راهکارهای دوبرابر کردن ارزش محصولات پتروشیمی

وزیر نفت در مراسم افتتاحیه نمایشگاه «ایران پلاست» اهدافی را برای صنعت پتروشیمی ترسیم کرد که کارشناسان و منتقدان بسیاری آن را شعاری و بعید دانستند. بیژن زنگنه گفت «در پنج سال آینده ارزش محصولات پتروشیمی به ۴۰ میلیارد دلار می‌رسد.»

این سخن در حالی عنوان شد که امروز ارزش محصولات پتروشیمی رقمی بالغ بر 20 میلیارد دلار در روز است. اما چطور ممکن است ارزش محصولات یک صنعت که بعد از 50 سال حدود 20 میلیارد دلار است، طی 5 سال دوبرابر شود؟ آن هم در شرایطی که افزایش قیمت نفت طی سال‌های آتی بعید به نظر می‌رسد.

به گزارش بازتاب به نقل از ایران، برای بررسی این موضوع سراغ مدیرعامل سابق شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران رفتیم تا نظر او را جویا شویم. عباس شعری مقدم که سال‌ها در صنعت پتروشیمی ایران فعالیت کرده و بازنشسته این صنعت است، از زیر و بم آن خبر دارد. او با استناد به آمار و ارقام فنی اذعان کرد که ادعای زنگنه به چند شرط ممکن و شدنی است.

جذب هرچه سریعتر سرمایه و تکنولوژی خارجی

«ارزش محصولات صنعت پتروشیمی ایران در حالی 20 میلیارد دلار است که این صنعت نزدیک به 50سال توسط یک شرکت به نام «شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران» اداره می‌شده؛ اما امروز شرایط فرق دارد. بخش خصوصی وارد این صنعت شده و امکان سرمایه‌گذاری همزمان چندین شرکت سرمایه‌گذار داخلی و خارجی در آن وجود دارد.» این کارشناس ارشد صنعت پتروشیمی با بیان مطالب فوق اذعان کرد: «بعد از برجام شرایط برای جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی در صنعت پتروشیمی فراهم شد. اگر دولت درست و بموقع از ظرفیت‌های ایجاد شده استفاده کند، می‌تواند طی 5 سال آینده نزدیک به 40 میلیارد دلار سرمایه داخلی و خارجی جذب کند. در آن صورت بعید نیست که اهداف آمده در برنامه ششم توسعه محقق شود.» شعری مقدم دو برابر کردن ارزش محصولات پتروشیمی در بخش بالادست طی 5 سال را هدفی آرمانی دانست که امکان تحقق آن به شرط جذب سرمایه داخلی و خارجی و بهبود فضای کسب و کار وجود دارد. هرچند که الزامات دیگری نیز نیاز است.

اجتناب از تولید محصولات ‌کم‌ارزش

«بخش میان دستی و پایین دستی صنعت پتروشیمی یک ویژگی مهم دارد. آن هم ایجاد ارزش افزوده بالا به ازای سرمایه‌گذاری کمتر است.» شعری مقدم با تأکید بر این موضوع عنوان کرد: صنعت پتروشیمی اکنون باید به سمت تولید محصولات میان دستی و پایین دستی حرکت کند. ضمن آنکه باید محصولات کم ارزش و بی‌ارزش از فهرست تولیدات آن حذف شود. او می‌گوید: «به طورمتوسط افزایش هر یک میلیون تن محصول پتروشیمی نیازمند یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است اما تولید برخی از محصولات ارزش افزوده بیشتری در پی دارند. نظیر محصولات پلیمری که یکهزار دلار در تن ارزش افزوده ایجاد می‌کنند اما ارزش محصولاتی مانند متانول، اوره و آمونیاک حدود 300 دلار در هر تن است.» این کارشناس صنعت پتروشیمی، تولید اتیلن و پروپیلن را که ارزش افزوده بالایی دارند نیازمند تولید خوراک اتان دانست و گفت: این خوراک در شرایط فعلی کافی نیست و تولید آن هزینه بر است.

استفاده از ظرفیت‌های خالی صنعت

یکی از راهکارهای افزایش ارزش محصولات پتروشیمی استفاده از ظرفیت‌های خالی این صنعت است. چراکه صنعت پتروشیمی به خاطر مشکلاتی نظیر کمبود خوراک از تمام ظرفیت‌های ایجاد شده بهره نمی‌برد.

شعری مقدم در این زمینه با اشاره به وجود نزدیک به 12 میلیون تن ظرفیت نصب شده و بی‌استفاده در این صنعت گفت: فعال کردن و بهره‌وری از این ظرفیت خالی می‌تواند بدون سرمایه‌گذاری جدید ارزش محصولات را به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد. او به مشکلاتی نظیر کم و کاست فضای کسب و کار و قوانین گمرکی اشاره و اذعان کرد: اهتمام دولت برای رفع این مشکلات می‌تواند بخش خصوصی داخلی را فعال‌تر کند تا دانش فنی خود را به روز و حضورشان در صنعت را پررنگ‌تر کنند. شعری مقدم بر لزوم ایجاد یک نهاد مختص برنامه‌ریزی برای توسعه کشور تأکید کرد و گفت: این نهاد را دولت باید ایجاد کند تا برنامه توسعه‌ای کشور را شفاف، دقیق و پیگیری کند. در آن صورت می‌توان انتظار داشت که برنامه‌های توسعه‌ای کشور به سرانجام برسد.