بازنده‌ها و برنده‌های صادرات نفت خام به چین
داده‌های واردات نفت خام چین می‌تواند نشان دهد که کدام صادرکنندگان بار سنگین کاهش عرضه را به دوش می‌کشند و کدام کشورها هم از تلاش اوپک و هم‌پیمانانش برای تعادل‌بخشی به بازار بیشترین نفع را می‌برند.
به گزارش بازتاب به نقل از تعادل، هر چند بررسی داده‌های گمرک بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان نمی‌تواند وضعیت بازار را به‌طور کامل ترسیم کند، به این دلیل اهمیت دارد که صادرکنندگان نفت جهان می‌دانند در سال‌های اخیر، چین مهم‌ترین عامل رشد تقاضای نفت بوده و این روند هم احتمالا ادامه خواهد یافت.
براساس داده‌های گمرک چین، واردات نفت خام این کشور در 8ماهه نخست سال 2017 به 281.1 میلیون تن رسید که معادل میانگین روزانه 8.44 میلیون بشکه است. این رقم 12.8درصد بالاتر از میزان واردات نفتی چین در مدت مشابه سال 2016 است که به معنای افزایش 950 هزار بشکه‌یی واردات نفت خام چین در دوره مورد بررسی است.
با توجه به اینکه آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد مصرف نفت خام جهان در سال 2017 نسبت به 2016، افزایشی 1.6میلیون بشکه‌یی در روز را تجربه کند، رشد 950هزار بشکه‌یی واردات چین تا این زمان از سال مهم‌ترین عامل رشد تقاضای جهانی نفت بوده است.
اما واکاوی ارقام واردات نفت چین نشان می‌دهد که چه کشوری در حال افزایش سهم خود از این بازار است و چه کسی سهم بازار خود را از دست می‌دهد. عربستان سعودی، بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت چین در 8 ماهه نخست 2016 بود اما در دوره مشابه سال جاری (ژانویه تا آگوست) به رتبه سوم سقوط کرده و پس از روسیه و آنگولا قرار گرفته است.
صادرات عربستان به چین در 8 ماهه نخست سال جاری میلادی، 1.03میلیون بشکه در روز بود که 1.7درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته است. هر چند این کاهش صادرات عربستان به چین بسیار جزیی به نظر می‌رسد، توجه به این موضوع برجستگی آن را عیان خواهد کرد که عربستان می‌توانست با هر سرعت افزایش واردات نفت چین، صادرات خود را به این کشور بالا ببرد.
اگر قرار بود، واردات نفت چین از عربستان با همان سرعت 12.8درصدی نرخ کل رشد افزایش یابد، به معنای آن بود که سعودی‌ها در 8ماهه نخست سال جاری میلادی باید روزانه 1.18میلیون بشکه از نیاز نفتی چین را تامین کنند. اما این رقم با صادرات نفتی واقعی عربستان به چین، تفاوتی 150هزار بشکه‌یی در روز دارد که نشان‌دهنده تلاش‌های این کشور در راستای توافق اوپک برای متعادل‌سازی بازار و افزایش قیمت‌هاست. اوپک در نوامبر گذشته توافق کرد که برای رسیدن به اهداف خود در بازار، عرضه نفت خام خود را به‌طور مجموع 1.8میلیون بشکه در روز کاهش دهد.
توافق اولیه 6 ماهه، بعدا تمدید شد و دست‌کم تا ماه مارس سال آینده ادامه خواهد یافت؛ چرا که شواهد نشان می‌داد بازگشت تعادل به بازار، کندتر از آن چیزی است که تولیدکنندگان امید داشتند و قیمت‌های نفت در محدوده کم‌نوسانی باقی مانده است. نفت خام برنت در معاملات ابتدایی صبح روز گذشته در بازارهای آسیایی، 56.71دلار برای هر بشکه قیمت‌گذاری شد که چندان بالاتر از 53.94 دلار زمان اعلام توافق اوپک در نوامبر گذشته نیست.
مسوولیت نابرابر
اگر عربستان سهم بازار خود را در چین از دست داده است، چه کشورهای دیگری او را در راه همراهی کرده و چه کشورهایی مسیر دیگری در پیش گرفته‌اند؟
آنگولا و روسیه از دیگر کشورهای عضو توافق کاهش عرضه نفت خام اوپک هستند اما سهم خود از بازار نفت خام چین را در سال جاری تقویت کرده‌اند. چین در هر روز از 8 ماه نخست سال جاری میلادی 1.05 میلیون بشکه نفت از آنگولا وارد کرده که افزایشی 16.6درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد. این ارقام برای روسیه به ترتیب، 1.16 میلیون بشکه در روز و 13.2درصد است. با این وضعیت آنگولا و روسیه هر یک 30 هزار و 10 هزار بشکه در روز، مازاد عرضه نسبت به وضعیت حفظ سهم بازار چین دارند.
اما ایران با وجود افزایش نرخ کل واردات نفت خام چین در 8 ماهه نخست سال جاری، 83 هزار بشکه در روز سهم خود را از این بازار از دست داده و عراق هم به اندازه 17هزار بشکه در روز بازار را خالی کرده است.
در بین صادرکنندگان خارج از توافق اوپک، برزیل بیشترین نفع را کسب کرده است. این کشور در دوره زمانی مورد بررسی با 41.8درصد افزایش صادرات به چین به رقم 480هزار بشکه‌یی در روز رسیده است که 100هزار بشکه بالاتر از رقمی است که برای حفظ سهم بازار این کشور نیاز بود. اما امریکا هم 128هزار بشکه در روز نفت خام به چین صادر کرده که حاکی از جهش 1000درصدی است.
این آمار و ارقام به نحوی، «مشت نمونه خروار» بوده و مشکل بازار جهانی نفت خام را ترسیم می‌کند. نخست آنکه تمام کشورهای اوپکی و غیراوپکی عضو توافق کاهش عرضه نفت خام، بار این مسوولیت را به یک نسبت بر دوش نمی‌کشند. موضوع دوم آن است که چین تقریبا به راحتی قادر بوده است تا نفت کشورهای محدودکننده عرضه‌شان را با تولیدات سایر کشورهای نفتی بازار جایگزین کند.
