۸ نکته درباره آب‌های زیرزمینی

بررسی تغییرات تراز آب زیرزمینی طی ۱۰ سال اخیر نشان می‌دهد که اغلب محدوده‌های مطالعاتی دارای افت سطح آب زیرزمینی از نیم تا ۳۰ متر هستند.

حدود ۶۰ درصد مصارف خانگی و صنعت و حدود ۵۰ درصد مصارف کشاورزی توسط آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود همچنین سالانه ۵۰ میلیارد متر مکعب از منابع آب زیرزمینی برداشت می‌شود که معادل حجم ۱۰ دریاچه ارومیه است. در ادامه به ۸ نکته درباره‌ آب‌های زیرزمینی اشاره شده است.

*طی ۵۰ سال برداشت از منابع آب زیرزمینی، بیش از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب از ذخایر آب زیرزمینی کاسته شده است. افت سطح آب زیرزمینی به‌ معنی برداشت از ذخایر تجدیدناپذیر سفره آب زیرزمینی است.

*افت سطح آب زیرزمینی پیامدهای مخربی مانند خشک شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها، از بین رفتن پوشش گیاهی، افزایش گرد و خاک، نشست زمین، ایجاد فروچاله‌ها و شکاف‌های طولانی در دشت‌ها و شور شدن آب زیرزمینی به دنبال دارد.

*نشست زمین در دشت ورامین ۳۶ سانتیمتر در سال گزارش شده و در دشت کبودرآهنگ ۲۵ فروچاله با ابعاد چند ۱۰ متری ایجاد شده است. پدیده شور شدن آب زیرزمینی در اغلب دشت‌های کشور و به‌ویژه در دشت‌های فلات مرکزی وجود دارد.

*بررسی تغییرات تراز آب زیرزمینی طی ۱۰ سال اخیر نشان می‌دهد که اغلب محدوده‌های مطالعاتی دارای افت سطح آب زیرزمینی هستند. گرچه در بیشتر محدوده‌ها میانگین افت سالانه کمتر از نیم متر است اما آبخوان‌های مهم کشور که نقش مهمی در تامین مصارف دارند عمدتاً دارای افت بیش از نیم‌ متر در سال هستند.

*آبخوان‌هایی مانند مشهد، رفسنجان، بم، نیشابور و تهران- کرج از جمله مهم‌ترین آبخوان‌ها با افت سالیانه بین نیم متر تا یک متر هستند. در محدوده‌های قروه- دهگلان، ساوه، قزوین، هشتگرد، ورامین، کبودرآهنگ، زرند و نریمان-تربت جام وضع وخیم‌تر است و میانگین افت سطح آب زیرزمینی بیش از یک متر در سال است.

* در تعداد محدودی از آبخوان‌های کشور نیز افت سطح بیش از دو متر در سال وجود دارد که این آبخوان‌ها در محدوده‌های دامنه، هومند آبسرد، کردی شیرازی و کنگاور واقع شده‌اند.

*بیشترین افت سطح آب زیرزمینی مربوط به محدوده مطالعاتی ارسنجان واقع در استان فارس است که به‌طور متوسط سالانه ۳.۴ متر افت آب زیرزمینی داشته است. در واقع در این منطقه طی ۱۰ سال گذشته سطح آب زیرزمینی بیش از ۳۰ متر پایین رفته است البته در تعداد اندکی از محدوده‌های مطالعاتی بالا آمدن سطح آب زیرزمینی نیز مشاهده می‌شود.

*اگر فقط افت سطح آب زیرزمینی را در نظر بگیریم آبخوان ارسنجان در استان فارس دارای بدترین شرایط است و بعد از آن آبخوان‌های دامنه، هومند آبسرد واقع در شهرستان دماوند، کردی شیرازی در استان هرمزگان و کنگاور در استان کرمانشاه قرار دارند.