فهرست جشن های باستانی ایران

جشن‌های باستانی ایران مجموعه‌ای از آیین‌ها و مراسم‌های فرهنگی و مذهبی است که در طول تاریخ به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌شده‌اند.

این جشن‌ها اغلب با تقویم کشاورزی، تغییرات فصول سال، رویدادهای طبیعی و مناسبت‌های اجتماعی یا مذهبی ارتباط دارند و بخش مهمی از میراث فرهنگی ایران به شمار می‌روند. در این جشن‌ها مردم برای گرامیداشت رویدادهای خاص یا درخواست برکات طبیعت و خدایان، تجمعاتی برگزار می‌کردند و مراسم‌های مختلفی مانند آتش‌افروزی، نذری دادن، رقص، موسیقی، و بازی‌های سنتی اجرا می‌شد.

در این فهرست، تعدادی از مهم‌ترین جشن‌های باستانی ایران به تفکیک ماه‌های سال آمده است. برخی از جشن‌ها به مناسبت‌های مذهبی مانند نوروز، مهرگان، و شب یلدا برگزار می‌شدند، در حالی که برخی دیگر مختص رویدادهای خاص مانند روزهای ویژه‌ای از تقویم ایرانی، مانند روزهای مخصوص ایزدان یا تغییرات فصول بوده‌اند.

از جشن‌های مهم می‌توان به نوروز (جشن سال نو)، مهرگان (جشن پیروزی مهر)، شب یلدا (جشن بلندترین شب سال) و سده (جشن آتش‌افروزی) اشاره کرد. این جشن‌ها نه تنها در زمان‌های باستان اهمیت ویژه‌ای داشتند، بلکه هنوز هم در زندگی فرهنگی و اجتماعی ایرانیان نقش مهمی ایفا می‌کنند.

هر جشن در این فهرست نماد خاصی دارد و با مراسم ویژه‌ای که غالباً به‌صورت خانوادگی یا در سطح بزرگتر اجتماعی برگزار می‌شد، در تاریخ و فرهنگ ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.

فروردین:

۱- جشن نوروز ، جشن سال نو

۴- جشن نخستین چهارشنبه سال

۶- روز امید و روز شادباش

۱۰- جشن آبانگاه

۱۳- جشن سیزده بدر

۱۷- سروش روز،جشن سروشگان

۱۹- فروردین روز،جشن فروردنگان

اردیبهشت:

۲- جشن گیاه آوری

۳- اردیبهشت روز، جشن اردیبهشتگان

۱۰- جشن چهلمین روز نوروز

۱۵- جشن میانه بهار،جشن باربد،روز پیام آوری زرتشت

خرداد:

۱- ارغاسوان ، جشن گرما

۶- خرداد روز،جشن خردادگا

تیر:

۱- جشن آب پاشون، جشن آغاز تابستان

۶- جشن نیلوفر

۱۳- تیر روز، جشن تیرگان

۱۵- جشن خام خواری

مرداد:

۷- مرداد روز، جشن مردادگان

۱۰- جشن چله تابستان

۱۵- جشن میانه تابستان

۱۸- جشن می خواره

شهریور:

۱- جشن خنکی هوا

۳- جشن کشمین

۴- شهریور روز، جشن شهریورگان – عروج مانی

۸- جشن خزان

۱۵- بازار جشن

۳۱- جشن پایان تابستان

مهر:

۱- جشن میتراکانا – سال نو هخامنشی

۱۳- تیر روز، جشن تیرروزی

۱۶- مهر روز، جشن مهرگان

۲۱- جشن رام روزی،جشن پیروزی کاوه و فریدو

آبان:

۱۰- آبان روز،جشن آبانگان

۱۵- جشن میانه پاییز

آذر:

۱- آذر جشن

۹- آذر روز، جشن آذرگان

۳۰- جشن شب یلدا

دی:

۱- روز میلاد خورشید، جشن خرم روز،نخستین جشن دیگان

۵- بازار جشن

۸- دی به آذر روز، دومین جشن دیگان

۱۴- سیر سور، جشن گیاه خواری

۱۵- جشن پیکرتراشی، دی به مهر روز، سومین جشن دیگان

۱۶- جشن درامزینان، جشن درفش ها

۲۳- دی به دین روز، چهارمین جشن دیگان

بهمن:

۱- زاد روز فردوسی

۲- بهمن روز، جشن بهمنگان

۴- شهریور روز، آغاز پادشاهی داراب (کوروش)

۵- جشن نوسره

۱۰- آبان روز، جشن سده، آتش افروزی بر بام ها

۱۵- جشن میانه زمستان

۲۲- جشن بادروزی

اسفند:

۱- جشن اسفندی

۵- اسفند روز، جشن اسفندگان،گرامیداشت زمین و بانوان- جشن برزگران

۱۰- جشن وخشنکام

۱۹- جشن نوروز رودها

۲۰- جشن گلدان

۲۴- چهارشنبه سوری

۲۵- فروردگان- پایان سرایش شاهنامه فردوسی

۲۹- جشن پایان زمستان- زادروز زرتشت