چالش های خرید طلای آنلاین در ایران؛ آیا سرمایه‌گذاران باید نگران باشند؟
بازتاب–بازار طلا در ایران، به‌ویژه در سال‌های اخیر، شاهد تغییرات چشمگیری بوده است. افزایش نرخ ارز، تورم بالا و نگرانی‌های مردم از کاهش ارزش پول ملی باعث شده تا طلا به‌عنوان یکی از امن‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شود. در این شرایط، بازار طلای آب‌شده و خرید و فروش آن به‌صورت آنلاین به سرعت در حال گسترش است. این تحول جدید، که به‌دلیل کارمزد پایین‌تر و سهولت در خرید و فروش مورد توجه قرار گرفته، همزمان با چالش‌های جدی در بخش نظارتی و قانونی روبه‌رو است.
در میزگرد تخصصی که به میزبانی روزنامه «فرهیختگان» برگزار شد، مسئولان و فعالان بخش خصوصی به بررسی این موضوعات پرداختند. در این میزگرد که با حضور امین کلاهدوزان، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی کشور، رضا الفت‌نسب، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، عبدالرضا عسگرخانی، مدیرعامل پلتفرم «داریک» و دانیال حمیدی، مدیرعامل پلتفرم «بازر» برگزار شد، وضعیت فعلی، چالش‌ها و نگرانی‌های موجود در بازار طلا، به‌ویژه در بخش آنلاین، مورد بررسی قرار گرفت.
طلای آب‌شده و استقبال فزاینده مردم
یکی از مهم‌ترین تحولات اخیر در بازار طلا، رشد چشمگیر معاملات آنلاین طلای آب‌شده است. این نوع طلا به دلیل کارمزد پایین و سهولت در خرید و فروش، از اقبال زیادی در بین سرمایه‌گذاران و مردم برخوردار شده است. به گفته امین کلاهدوزان، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی کشور، «معاملات آنلاین طلا از سال ۱۳۹۹ وارد فاز رسمی شد و ضوابط لازم برای آن تدوین گردید». او افزود که افزایش تقاضا برای طلا به‌ویژه در ماه‌های اخیر، به دلیل نگرانی مردم از کاهش ارزش پول ملی و تلاش برای حفظ دارایی‌ها در برابر تورم فزاینده، کاملاً قابل درک است. در شرایط کنونی، بسیاری از مردم به دنبال تبدیل دارایی‌های خود به طلا هستند، چرا که این فلز گرانبها در طول زمان ارزش خود را حفظ کرده است.
این روند باعث افزایش چشمگیر معاملات طلای آب‌شده به‌ویژه از طریق پلتفرم‌های آنلاین شده است. اما آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که در حالی که این تحول می‌تواند فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی ایجاد کند، چالش‌های متعددی در زمینه نظارت و قانون‌گذاری بر این بازار همچنان وجود دارد که اگر حل نشوند، می‌توانند تبعات منفی جدی برای این صنعت و اقتصاد کشور به‌وجود بیاورند.
مشکلات قانونی و نهادهای مسئول نظارت
در خصوص نظارت بر طلافروشی‌های آنلاین، امین کلاهدوزان اعلام کرد که اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی به‌عنوان متولی اعطای مجوزهای طلافروشی آنلاین شناخته می‌شود. اما در عمل، این اتحادیه با مشکلات فراوانی مواجه است. طبق گفته رضا الفت‌نسب، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، این اتحادیه در معرض انحلال قرار دارد. وی توضیح داد که چند سال پیش با دخالت‌های غیرمستند وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، انتخابات اتحادیه به‌تعویق افتاد و پس از آن، این اتحادیه به‌طور موقت تحت سرپرستی وزارت صمت قرار گرفت. این وضعیت باعث شده تا فعالیت‌های نظارتی و اجرایی اتحادیه کاهش یابد و کمیسیون‌های بازرسی و رسیدگی به شکایات تعطیل شوند.
الفت‌نسب هشدار داد که در صورتی که اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی منحل شود، بسیاری از کسب‌وکارها به‌ویژه در حوزه طلا در بلاتکلیفی خواهند ماند. او همچنین اشاره کرد که در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد مجوزهای صادرشده برای طلافروشی‌های آنلاین وجود ندارد و این خلأ اطلاعاتی می‌تواند به مشکلات جدی در آینده منجر شود.
بحران نظارتی؛ پیامدهای آینده
یکی از نگرانی‌های اصلی در این بخش، ضعف در نظارت و بروز فسادهای احتمالی است. در صورت نبود نظارت کافی، احتمال تقلب، کلاهبرداری و مشکلات مالی در بازار طلا افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر، فعالان بازار طلا و پلتفرم‌های آنلاین نیز ممکن است بدون چارچوب‌های قانونی مشخص، دست به اعمال ریسک‌های مالی بزرگ و غیرمنطقی بزنند که منجر به زیان‌های گسترده برای مردم شود.
دانیال حمیدی، مدیرعامل پلتفرم «بازر»، به‌طور روشن تأکید کرد که «کسب‌وکارها باید تحت نظارت وزارت صمت فعالیت کنند و وزارت صمت نیز با داشتن اتحادیه‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف، مسئولیت نظارت و مدیریت این کسب‌وکارها را بر عهده دارد». به گفته حمیدی، اگر دولت نتواند قوانین و مقررات خود را در زمینه کسب‌وکارهای آنلاین به‌ویژه در بخش طلا به‌روز کند، مشکلات عمده‌ای برای این حوزه به‌وجود خواهد آمد. وی به‌ویژه بر لزوم به‌روزرسانی سریع قوانین و سازوکارهای نظارتی تأکید کرد و اظهار داشت که دولت باید خود را با تحولات جدید هماهنگ کرده و برای توسعه و رشد این بخش، از آن حمایت کند.
ضرورت همگرایی دولت و بخش خصوصی
یکی از نکات مهمی که در این میزگرد مطرح شد، لزوم همگرایی و همکاری دولت و بخش خصوصی در مدیریت و نظارت بر این بازار بود. طبق گفته‌های حمیدی، دولت باید با سرعت بیشتری در راستای تنظیم قوانین و توسعه چهارچوب‌های قانونی و نظارتی برای کسب‌وکارهای آنلاین به‌ویژه در حوزه طلا، عمل کند. او همچنین اشاره کرد که این همکاری می‌تواند موجب رشد و شکوفایی این بخش شده و از بروز بحران‌های اقتصادی جلوگیری کند.
اگر این همکاری‌ها صورت نگیرد و نهادهای نظارتی نتوانند خود را با تحولات فناوری و تغییرات بازار هماهنگ کنند، بحران‌هایی مانند کلاهبرداری‌های آنلاین، کاهش اعتماد مردم به بازار طلا و ایجاد مشکلات اقتصادی در پی خواهد داشت. این بحران‌ها نه‌تنها به کسب‌وکارها و فعالان این حوزه آسیب می‌زند، بلکه ممکن است به بحران‌های اجتماعی و اقتصادی گسترده‌تری منجر شود.
آینده نامعلوم و خطرات جدی
در نهایت، تحلیل و بررسی‌های صورت‌گرفته در میزگرد نشان می‌دهد که وضعیت فعلی بازار طلافروشی آنلاین در ایران، در حالی که فرصت‌های زیادی برای رشد و سرمایه‌گذاری فراهم می‌آورد، با چالش‌ها و تهدیدهای بزرگی همراه است. نبود نظارت کافی، ضعف در اجرای قوانین و مشکلات مربوط به اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، می‌تواند تبعات جدی برای این بازار به‌دنبال داشته باشد.
اگر دولت و نهادهای نظارتی نتوانند در کوتاه‌مدت مشکلات موجود را حل کنند، احتمال دارد که بازار طلا با بحران‌های جدی روبه‌رو شود. این بحران‌ها نه‌تنها به فعالان این حوزه آسیب می‌زند، بلکه ممکن است باعث بی‌اعتمادی عمومی به بازار طلا و مشکلات اقتصادی گسترده‌تری شود.
