گذر از سنت به مدرنیته در عکاسی مستند

کیارنگ علایی که چهارشنبه ۳۰ فروردین ماه در بخش نشست های هفتمین دوره جایزه عکس «شید» سخنرانی دارد درباره مباحثی که در این نشست مطرح خواهد کردگفت: من ۳۰ فروردین از ساعت ۱۸ تا ۲۰ با عنوان «عکاسی مستند، هوای تازه» سخنرانی دارم. محور صحبتم درباره مغالطه درباره تعریف عکاسی مستند و رویکردهایی که امروزه در جهان دارد است. در واقع صحبت درباره اینکه عکاسی مستند در تعاریف سنتی چه جایگاهی دارد و مصداق ها و تعاریف مدرنش چیست. در این زمینه مصداق ها و نمونه های ایرانی و غیر ایرانی را که به گونه ای مرز میان این دو تعریف را مشخص می کند و دنیای عکاسی مستند در جهان را تغییر داده است نشان می دهم.

وی در توضیح بیشتر تفاوت میان تعریف سنتی و مدرن عکاسی مستند بیان کرد: داستانی که درباره عکاسی مستند مطرح است این است که گویی وقتی عنوان مستند به عنوان پسوند عکس می آید رسالت ذاتی اش این است که تعریفی از واقعیت داشته باشد و معیار این می شود که فردیت عکاس کنار گذاشته شود و واقعیت عینی ثبت شود. این ذهنیت سنتی و اولیه عکاسی مستند است. رویکردی که در سال های زیادی در کشور ما هم وجود داشته و هنوز هم دارد و حتی عکاسی مستند را با مشکلاتی رو به رو کرده است.

این عکاس ادامه داد: اما در تعریف جدید بخشی از عکاسی مستند با دیدگاه شخصی عکاس گره می خورد. در شکل سنتی جلوی ورود ایده گرفته می شد اما با ظهور دوربین دیجیتال و شوری که عکاسی موبایلی و دوربین دیجیتال ایجاد کرده این تعریف نیز تغییر کرده است. در واقع کارکردهای بیانی عکس مستند متفاوت است و در این نشست می خواهم انواع این کارکردها را بیان کنم و البته درباره جایگاه خلاقیت در این میان نظراتم را بگویم.

علایی درباره جشنواره عکس «شید» و اهمیتش در عرصه عکاسی مستند نیز گفت: به نظرم در این رویداد هر سال استعدادها و نبوغ هایی شناخته می شود و مورد حمایت قرار می گیرد که در نوع خود بی مانند است. خصوصا اینکه جشنواره ای کاملا مستقل است و بدون هیچ حمایت دولتی برگزار می شود. همه برگزار کنندگانش هم از داوران تا کیوریتورها و… دارای سوابق اجرایی در زمینه عکاسی مستند هستند.

وی ادامه داد: ما امروزه در اغلب موسسات آموزشی می بینیم که غلبه با عکس های هنری است تا عکس های مستند. در واقع بیشتر با یک ذهنی گرایی رو به رو هستیم تا عینی گرایی. از همین رو عکاسی مستند با توجه به سختی های تولید و نمایش که دارد در محاق قرار بگیرد. خصوصا اینکه عکاسی مستند نیاز به پژوهش دارد و این از حوصله جوانان ما خارج است. این جشنواره به احیای این جریان رو به زوال کمک می کند.