یادکرد یک بازیگر پیشکسوت از سوسن تسلیمی
این روزها مصادف است با زادروز سوسن تسلیمی، بازیگر نام‌آشنای تئاتر و سینمای ایران. این بازیگر که قدم به ۶۹ سالگی گذاشته اگرچه در نزد مخاطب عام بیشتر به خاطر بازی‌های سینمایی و مشخصاً بازی در چهار فیلم بهرام بیضایی شناخته می‌شود اما عمده فعالیت هنری‌اش به صحنه تئاتر برمی‌گردد.
از تسلیمی به‌عنوان اولین زن صاحب سبک بازیگری و یکی از برترین بازیگران زن تاریخ سینمای ایران یاد می‌شود. او سال‌هاست در کشور سوئد زندگی می‌کند و در آنجا به کارگردانی و بازیگری تئاتر مشغول است و توانسته موفقیت‌هایی هم به دست آورد که از آن میان می‌توان به دریافت جایزه شخصیت ممتاز فرهنگی و هنری سوئد در سال ۲۰۰۲ اشاره کرد.
آنچه در ادامه می‌خوانید، یادداشتی است که پرویز پورحسینی، همکلاسی و همبازی قدیمی تسلیمی به مناسبت زادروز این بازیگر نوشته است: «از میان بازیگرانی که من تجربه همکاری با آنها را داشتم، دو نفر بیشتر از بقیه برای من برجستگی داشتند؛ یکی پرویز فنی‌زاده و دیگری سوسن تسلیمی. خانم سوسن تسلیمی را از دوره دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران می‌شناسم. همکلاسی بودیم و خوب به یاد دارم که از همان دوره تحصیل چه استعداد فوق‌العاده‌ای در بازیگری داشت. یادم هست در همان دوران دانشکده، نمایش «روسپی بزرگوار» ژان پل سارتر را بازی کرد و چقدر درخشان در این نمایش ظاهر شد.
بعدتر بود که گروهی در کارگاه نمایش تشکیل شد به نام گروه بازیگران شهر و در آن گروه ما با ایشان همبازی شدیم و نمایش‌های بسیاری را به صحنه بردیم. خانم سوسن تسلیمی در نمایش «باغ آلبالو» چخوف نقش «آینا» را بازی می‌کرد و من نقش«تروفیمف» را؛ همبازی فوق‌العاده‌ای بود و اصلاً با همین نمایش «باغ آلبالو» بود که تئاتر شهر تهران افتتاح شد.
در سینما هم در فیلم «باشو غریبه کوچک» ساخته آقای بهرام بیضایی من و خانم سوسن تسلیمی همبازی بودیم. اگرچه نقش من در فیلم «باشو…» کوتاه بود اما بازی در کنار خانم تسلیمی آن هم به کارگردانی کسی چون بهرام بیضایی باعث شد نقش دیده شود و «باشو…» فیلم ماندگاری شود.
در توصیف ویژگی‌های خانم تسلیمی می‌توانم بگویم که ایشان به اصطلاح کاریزمای خاصی داشتند. این کاریزما روی صحنه خود را به‌صورت بسیار برجسته‌ای نشان می‌داد؛ شاید خیلی بیشتر و برجسته‌تر از کار تلویزیون و سینما. دلیلش هم این است که شما به‌عنوان بازیگر وقتی روی صحنه تئاتر میروید، انرژی را به طور مستقیم از تماشاگر می‌گیرید. همان‌طور که ممکن است در یک مجلس یا میهمانی یک نفر از خودش انرژی ساطع کند، در صحنه تئاتر هم این اتفاق به همان صورت مستقیم و بیواسطه رخ می‌دهد. البته نمی‌توان جزئیات این کاریزما را توصیف کرد چون تقریباً می‌توان گفت غیرقابل توصیف است. فقط می‌توانم بگویم که خانم سوسن تسلیمی خیلی روی خودشان و هنرشان کار می‌کردند. یعنی همه آن چیزی که ایشان داشتند در جنبه کاریزماتیک و نبوغ خلاصه نمی‌شد. خانم تسلیمی جدای از تمرین بازیگری مدام در حال جست‌وجو و تحقیق و مطالعه بودند.
خیلی‌ها هستند که نبوغ ذاتی دارند و کاریزمایشان هم مثال‌زدنی است اما هرگز به جایگاهی که خانم تسلیمی یا پرویز فنی‌زاده به آن دست پیدا کردند، نمی‌رسند. دلیلش این است که آنها فقط به آن نبوغ بسنده کردند در حالی که مثلاً خانم تسلیمی سعی در پرورش آن نبوغ و ارتقای آن داشتند و در نتیجه بازیگر بزرگی شدند که نقش‌آفرینی‌هایشان برای همیشه در تاریخ فرهنگ و هنر این کشور خواهد درخشید. هر چند جایش برای همیشه در سینما و تئاتر ما خالی است.
