راهنمای جامع انتخاب بهترین سم برای کنه

کنه‌ها نه‌تنها می‌توانند ناقل بیماری‌های خطرناک باشند، بلکه رفتارهای غیرمنتظره و آزاردهنده‌ای نیز دارند که می‌تواند سلامت انسان را به‌طور جدی تهدید کند.

یکی از راه‌های کنترل و از بین بردن این موجودات ریز خبیث استفاده از سم می‌باشد. اما کدام سم برای کشتن کنه مناسب است؟

در این مقاله به بررسی بهترین سم برای کنه می‌پردازیم و با یکدیگر مقایسه می‌کنیم. از مزایا و معایب هرکدام می‌گوییم و راهکارهای جایگزین مثل دستگاه کنه کش را بررسی می‌کنیم.

۱. سموم کنه‌کش سیستمیک

سموم کنه‌کش سیستمیک با جذب توسط گیاه و پخش در بافت‌های آن، کنه‌ها را از طریق تغذیه از گیاه مسموم می‌کنند. آبامکتین نمونه‌ای از این سموم است که پس از محلول‌پاشی، به سرعت در برگ‌ها نفوذ کرده و برای چند هفته باقی می‌ماند. این ویژگی باعث می‌شود که کنه‌هایی که از گیاه تغذیه می‌کنند، به مرور زمان تحت تأثیر قرار گیرند. آبامکتین با مهار گیرنده‌های گاماآمینوبوتیریک اسید (GABA) در سیستم عصبی کنه‌ها، منجر به فلج سریع آن‌ها می‌شود. با این حال، مرگ نهایی ممکن است ۳ تا ۵ روز طول بکشد. این سم بر روی مراحل متحرک کنه‌ها مؤثر است و تأثیر کمی بر تخم‌ها دارد. به دلیل خاصیت نفوذی و ماندگاری بالا، آبامکتین برای کنترل کنه‌ها در محصولات مختلف از جمله مرکبات، سبزیجات و گیاهان زینتی استفاده می‌شود. در کنار استفاده از این سموم، برای کنترل آفات پروازی خانگی، استفاده از دستگاه پشه کش نیز در محیط‌های بسته توصیه می‌شود.

۲. سموم کنه‌کش تماسی

سم کنه‌کش فن پیروکسی میت (Fenpyroximate) از گروه شیمیایی فنوکسی‌پیرازول‌ها، با خاصیت تماسی، گوارشی و نفوذی بالا، در کنترل مؤثر کنه‌های گیاهی نقش دارد. این سم با مهار زنجیره انتقال الکترونی در میتوکندری‌ها، تولید انرژی در سلول‌های کنه را مختل کرده و منجر به مرگ آن‌ها می‌شود. فن پیروکسی میت بر مراحل مختلف زندگی کنه‌ها (به‌جز تخم) تأثیرگذار است و از پوست‌اندازی پوره‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین، با اختلال در رفتار تغذیه‌ای و مهار تخم‌ریزی کنه‌های ماده، جمعیت آفات را کاهش می‌دهد. برای افزایش اثربخشی، توصیه می‌شود این سم در ابتدای فصل و همراه با روغن‌های کمکی استفاده شود. با این حال، از مصرف آن در مرحله گل‌دهی باید اجتناب کرد، زیرا ممکن است موجب عقیمی تخمدان گل‌ها گردد. در کنار استفاده از این سم برای کنترل کنه‌های گیاهی، استفاده از دستگاه مورچه کش نیز می‌تواند به کاهش جمعیت سایر آفات خانگی مانند مورچه‌ها کمک کند و نقش مکملی در مدیریت آفات ایفا نماید.

۳. سموم با اثر گوارشی

سموم کنه‌کش با اثر گوارشی، از جمله پروپارژیت و هگزی تیازوکس، با ورود به بدن کنه‌ها از طریق تغذیه، منجر به مرگ آن‌ها می‌شوند. پروپارژیت، با نام تجاری اومایت، یک کنه‌کش غیرسیستمیک با اثرات گوارشی، تماسی و تنفسی است که با مهار آنزیم‌های میتوکندریایی، متابولیسم کنه‌ها را مختل کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. این سم برای کنترل مراحل متحرک کنه‌ها در محصولات زراعی و درختان میوه مؤثر است. هگزی تیازوکس، با نام تجاری نیسورون، کنه‌کشی غیرسیستمیک با اثرات گوارشی، تماسی و نفوذی است که بر تخم، لارو و پوره کنه‌ها تأثیرگذار است، اما بر کنه‌های بالغ اثری ندارد. این سم با اختلال در انتقال الکترون در میتوکندری، رشد و تکثیر کنه‌ها را مهار می‌کند و برای کنترل کنه‌های درختان میوه، سبزیجات و گیاهان زراعی کاربرد دارد.

۴. سموم نورو اکتیو (تأثیر بر سیستم عصبی)

سموم نورو اکتیو با هدف قرار دادن سیستم عصبی کنه‌ها و حشرات، باعث اختلال در عملکرد عصبی آن‌ها شده و منجر به فلج یا مرگ می‌شوند. آبامکتین با مهار گیرنده‌های گاماآمینوبوتیریک اسید (GABA) در سیناپس‌ها، باعث افزایش نفوذپذیری غشای عصبی نسبت به یون کلر می‌شود که منجر به مهار انتقال عصبی، فلج سریع و در نهایت مرگ آفت می‌گردد . فیپرونیل نیز با مهار گیرنده‌های GABA در سیستم عصبی مرکزی حشرات، مانع از فعالیت طبیعی این گیرنده‌ها شده و باعث اختلال در عملکرد عصبی، فلج و مرگ آفت می‌شود . ایمیداکلوپراید با مهار گیرنده‌های نیکوتینیک استیل‌کولین در سیستم عصبی مرکزی حشرات، باعث تحریک بیش از حد عصبی، تشنج، فلج و در نهایت مرگ آفت می‌شود . استفاده صحیح از این سموم با توجه به نوع آفت، مرحله زندگی آن و شرایط محیطی، می‌تواند در کنترل مؤثر آفات نقش بسزایی داشته باشد.

چگونه بهترین سم برای از بین بردن کنه را انتخاب کنیم؟

انتخاب بهترین سم کنه‌کش نیازمند در نظر گرفتن چندین فاکتور است:

• شناسایی نوع کنه: سم‌های مختلف برای گونه‌های خاصی از کنه‌ها موثرتر هستند.
• محل رشد کنه: اینکه کنه در محیط زندگی انسان، حیوانات، یا روی گیاهان (آپارتمانی، باغی، محصولات کشاورزی) وجود دارد، نوع سم مورد نیاز را تعیین می‌کند.
• سرعت عمل: با توجه به سرعت بالای تکثیر کنه‌ها، استفاده از سم در کوتاه‌ترین زمان ممکن ضروری است.
• مدت اثرگذاری: سم باید بتواند برای مدت طولانی اثرگذاری داشته باشد تا نیاز به استفاده مکرر نباشد.
• ترکیبات و عوارض: باید به مواد به کار رفته در سم، اثربخشی و عدم عوارض جانبی آن برای انسان، حیوانات غیر هدف و محیط زیست توجه کرد. مشورت با متخصصین نیز توصیه می‌شود.

سم کنه‌کش چه مضرات و عوارضی دارد؟

سموم کنه‌کش، به خصوص انواع شیمیایی، می‌توانند مضراتی برای سلامت انسان و محیط زیست داشته باشند. این سموم حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که در صورت عدم رعایت نکات ایمنی می‌توانند باعث مسمومیت در انسان شوند. همچنین، برخی از سموم می‌توانند باعث آلودگی محیط زیست، خاک و هوا شوند و اثرات منفی آن‌ها برای سال‌ها در محیط باقی بماند. استفاده بیش از حد از سموم شیمیایی همچنین می‌تواند تعادل طبیعی اکوسیستم را بر هم زده و باعث مقاوم شدن کنه‌ها در برابر سم شود.

استفاده از دستگاه‌های پارسیان دافع

استفاده از سموم و آفت کش‌های شیمیایی می‌تواند برای سلامتی انسان مضر باشد همچنین استفاده نادرست و بیش از حد از سم می‌تواند بدن کنه‌ها را به سم مقاوم کند. یک راه بی خطر و سالم برای کنترل کنه‌ها استفاده از دستگاه‌های دفع حشرات پارسیان دافع است. این دستگاه‌های با ایجاد امواج فراصوت که برای گوش انسان و حیوانات اهلی قابل شنیدن نیست باعث اذیت آفات شده و آن‌‌ها را از محیط دور میکند. استفاده از این دستگاه‌ها به هر کسی که مشکل کنه را دارد توصیه می‌شود.

نتیجه گیری

هنگام استفاده از هر نوع سم کنه کش، رعایت نکات ایمنی ضروری است. سموم کنه کش حاوی ترکیبات شیمیایی مضری هستند که می‌توانند به سلامت انسان (مشکلات تنفسی، بیرون ریزی پوستی، تنگی نفس، استفراغ، اسهال و حالت تهوع در صورت مسمومیت) و محیط زیست (آلودگی خاک، هوا و آب، خطر برای موجودات آبزی و زنبورها) آسیب وارد کنند. استفاده بیش از حد و نادرست می‌تواند خطرناک باشد. کنه‌ها می‌توانند نسبت به سموم مقاوم شوند، بنابراین تناوب در استفاده از سموم و انتخاب سم مناسب برای گونه خاص و مرحله رشد کنه مهم است. مشاوره با متخصصین (حرفه‌ای سمپاشی، متخصص گیاه پزشکی، کارشناس کشاورزی یا دام و طیور) قبل از انتخاب و استفاده از سم توصیه می‌شود.