گزارش «واشنگتن پست» از موانع دیدار ترامپ و روحانی در نیویورک؛ از پمپئو و بولتون تا عربستان و امارات

آدام تیلور در واشنگتن پست نوشت: روسای جمهور ایران و آمریکا در ماه سپتامبر برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر می کنند. مطابق با گزارش های منتشر شده در روزهای اخیر، این احتمال وجود دارد که رهبران دو کشور در راستای کاهش تنش در منطقه در حاشیه مراسم با یکدیگر دیدار کنند.

به گزارش بازتاب، در ادامه این مطلب آمده است: ترامپ در سال های گذشته نشان داده است که مذاکره و دیپلماسی را به ایدئولوژی و گزینه نظامی ترجیح می دهد و در صورت نیاز حاضر است استراتژی کشورش را به طور ناگهانی برای کمک به شروع گفت و گوها تغییر دهد. ترامپ تاکنون چندین بار با رهبر کره شمالی دیدار کرده است، اگرچه پیونگ یانگ در سال های گذشته بارها دست به آزمایش های موشکی و هسته ای زده بود. دولت ترامپ حتی حاضر به گفت و گوی مستقیم با گروه های افراطی همچون طالبان در افغانستان و شبه نظامیان حوثی در یمن بوده است.

اما در صورتی که ترامپ واقعا به دنبال مذاکره مستقیم با همتای خود در تهران باشد، با موانع و مخالفت های زیادی روبرو خواهد شد. توجه داشته باشید که تنها جریان های تندرو در ایران و آمریکا در حال تلاش برای جلوگیری از شکل گیری کانال دیپلماتیک بین دو کشور نیستند.

رهبران دو کشور در روزهای اخیر در مورد احتمال ملاقات با یکدیگر در آینده صحبت کرده اند. ترامپ به طور ویژه از این ایده استقبال کرده است. او در کنفرانس خبری مشترک خود با امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه در پایان اجلاس سران جی-7 در شهر بیاریتز گفت: «در صورتی که شرایط مناسب محیا شوند، حتما با برگزاری این ملاقات موافقت خواهم کرد». ترامپ بعدا اشاره کرد که شاید اجلاسی در هفته های آینده برنامه ریزی شود.

حامیان ملاقات بین ترامپ و روحانی امیدوارند که دو کشور نقشه راهی برای کاهش تنش در منطقه ترسیم کنند. ترامپ سال گذشته کشورش را از توافق هسته ای ایران خارج کرد و دوباره تحریم های اقتصادی را بازگرداند. ایرانی ها از توافق خارج نشدند، اما در ماه های اخیر تعدادی از محدودیت های کلیدی غنی سازی در توافق برجام را نقض کردند. آن ها همچنین باعث ایجاد اختلال در آزادی عبور و مرور کشتی های تجاری در خلیج فارس شده اند.

هم زمان با تشدید تحریم ها در تابستان امسال، اقتصاد ایران در وضعیت بحرانی قرار گرفت. آمریکا نیز در واکنش به تهدیدات ایران حضور نظامی خود در منطقه را تقویت کرد. به همین خاطر نگرانی ها در مورد احتمال بروز جنگی دیگر در منطقه افزایش پیدا کرد.

اگرچه گفت و گو بین ترامپ و حسن روحانی می تواند خطر درگیری نظامی بین دو کشور را کاهش دهد، اما باید توجه داشته باشیم که تعدادی از متحدان و مشاوران نزدیک ترامپ از چنین ایده ای حمایت نمی کنند. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به خاطر مخالفت شدید خود با توافق هسته ای ایران در سال 2015 مورد توجه رسانه ها قرار گرفت. او یکی از معماران اصلی کمپین فشار حداکثری آمریکا علیه تهران بوده است.

پمپئو سال گذشته فهرستی از 12 خواسته آمریکا را برای شروع گفت و گو بین دو کشور مطرح کرده بود. اما ترامپ روز دوشنبه دیدگاه متناقضی را بر زبان آورد. او اشاره کرد که به دنبال توافقی بسیار ساده با ایران است که بر روی تسلیحات هسته ای و موشک های بالستیک تمرکز میکند. تام روگان، ستون نویس روزنامه واشنگتن اگزمینر در این ارتباط گفت: «ما نباید این موضوع را نادیده بگیریم که ترامپ و پمپئو افکار و اهداف متفاوتی در سر دارند. این واقعیت بر همه آشکار شده است».

جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ سال گذشته در کنفرانس سالانه یکی از گروه های مخالف ایران با نام مجاهدین خلق [منافقین] شرکت کرد. او در این مراسم به طور آشکار خواستار پایان دادن به نظام حاکم بر ایران شد. بولتون به مخاطبان این کنفرانس گفت: «سیاست رسمی آمریکا باید سرنگونی حکومت ایران باشد».

اما صحبت های ترامپ در روز دوشنبه هیچ شباهتی به نظرات جان بولتون نداشتند. او تاکید کرد که کشورش به دنبال تغییر نظام ایران نیست. بدون شک بولتون و همچنین رودی جولیانی، وکیل رئیس جمهور از شنیدن این پیام خوشحال نشده اند.

هم زمان، مهم ترین متحدان ترامپ در خاورمیانه در سال های گذشته از کمپین فشار ترامپ حمایت می کردند. آن ها نگران تغییر رویکرد واشنتگتن هستند. کشورهای عربی خلیج فارس از جمله عربستان و امارات مخالف برنامه هسته ای و همچنین سیاست های منطقه ای تهران هستند. البته آن ها تمایلی به درگیری نظامی با ایران ندارند، اما نگرانند که ترامپ به طور کامل تسلیم جمهوری اسلامی شود.

ظاهرا نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نیز در هفته های اخیر به این نتیجه رسید که باید به تنهایی از منافع دولتش در منطقه دفاع کند. ارتش اسرائیل در روزهای اخیر مواضعی در لبنان، سوریه و عراق را هدف قرار داد. تنش بین اسرائیل و نیروهای نزدیک به ایران به بالاترین سطح خود در سال های اخیر رسیده است. ملاقات بین رهبران ایران و آمریکا پیش از انتخابات سراسری اسرائیل در ماه سپتامبر می تواند برای نتانیاهو فاجعه آمیز باشد.

ترامپ بارها در گذشته اعلام کرده بود که حاضر است بدون هیچ پیش شرطی با رهبران ایران دیدار کند. ترامپ سال گذشته با وجود مخالفت متحدان داخلی و خارجی خود تصمیم گرفت که با رهبر کره شمالی دیدار کند.

یکی از مقامات ارشد امنیتی اسرائیل در این ارتباط گفت: «ما خوش شانس بودیم که ایرانی ها تاکنون همه پیشنهادهای ترامپ برای گفت و گوی مستقیم را رد کرده اند». در شرایط کنونی بعید به نظر می رسد که ایران نظر خود را تغییر دهد.

رئیس جمهور و وزیر خارجه ایران به عنوان سیاست مداران میانه رو شناخته میشوند، اما تصمیم گیری در مورد مسائل مهم و استراتژیک تنها در اختیار آنها نیست. علاوه بر این، باید اشاره کنیم که حتی میانه روهای ایران نیز دلایل زیادی برای مخالفت با مذاکره دارند. جواد ظریف، وزیر خارجه ایران اخیر توسط وزارت خزانه داری آمریکا تحریم شد. رئیس جمهور ایران در واکنش به این اقدام آمریکا گفت که کاخ سفید از معلولیت ذهنی رنج می برد.

این هفته روحانی گفت که تنها در صورت برداشته شدن تحریم ها با مذاکره موافقت خواهد کرد. رهبران ایران همچنین به طور نزدیک مذاکرات بین آمریکا و کره شمالی را در ماه های اخیر زیر نظر داشته اند. با وجود ملاقات هایی که بین رهبران دو کشور برگزار شد، پیشرفتی در راستای هسته ای زدایی پیوینگ یانگ حاصل نشده است و تحریم های کره شمالی برداشته نشدند.