور نمی‌کنند، جایگاه ترانزیتی کشور را به مرور تضعیف خواهد کرد.
فلکشاهی در گفت‌وگو با ایلنا، افزود که روسیه گرچه ظاهراً از این پروژه در چارچوب توافق آتش‌بس ۲۰۲۰ حمایت کرده، اما در صورت کاهش نقش خود در ترانزیت انرژی، ممکن است موضعش را تغییر دهد؛ به‌ویژه با توجه به سردی روابط مسکو و باکو در سال‌های اخیر و نزدیکی بیشتر آذربایجان به غرب و ترکیه.
