۱۳ آبان چه اتفاقی برای ایران رخ می‌دهد؟
خیلی از کشور‌هایی که خریدار نفتی ما هستند به غیر از کره شمالی که که کلا خرید از ایران را متوقف کرده، اعلام نکردند که بعد از تحریم‌های آبان ماه چقدر نفت حاضرند از ما خرید کنند یا اصلا حاضر هستند از ما خرید نفت انجام دهند یا خیر. یعنی ما هنوز نمی‌دانیم که این سطح کاهش فروش نفت تا کجا پیش خواهد رفت.
حدود یک ماه به آغاز دور دوم تحریم‌های ایالات متحده آمریکا باقی مانده است و با وجود اینکه مقامات این کشور تاکید دارند این تحریم‌ها بسیار برای ایران خطرناک است، اما برخی مقامات دولتی معتقدند که هرآنچه باید بعد از تحریم ۱۳ آبان رخ می‌داد، طی سه ماه گذشته انجام شده است و قرار نیست اتفاق بسیار بزرگی رخ دهد.
مدتی است که برخی مقامات مانند عباس عراقچی به نکته تازه‌ای اشاره کرده اند و معتقدند که دور جدید تحریم‌ها که در ۱۳ آبان اعمال می‌شود، اتفاقات بزرگی را رقم نخواهد زد. توجیه آن‌ها این است که طی چند ماه اخیر تمام کشور‌ها و شرکت‌هایی که قصد تبعیت از تحریم‌ها را داشته اند یا از ایران خارج شده اند و یا خرید نفت خود را متوقف یا کاهش داده اند؛ لذا قرار نیست دیگر اتفاق جدیدی رخ دهد.
اما با اینحال همچنان نگرانی‌های بسیاری در سطح جامعه وجود دارد و هرچه به ۱۳ آبان نزدیکتر می‌شویم، التهاب در جامعه نیز افزایش پیدا می‌کنند و این نتیجه اظهارات اخیر مقامات آمریکایی است که نه تنها به تحریم‌های آبان‌ماه بسیار امیدوار هستند بلکه اعلام کرده اند که برنامه‌های دیگری هم برای ایران در سر دارند.
نباید به دور دوم تحریم‌ها بی توجه بود
در همین خصوص محسن جلیلوند مدرس روابط بین الملل طی گفتگو با فرارو اظهار کرد: «آنچه که آقای عراقچی مطرح می‌کنند به عنوان یک مسئول است که سعی دارد فضا را آرام کند و از التهاب جامعه کم کنند. این نظر با آنچه که بتوان نظر کارشناسی دانست بسیار متفاوت است و به عقیده من نظر مردم و نظر کارشناسان فاصله زیادی با دیدگاه آقای عراقچی دارد.»
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به تحولات اخیر، چه اتفاقی قرار است در ۱۳ آبان رخ دهد، عنوان کرد: «این را باید صبر کنیم و در همان موقع ببینیم. اما به نظر من این تاریخ و روز ۱۳ آبان خیلی مهم نیست و آنچه باید مورد توجه قرار بگیرد روز‌ها و هفته‌های بعد از آن روز است. زیرا قاعدتا تحریم‌های آمریکا دقیقا در روز ۱۳ آبان تاثیر خود را بر اقتصاد ایران نخواهند گذاشت و کمی زمان نیاز دارد. به همین دلیل است که اگر دقت کرده باشید برخی کشور‌های مثل ژاپن، هند، کره جنوبی و… از چند ماه قبل برنامه‌های خود را کلید زده اند برخی خرید نفت خود را کاهش دادند یا مثلا مثل کره شمالی کلا متوقف کردند.»
او افزود: «ضمن اینکه نباید فراموش کنیم که با توجه به اظهارات آقای ترامپ و آقای برایان هوک که اخیرا مطرح شدند، به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها به غیر از تحریم‌های ۱۳ آبان، برنامه‌های دیگری هم برای ایران دارند و احتمالا بعد از دور دوم تحریم‌ها به سراغ آن‌ها می‌روند؛ لذا اینکه فکر کنیم که قرار نیست در آبان ماه اتفاق خاصی رخ دهد به نظر من اصلا درست نیست و با واقعیت فاصله زیادی دارد. اما همانطور که گفتم این اظهارات از سوی مقامات دولتی کاملا منطقی است و آن‌ها سعی دارند فضا را در داخل مدیریت و آرام کنند.»
این استاد دانشگاه در خصوص مذاکرات ایران و اروپا و بسته حمایتی اروپا از برجام، گفت: «به نظر من آنچه میان ایران و اروپا در حال شکل گیری است بسیار خوب است و وعده‌ها و اقدامات آن‌ها می‌تواند کمک بزرگی برای ایران باشد، اما به شرطی که این اقدامات و برنامه‌ها عملی شوند. اما با اینحال باید توجه داشت که میزان مبادلات تجاری ما با اروپا حدود ۲۰ میلیارد دلار است، ولی این مبلغ توسط شرکت‌های بزرگ تامین می‌شود و الان این سوال مطرح است که آیا شرکت‌های کوچک هم می‌توانند این حجم از مبادلات را انجام دهند یا خیر؟»
وی ادامه داد: «زیرا شرکت‌های کوچک این توان را ندارند که فقط با ایران کار کنند و بتوانند این حجم از مبادلات را تامین کنند؛ لذا من فکر می‌کنم که اروپایی‌ها بیشتر به دنبال اقدامات نمادین در برابر ایالات متحده هستند و اینکه بتوانند تحریم‌های امریکا علیه ایران را بشکنند خیلی احتمالش کم است. ما الان با اعمال تحریم‌های آمریکا شرکت‌های بزرگی مثل توتال و زیمنس و… را از دست دادیم و فکر نمی‌کنم که شرکت‌های کوچک بتوانند جای این غول‌های بزرگ را پر کنند.»
او در پاسخ به این سوال که اگر اروپایی‌ها نمی‌توانند در برابر آمریکا ایستادگی کنند چرا مقامات امریکایی مواضع بسیار تند و عصبی نسبت به آن‌ها اتخاذ کردند اظهار کرد: «موضوع این است که آمریکا، اروپا را به نوعی جز زیرمجموعه‌های خود می‌داند و اینکه حالا ان‌ها برخلاف نظر این کشور عمل می‌کنند، برای آن‌ها خوشایند نیست. البته همانطور که گفتم این اقدامات اروپایی‌های خیلی به آمریکا ضرر نمی‌زند، ولی آمریکایی اصلا توقع ندارند که اروپایی‌ها برخلاف نظر آن‌ها حرفی بزنند. صحبت مقامات کاخ سفید این است که چرا باید به خاطر کشوری مثل ایران، با کشوری که حامی بزگ اروپا است و چتر امنیتی خود را بر روی اروپا باز کرده، مخالفت کنند.»
جلیلولند درباره اقداماتی که ممکن است به غیر از تحریم‌ها، آمریکایی‌ها در دستور کار قرار دهند، گفت: «پیش بینی این مسئله بسیار مشکل است، اما آنچه که آقای ترامپ علنا اعلام کرد این بود که آن‌ها تحریم‌های جدیدی هم دارند. اما مشخص نیست که این تحریم‌ها در چه حوزه‌هایی هستند. ممکن است در حوزه امنتی، دیپلماتیک، اقتصادی و… باشد؛ لذا هنوز مشخص نیست که آمریکایی‌ها قصد دارند زمین بازی را به کدام نقطه تغییر دهند؛ لذا الان نمی‌توان گفت که چه اقداماتی انجام می‌دهند، اما مشخصا دستشان در این باره بسته نیست.»
آمریکا تلاش دارید ایران را تبدیل به فوبیای جامعه جهانی کند
همچنین علی بیگدلی دیگر مدرس روابط بین‌الملل در گفتگو با فرارو اظهار کرد: «ابتدا باید عرض کنم که آنچه در خصوص بازار ارز در کشور رخ داد به دلیل عوامل داخلی بود و نباید آن را نتیجه تحولاتی در سطح بین‌الملل دانست. علاوه بر این باید توجه داشته باشیم که تحریم نفتی و شبکه بانکی ما در مرحله دوم تحریم‌های امریکا که در آبان ماه صورت می‌گیرد، قطعا یک موج جدیدی را به وجود خواهد آورد. زیرا با توجه به اینکه ما مشکلات زیادی در خصوص مسائل بانکی داریم و هنوز نتوانستیم به یک نتیجه مناسب در خصوص قول‌های اروپا برسیم و از طرف دیگر ماجرای FATF هم هنوز بلاتکلیف است.»
وی افزود: «از سوی دیگر خیلی از کشور‌هایی که خریدار نفتی ما هستند به غیر از کره شمالی که که کلا خرید از ایران را متوقف کرده، اعلام نکردند که بعد از تحریم‌های آبان ماه چقدر نفت حاضرند از ما خرید کنند یا اصلا حاضر هستند از ما خرید نفت انجام دهند یا خیر. یعنی ما هنوز نمی‌دانیم که این سطح کاهش فروش نفت تا کجا پیش خواهد رفت. ضمن اینکه ما همین الان هم نسبت به سه ماه گذشته حدود ۷۵۰ هزار بشکه نفت کمتر صادر می‌کنیم.»
او در خصوص اظهارات ترامپ و برایان هوک مبنی بر اینکه برنامه‌های جز تحریم‌های آبان ماه برای ایران دارند، عنوان کرد: «تمام تلاش آمریکایی‌ها بر این است که بتوانند ایران را تبدیل به یک فوبیا برای جامعه جهانی کنند که هر نوع رابطه با ایران هم به ضرر کشور‌های دیگر است و هم در تضاد با منافع ایالات متحده قرار دارد. در این موضوع تا حدودی هم موفق بودند، ولی هنوز اینم مشخص نیست که کدام کشور‌ها از این نقطه نظر کاخ سفید تبعیت کرده اند؛ بنابراین با توجه به اظهارات ترامپ به نظر می‌رسد که این روند ادامه پیدا خواهد کرد و به خصوص روی اتحادیه اروپا بیشتر کار خواهند کرد تا آن‌ها هم از ایران فاصله بگیرند. به همین دلیل هم است که روز گذشته بانک چارتر استاندارد انگلستان را یک میلیون دلار جریمه کردند.»
بیگدلی در پایان گفت: «البته اینکه آقای عراقچی اعلام می‌کنند که تحریم‌های آبان ماه تاثیر خاصی نخواهد داشت و هرآنچه بود اتفاق افتاده اصلا عجیب نیست و ایشان به عنوان یک مقام مسئول این اظهارات را طرح می‌کنند. البته برخی نمایندگان هم اظهاراتی از این دست داشتند، اما به نظر من این حرف‌ها اصلا کارشناسی نیست و ما باید خودمان را برای تحریم‌های ۱۳ آبان و برنامه‌های بعدی ترامپ آماده کنیم. اینکه ما بخواهیم تا این حد مسئله را ساده در نظر بگیریم جز اینکه خودمان با مشکلات بزرگتری مواجه می‌شویم هیچ دستاوردی برای ما نخواهد داشت.»
