۱۵ سال مهاجرت، ۲ سال غیبت؛ امید هم دیگر به ایران برنمی‌گردد؟
آبان ماه به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود، اما همچنان خبری از حضور «امید»، آخرین بازمانده گله غربی درناهای سیبری در تالاب‌های ایران، نیست. سال‌هاست که این پرنده مهاجر به عنوان نماد حفاظت از گونه‌های کمیاب به ایران مهاجرت می‌کرد، اما این دومین سال پیاپی است که اثری از او دیده نشده است، موضوعی که نگرانی‌های فعالان محیط زیست را بیش از پیش کرده است.
سفرهای امید به ایران؛ از گذشته تا امروز
بازتاب– امید، درنای سیبری که از سال ۱۳۸۵ به صورت انفرادی به تالاب فریدونکنار مازندران مهاجرت می‌کرد، با هر بار حضورش، خبر خوشی برای حامیان محیط زیست بود. اما در سال‌های اخیر، این حضور به یک خاطره تبدیل شده است. طبق گزارش‌ها، این پرنده آخرین بار در آبان ۱۴۰۱ در ایران دیده شد و از آن زمان، خبری از او نیست.
جمعیت درناهای سیبری در سال ۱۹۳۰ حدود ۲۰۰ قطعه بود، اما با تخریب زیستگاه‌ها و تغییرات اقلیمی، این جمعیت به مرور کاهش یافت و اکنون امید تنها، بازمانده این گروه است. مرگ «آرزو»، همسفر او، نقطه‌ای تلخ در تاریخ این گونه نادر به شمار می‌رود.
علل غیبت امید
به گفته کارشناسان محیط زیست، تغییرات اقلیمی و شرایط جوی نقش مهمی در تأخیر یا تغییر مسیر مهاجرت پرندگان دارند. با این حال، نگرانی‌ها درباره زنده بودن یا اسارت احتمالی این پرنده نیز مطرح شده است. علیرضا شهرداری، فعال محیط زیست، با ابراز نگرانی از غیبت امید، اعلام کرده است: “اگر خبری از او نشود، باید انقراض این گونه بی‌نظیر را اعلام کنیم.”
پیامدهای انقراض؛ زنگ خطری برای دیگر گونه‌ها
ایران در دهه‌های گذشته شاهد انقراض گونه‌های ارزشمندی همچون شیر ایرانی، ببر مازندران و گورخر ایرانی بوده است. از دست دادن امید به معنای اضافه شدن نام او به این لیست تلخ خواهد بود. متخصصان هشدار داده‌اند که بی‌توجهی به مسائل محیط زیستی، موجودات بیشتری را در معرض خطر انقراض قرار می‌دهد.
تلاش‌ها برای حفظ گونه‌ها
علیرغم این نگرانی‌ها، سازمان حفاظت محیط زیست و فعالان این حوزه در تلاش‌اند تا با ارائه راهکارهایی همچون احیای زیستگاه‌ها و آگاهی‌بخشی عمومی، از نابودی دیگر گونه‌های در معرض خطر جلوگیری کنند. با این حال، تغییرات اقلیمی، شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه‌ها، چالش‌هایی جدی در این مسیر به شمار می‌روند.
چشم‌انداز آینده
آیا امید دوباره به آسمان ایران بازمی‌گردد؟ این سؤال همچنان بی‌پاسخ است. فعالان محیط زیست امیدوارند که این درنای سیبری، برخلاف نگرانی‌ها، زنده باشد و بار دیگر به تالاب‌های مازندران بازگردد. با این حال، تا رسیدن به نیمه آذر که پایان دوره مهاجرت اوست، تنها می‌توان منتظر ماند.
پیامد برای نسل آینده
اگر اقدامات جدی برای حفاظت از زیست‌بوم‌های ایران صورت نگیرد، داستان امید تنها یک نمونه از مواردی خواهد بود که در کتاب‌های تاریخ محیط زیست ثبت می‌شود. حفاظت از گونه‌های در معرض خطر، نه تنها وظیفه‌ای زیست‌محیطی بلکه مسئله‌ای اخلاقی برای نسل امروز و آینده است.
