تکلیف پزشکان در برابرِ پرخاشگری همراهان بیمار
راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای پزشکان درباره نحوه برخورد جامعه پزشکی با مسائلی مانند غیرمنصفانه بودن تعرفه‌هایشان، نحوه برخورد پزشک با بیماران، واکنش پزشک در هنگام نزاع بیمار یا همراهانش با وی، عکس یا فیلم گرفتن از اجساد بیماران و… توضیح داده و تکلیف اخلاقی و قانونی جامعه پزشکی را در برخورد با این مسائل مشخص کرده است.
ایسنا: راهنمای اخلاق حرفه‌ای اعضای سازمان نظام پزشکی تکالیف عامی را برای اعضای خود، تدوین کرده که پزشکان و حرفه‌مندان پزشکی باید به آنها عمل کنند. بر اساس این راهنما اعضای سازمان در تمام فعالیت‌هایی که در کسوت حرفه‌مندان پزشکی انجام می‌دهند، لازم است موازین دینی، چهارچوب‌های قانونی، مقررات حرفه‌ای و موازین علمی و فنی را رعایت کنند. در مواردی که حرفه‌مندان احساس می‌کنند بین وظایف قانونی و تکالیف اخلاقی تعارض غیر قابل حلی وجود دارد، می‌توانند در صورتی که جان بیمار در خطر قرار نگیرد قبل از انجام هر کاری از مراجع ذی‌صلاح مانند کمیته اخلاق بیمارستان یا سازمان نظام پزشکی و یا مراجع قضایی و قانونی استعلام کنند. البته در صورتی که تاخیر در تصمیم گیری موجب مرگ بیمار یا صدمه غیرقابل جبران برای وی باشد، اولویت با اقدامی است که بیشترین منفعت درمانی را نصیب بیمار کند. در چنین مواردی پس از انجام مداخله نجات‌بخش، لازم است که موضوع به صورت مکتوب در پرونده بالینی بیمار ثبت شود.
در عین حال این راهنما اعلام می‌کند که اعضای سازمان مادامی که در کسوت حرفه‌مند پزشکی مشغول به فعالیت هستند، لازم است از انجام هر عملی که خلاف شئون اخلاق حرفه‌ای شناخته شود و موجب هتک حرمت حرفه پزشکی بوده و یا منجر به آسیب دیدن اعتماد عمومی به حرفه‌مندان پزشکی می‌شود، خودداری کنند. باید توجه کرد که تشخیص مصادیق رفتار خلاف شئون حرفه‌ای بر اساس همین راهنما خواهد بود و در آن تصریح شده که تشخیص مصادیق جدید به صورت موردی و بر عهده کمیسیون کارشناسی اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی خواهد بود که در دفتر اخلاق پزشکی سازمان تشکیل می‌شود و به عنوان مرجع کارشناسی برای هیات‌های انتظامی سراسر کشور عمل خواهد کرد.
همچنین تخریب محیط زیست، اعتیاد به الکل، مواد مخدر یا مواد روانگردان، مصرف دخانیات، مواد مخدر و الکل در محیط‌های بالینی، هر گونه رفتار متضمن نقض حقوق سایر شهروندان و ارتکاب جرایم عمومی کیفری در صورت محکومیت قطعی قضایی از جمله موارد اعمال خلاف شئون حرفه‌ای محسوب می‌شوند. طبق این راهنمای اخلاق حرفه‌ای سازمان نظام پزشکی در مواردی که حرفه‌مندان پزشکی قانون یا مقرراتی مانند نرخ تعرفه‌های درمانی و یا میزان مالیات بر درآمد را غیر منصفانه می‌دانند، لازم است تغییر آن قانون یا مقررات را از طریق قانونی پیگیری کنند.
در عین حال لازم است اعضای سازمان نظام پزشکی کلیه اطلاعات مربوط به خدمات سلامت ارایه شده به بیماران و مراجعه کنندگان به خود را به نحو کامل و خوانا در پرونده مربوطه ثبت کنند. نگهداری پرونده‌ها در موسسات پزشکی بر عهده مسوول موسسه و در مطب خصوصی بر عهده حرفه‌مند صاحب پروانه است.
پزشکان از برچسب‌زنی خودداری کنند
همچنین ادای سوگندنامه پزشکی به معنای پذیرفتن تعهدی دائمی برای ارائه خدمات تشخیصی و درمانی به همه انسان‌ها در حد توان و مقدورات است و بر این اساس اعضای سازمان باید خدمات سلامت را فارغ از هر گونه تبعیض مرتبط با جنسیت، ملیت، نژاد، قومیت، مذهب، موقعیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و یا نوع بیماری به همه بیماران مراجعه‌کننده، ارائه دهند. طبق این راهنما لازم است در برخورد با بیماران، همراهان آنها و همکاران در رده‌های مختلف، و اظهار نظر در مورد افراد، قومیت‌ها و گروه‌های اجتماعی، ضمن احترام کامل به شان، منزلت و کرامت انسانی افراد، آداب اجتماعی و ادب عمومی رعایت شده و از هر گونه عمل در برندارنده توهین، تحقیر و برچسب زنی خودداری شود.
راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای پزشکان همچنین اعلام می‌کند که اعضای سازمان مسؤولیت دارند که از رعایت استانداردهای اخلاق حرفه‌ای توسط زیردستان خود از جمله دستیاران، کارکنان و سایر افرادی که به واسطه همکاری با حرفه‌مندان مانند منشی مطب، با بیماران در ارتباطند، تا حد امکان اطمینان حاصل کنند.
پزشکان در صورت احتمال آسیب جسمی از سوی همراه بیمار چه کنند؟
در عین حال حرفه‌مندان پزشکی باید همواره و به ویژه در موقع عصبانیت، متانت و آرامش خود را حفظ کنند. آن دسته از اعضا که به هر دلیلی احتمال می‌دهند ممکن است کنترل خود را در مواقع عصبانیت از دست بدهند، لازم است اقدامات پیشگیری کننده را انجام دهند. در هر حالت لازم است از هر گونه برخورد قهرآمیز و غیر محترمانه و خارج از چهارچوب ادب حتی در پاسخ به هتاکی و توهین زبانی توسط حرفه‌مندان پزشکی خودداری شود. در مواردی که بیم صدمه جسمی ناشی از برخورد بیماران یا همراهان آنها می‌رود رفتار اعضا تابع مقررات راجع به دفاع مشروع است.
بر اساس این راهنما برخورد اعضای سازمان با بیماران و همراهان آنها باید تا حد امکان مهربانانه، نوع دوستانه و دلسوزانه باشد و حرفه‌مندان سلامت حداکثر تلاش خود را برای ارتقای ظرفیت شخصی خود در جهت همدلی و همدردی با بیماران بکار گیرند. لازم است از اعمالی که در بر دارنده ابراز احساسات نامتناسب با موقعیت مانند شوخی نابجا با سایر همکاران بر بالین بیماران در حال مرگ و یا در موقعیت‌هایی که بیماران یا همراهان بیمار در حالت اضطراب و نگرانی شدید به سر می‌برند، خودداری شود.
همچنین باید در برخورد با بیماران در کنار سلامت جسمی، سایر ابعاد سلامت وی از جمله بعد روانی شامل نگرانی‌های احتمالی، بعد اجتماعی شامل روابط خانوادگی دوستانه، سبک زندگی، ارتباطات بین فردی، بعد معنوی بیماران و نیز زمینه‌های روانی و اجتماعی احتمالی که بیماری در بستر آنها رخ داده است را لحاظ و توصیه‌های لازم با ذکر دلیل ارتباط این‌گونه عوامل با بیماری افراد به آنها ارائه شود و تمام اقدامات لازم و مقدور برای به حداقل رساندن درد و رنج بیماران انجام شود. در همه مراحل استفاده از روش‌های استاندارد تسکینی در کنار انجام مداخلات تشخیصی، درمانی و توانبخشی برای بیماران ضروری است.
راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای پزشکان تاکید می‌کند که آخرین نسخه منشور حقوق بیماران که از سوی سازمان نظام پزشکی ابلاغ شده است، باید در مطب یا محل ارایه خدمات سلامت، در مکانی که به آسانی برای بیماران و مراجعه کنندگان قابل رویت باشد، نصب شود.
در عین حال این راهنما اعلام می‌کند که علاوه بر شان و کرامت انسانی افراد در دوران حیات آنها، جسد فرد فوت شده را نیز محترم شمرده و لازم است از هر اقدامی که در عرف هتک حرمت میت محسوب می‌شود و نیز از انجام اعمالی مانند عکس‌برداری و فیلم‌برداری از اجساد مگر به دلایل موجه قانونی، خودداری شود. رعایت این موضوع در مورد آن دسته از حرفه‌مندان که در فرایند کالبدگشایی افراد فوت شده فعالیت می‌کنند، اهمیت بیشتری دارد.
