۵ پیش‌بینی «البناء» از اوضاع خاورمیانه در ۲۰۱۹ / مهم‌ترین چالش‌های پیش رو کدامند؟
د. عصام نعمان در البناء نوشت: با آغاز سال ۲۰۱۹، پیش بینی اوضاع جهان عرب چگونه خواهد بود؟
به گزارش بازتاب، این رسانه عرب زبان ادامه داد: در این باره، می‌توانیم این احتمالات را مطرح کنیم:
۱- شکست محاسبات ایالات متحده و هم پیمانان آن
ایالات متحده همواره قدرتمندترین بازیگر در صحنه جهان عرب بوده است. محاسبات آن به همراه هم پیمانان منطقه‌ای اش، شامل دولت‌های متعددی می‌شود. چه بسا خطرناکترین این محاسبات، تقسیم سوریه به چند بخش، براساس تفاوت‌های طایفه‌ای یا قبیله‌ای باشد. برای این هدف، آمریکا از حربه بهار عربی استفاده کرد و با همکاری داعش، این تحرکات را به جنگ‌های وحشتناکی در سوریه و عراق تبدیل کرد و در این راستا، با اسرائیل و ترکیه هماهنگ شد. پس از گذشت ۷ سال از شعله ور کردن این جنگها، می‌توان گفت: محاسبات آمریکا در این باره بر هم خورده است، اما دلیل آن چیست؟ اعلام ترامپ در مورد عزم جدی اش برای خروج نیرو‌های امریکایی از سوریه.
درست است که رئیس جمهور ایالات متحده زمان و برنامه‌ای برای این عقب نشینی مشخص نکرد، اما به نظر می‌رسد وی حاشیه‌ای از ازادی عمل را به خود داده است تا بتواند با سه بازیگر اصلی دیگر، ترکیه، روسیه و اسرائیل، هماهنگ شده و از حجم ضرر‌های ناشی از این عقب نشینی بکاهد.
۲- افزایش نقش روسیه در غرب اسیا
تا قبل از سال ۲۰۱۵، روسیه نقش موثری در دولت‌های غرب اسیا نداشت. اما پس از دخالت نظامی مستقیم آن در سوریه، این کشور صاحب تاثیر واضحی در منطقه شد. حال با خروج ترامپ از توافق هسته ای، روسیه به اولین و موثرترین بازیگر منطقه‌ای در غرب آسیا تبدیل شده است.
۳-دوری تدریجی ترکیه از آمریکا و گرایش آن به شرق
ترکیه، عضو قدیمی ناتو، با روی کار آمدن اردوغان بر روابط شرقی خود افزود. این گرایش استراتژیک، ترکیه را به بر آن داشت تا طبق الزامات اقتصادی و جغرافیایی سیاسی اش با آمریکا و اروپا تعامل داشته باشد. اردوغان در ابتدا تلاش کرد با استفاده از اخوان المسلمین بر سوریه مسلط شود. اما حمایت ایالات متحده از گروه‌های کردی سوری که با تحریک اسرائیل انجام شد، اردوغان را ترساند و وی را بر ان داشت تا تعدیلی در سیاستش ایجاد کرده و به روسیه و ایران نزدیک شود؛ تا با شرکت در مذاکرات روسیه و ایران، برای دست یابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه تلاش کند؛ آنچه که موجب تامین امنیت ملی ترکیه نیز می‌شود. باید گفت: در شرایط فعلی، پس از روسیه و آمریکا، ترکیه فعالترین بازیگر منطقه‌ای است.
۴-سقوط نقشه اسرائیل برای تقسیم جغرافیایی و افزایش نگرانی‌های امنیتی آن
اسرائیل روی تقسیم سوریه و عراق حساب باز کرده بود. اما با پیروزی سوریه و هم پیمانان آن در برابر تروریست‌های مورد حمایت آمریکا، ترکیه و برخی دولت‌های عربی خلیج فارس، نقشه اسرائیل با شکست مواجه شد. در ادامه، نگرانی‌های امنیتی اسرائیل با دخالت میدانی روسیه در سوریه، واگذاری سامانه‌های دفاعی به ارتش سوریه و کمک تسلیحاتی ایران به حزب الله، افزایش یافت.
علاوه بر اینکه تصمیم جدی آمریکا برای خروج نیروهایش از سوریه و عقب نشینی احتمالی نیرو‌های آمریکایی از عراق، حاشیه مانور را برای اسرائیل بسیار تنگ نموده و باعث تضعیف شدید نقش منطقه‌ای اش شده است.
۵-افزایش توانایی‌های محور مقاومت و نقش منطقه‌ای آن‌ها
با توجه به مطالب پیش گفته می‌توان نتیجه گرفت که طرف‌های حاضر در محور مقاومت، یعنی سوریه، ایران و گروه‌های مقاومت لبنانی و فلسطینی، بیشترین سود را از شکست محاسبات دشمنان به دست می‌آورند، به نحوی که می‌توانند تحولاتی اساسی را در منطقه ایجاد کنند که کاملا به زیان دشمنان بین المللی و منطقه‌ای شان است.
شاید بارزترین چالش‌هایی که در برابر این تحولات احتمالی وجود دارد، این سه مورد باشد: ۱-اخراج نهایی آمریکا از سوریه و عراق، ۲- اخراج ترکیه از ناتو یا حداقل به حاشیه رفتن آن، که باعث می‌شود هیچ خاری در پای سوریه و عراق باقی نمانَد. ۳- بازپس گیری وحدت سوریه و حق حاکمیت آن، به همراه حل قاطع مساله کرد‌ها در هر دو کشور سوریه و ترکیه.
به این ترتیب می‌توان گفت: در سال جدید نیز همچنان شاهد تنش در منطقه خواهیم بود، با این تفاوت که حاشیه عمل دشمنان محور مقاومت روز به روز تنگ‌تر می‌شود و همین مساله، فرماندهان مقاومت را بر آن می‌دارد تا دایره درگیری با قوای متجاوز خارجی بویژه ایالات متحده و رژیم صهیونیستی را گسترده‌تر کنند.
