3 دلیل اصلی سقوط ارزش لیر ترکیه

تیم اقتصادی نزدیک به اردوغان به ویژه در بانک مرکزی این کشور در ماه های اخیر، با بهره گیری از منابع ارزی ترکیه، سیاست سرکوب نرخ ارز را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ترکیه درپیش گرفته بودند و همین مساله فشارهای قابل ملاحظه ای را از حیث ارزی به ترکیه وارد کرده است. در این شرایط شاهد آن هستیم که اکنون فنر قیمت ارز آزاد شده و شوک های ارزیِ سریالی را به ترکیه تحمیل می کند.

بازتاب– روند سریالی سقوط ارزش پول ملی ترکیه به ویژه پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اخیر این کشور و انتخاب مجدد رجب طیب اردوغان به عنوان رئیس جمهور ترکیه، شدت و سرعت گرفته است. در این راستا به تازگی هر دلار آمریکا به رکورد تاریخی 26.11 لیر ترکیه رسیده است.

مساله ای که حاکی از سقوط 28 درصدی ارزش لیر ترکیه پس از پیروزی اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در ماه مِی سال جاری میلادی است. این سقوط آزاد در شرایطی رخ می دهد که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در بحبوحه انتخابات ریاست جمهوری کشورش تاکید کرده بود که اگر در انتخابات پیروز شود، وضعیت اقتصادی ترکیه بهبود قابل توجهی می یابد و حتی وی در موضع گیری از مردم کشورش خواسته بود که دارایی های خود را به لیر ترکیه تبدیل کنند(زیر قرار است در آینده ارزش پول ملی ترکیه به نحو قابل ملاحظه ای تقویت شود). با این همه، انتظار می رود که روند کاهشی ارزش پول ملی ترکیه همچنان ادامه دار باشد.

در این زمینه 3 دلیل و محرک اصلی نیز ایفای نقش می کنند.

اولا، اردوغان هنوز نتوانسته ثبات در روابط خارجی ترکیه به ویژه در حوزه روابط این کشور با دولت های غربی را برقرار سازد. مساله ای که خود شوک های اقتصادی قابل توجهی را به ترکیه وارد کرده است. از این منظر، سیاست ها و رویه های پرتنش اردوغان درسال های اخیر در رابطه با کشورهای غربی سبب شده تا آن ها تا حدی از ترکیه فاصله بگیرند و بعضا تحریم هایی را چه به صورت رسمی و چه غیررسمی علیه ترکیه و دولت اردوغان وضع کنند.

در کنار این مساله، نباید فراموش کنیم که مولفه ناکارامدی اقتصادی، کارت مهمی است که جریان اپوزیسیون ترکیه مانور گسترده ای را با محوریت آن انجام می دهند و چه در گذشته و چه در شرایط کنونی و البته آینده، از تمامی ظرفیت های خود در ترکیه استفاده می کنند تا همچنان این کارت را علیه اردوغان و جریان های سیاسی متحد وی زنده نگه دارند. مسائلی که همه و همه فشارهای اقتصادی قابل توجهی را به اقتصاد ترکیه وارد می سازند و سقوط سریالی ارزش پول ملی این کشور را سبب می شوند.

نکته دوم در رابطه با محرک های اصلی سقوط ارزش پول ملی ترکیه معطوف به این موضوع است که ترکیه هنوز از تبعات و پیامدهای مخرب و منفی پاندمی کرونا بر اقتصاد خود رهایی نیافته است. به یاد داشته باشیم که اقتصاد ترکیه وابستگی فراوانی را به توریست های خارجی دارد و پاندمی کرونا شوک های جدی را به آنکارا در این حوزه وارد کرد و کسری بودجه قابل ملاحظه ای را برای آن رقم زد.

بیشتر بخوانید:

چرا سقوط لیر برای اقتصاد ترکیه چاقوی دولبه است؟

در عین حال، وقوع زلزله مهیب اخیر ترکیه که مرگ بیش از 50 هزار شهروند ترکیه ای و البته خرابی و ویرانی‌های گسترده ای را نیز از خود برجا گذاشت هم سبب شده تا دولت اردوغان مجبور شود برنامه ریزی های زیادی را جهت به کارگیری منابع ارزی ترکیه برای پیشبرد بازسازی مناطق زلزله زده در دستورکار قرار دهد. در کنار همه این ها، بحران مهاجران سوری در ترکیه که در پیِ جنگ داخلی سوریه به سمت ترکیه روانه شده اند و برخی تخمین ها از حضور 5 میلیون مهاجر و پناهجوی سوری در ترکیه خبر می دهند نیز بر ابعاد و دامنه بحران های اقتصادی در ترکیه افزوده و این مسائل در کنار یکدیگر، شوک های ارزی متوالی را به ترکیه تحمیل می کنند.

و در نهایت سوم اینکه تیم اقتصادی نزدیک به اردوغان به ویژه در بانک مرکزی این کشور در ماه های اخیر، با بهره گیری از منابع ارزی ترکیه، سیاست سرکوب نرخ ارز را در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ترکیه درپیش گرفته بودند و همین مساله فشارهای قابل ملاحظه ای را از حیث ارزی به ترکیه وارد کرده است. در این شرایط شاهد آن هستیم که اکنون فنر قیمت ارز آزاد شده و شوک های ارزیِ سریالی را به ترکیه تحمیل می کند.

حال، با کاهش یافتن منابع ارزی و افزایش هزینه های جاری و بدهی خارجی ترکیه، آنکارا دیگر توان تزریق ارز به بازار را ندارد و این موضوع به هیچ عنوان در راستای منافع ملی ترکیه نیز نیست. مساله ای که در کلیت خود موجب ایجاد بحران و تنش ارزی برای دولت ترکیه شده و انتقادات قابل ملاحظه ای را نیز مطعوف به رجب طیب اردوغان کرده است.