گام بعدی ایران، اروپا و آمریکا چیست؟

” ایرانیان قادر خواهند بود تا به درستی ادعا کنند که ترامپ مانع کسب منافعی می‌شود که در برجام به آن‌ها وعده داد شد. اگر دیگران استمرار پایبندی تهران به برجام را می‌خواهند، باید این کار را برای ایران ارزشمند کنند”.
بعید است که فشار‌های آمریکا، باعث تسلیم ایران شود.

به گزارش فرارو، در ماه‌های قبل از حصول توافق هسته‌ای موسوم به برجام در سال ۲۰۱۵، حرف‌وحدیث‌های درباره جایگزین عدم توافق با ایران، در رسانه‌ها و محافل سیاسی زیاد بود. در تابستان سال ۲۰۱۵، زمانی که کنگره آمریکا مشغول بحث‌وجدل درباره رأی‌گیری در خصوص لغو برجام، بود باراک اوباما طی سخنرانی در دانشگاه آمریکایی، به دوراهی دشوار آمریکا در قبال ایران اشاره کرد و گفت: ” یک حقیقت را بیان می‌کنم. (در قبال ایران) گزینه‌ای که ما با آن مواجه هستیم، نهایتا بین دیپلماسی و نوعی جنگ است. شاید نه فردا یا سه ماه از الان، اما به زودی”.

اکنون که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از توافق هسته‌ای خارج شده، علیرغم آنکه این توافق هنوز به طور کامل لغو نشده است، اما مجددا حرف‌وحدیث‌ها درباره جایگزین توافق بیشتر شده است. برخی درباره وقوع جنگ هشدار می‌دهند و برخی خواهان به کارگیری دیپلماسی هستند. بلومبرگ برای بررسی گام‌های بعدی ایران، آمریکا و اروپا با یکی از برجسته‌ترین کارشناسان مسائل ایران در آمریکا، یعنی کنت پولاک، پژوهشگر اندیشکده امریکن اینترپرایز در واشینگتن و تحلیلگر سازمان سیا در امور منطقه در دهه ۱۹۹۰ و نیز عضو شورای امنیت ملی آمریکا در دولت بیل کلینتون، گفت‌گویی انجام داده است.

پولاک در سال ۲۰۰۴، کتابی تحت عنوان ” معمای فارسی: رمزگشایی از نزاع ۲۵ ساله بین ایالات متحده و ایران” نوشته است.

حامیان ترامپ می‌گویند برجام چنان معیوب بود که می‌بایست نابود شود. اوباما باید فقط خودش را سرزنش کند. زیرا او بود که به جای دست‌یافتن به یک توافق بهتر از طریق کنگره، از فرمان اجرایی استفاده کرد. پولاک در واکنش به این ادعا‌ها می‌گوید:” از دیدگاه من، برجام توافق بزرگی نبود. من احساس کردم که این توافق بیش از حد لزوم (امتیاز) داده و کمتر از حد ممکن (امتیاز) گرفته است. اما با این حال، هنوز هم یک توافق بسیار مفید است. زیرا، برنامه هسته‌ای ایران را برای ۱۰-۱۵ سال متوقف کرد. این امر به ما زمان داد تا به توسعه تهاجمی ایران در منطقه و ایجاد یک اهرم برای بازگشت (به موضوع) و متقاعد کردن روس‌ها، چینی‌ها و ایرانی‌ها به موافقت با یک توافق دائمی و بهتر، بپردازیم. متاسفانه، نه اوباما و نه ترامپ هیچکدام هیچگونه علاقه‌ای به پرداختن به اقدامات ایران در خاورمیانه از خود نشان ندادند. اکنون، ترامپ بدون هیچ دلیل استراتژیک خوب و بدون هیچ طرحی برای حصول یک توافق بهتر، از این توافق خارج شد”.

وی ادامه داد: ” در رابطه با عدم برخورد با برجام به عنوان یک معاهده، من معتقدم که هر دو طرف مقصر هستند. من خیلی ترجیح می‌دادم که اوباما با برجام به عنوان یک معاهده برخورد می‌کرد و موافقت سنا را بدست می‌آورد. حقیقت این است که او لغو برجام برای ترامپ را علیرغم مخالفت نیرومند کنگره با این کار، خیلی آسان نکرده است. در ۲۰۱۵، کنگره کاملا مخالف توافق بود. به همین دلیل شما قطعا درک می‌کنید که چرا او (اوباما) اعتماد نداشت که دستاورد سیاست خارجی‌اش را به کنگره ارائه کند. کنگره‌ای که برای ضربه زدن به اوباما به هر نحو ممکن، مصمم بود. بدین ترتیب من احساس کردم که اوباما، سعی کرد برجام را به این شکل مطرح کند که ‘شما یا موافق آن هستید یا یک جنگ طلب هستید’. این امر یک اشتباه بود و احتمال رأی دادن جمهوریخواهان در کنگره به آن را نامحتمل‌تر کرد”.

منتقدان دولت ترامپ، مشخصا شخصیت‌های دولت دولت اوباما همچون، جان کری و بن رودز، اصرار می‌کنند که خروج از برجام، احتمال وقوع جنگ را بیشتر می‌کند و نشان داد که آمریکا قابل اعتماد نیست. پولاک در واکنش به این اظهارات گفت: ” در این زمینه من نگران هستم که آن‌ها درست بگویند. این یکی از دلایلی بود که من تصمیم ترامپ را یک تصمیم بدون فکر، بی‌پروا و احتمالا مضر برای آمریکا می‌دانم”.

این کارشناس آمریکایی، پاسخ ایران به خروج ترامپ را “هوشمندانه” توصیف کرد و گفت ایرانیان در مسئله هسته‌ای به خوبی بازی کردند.

او با بیان اینکه ایرانیان خواهان گرفتن منافع اضافی از سایر طرف‌های برجام هستند، افزود: ” ایرانیان قادر خواهند بود تا به درستی ادعا کنند که ترامپ مانع کسب منافعی می‌شود که در برجام به آن‌ها وعده داد شد. اگر دیگران استمرار پایبندی تهران به برجام را می‌خواهند، باید این کار را برای ایران ارزشمند کنند”.

کاخ سفید ادعا می‌کند که تحریم‌های یکجانبه آمریکا، ایران را برای امضای یک توافق کاملا جدید به میز مذاکرات بازخواهد گرداند. پولاک، اما، این امر را نامحتمل می‌داند. او در این زمینه تصریح کرد: ” به عنوان یک تحلیلگر، این را محتمل نمی‌دانم. به عنوان یک سیاست‌ساز سابق، این امکان را بسیار پایین ارزیابی می کنم”.

اروپایی‌ها برای نجات برجام، اقداماتی انجام می‌دهند. آن‌ها تلاش می‌کنند منافع اقتصادی ایران از برجام را تامین کنند. پولاک معتقد است که روابط اقتصادی اروپا با آمریکا بسیار قوی است. نهایتا اروپایی‌ها گلایه خواهند کرد، اما کاری انجام نخواهند داد. علاوه بر این، تجارت اروپا با ایران، بسیار چشمگیر نیست؛ بنابراین فقدان آن، آن چنان به ایران آسیب نخواهد زد. اما، مهمترین متحد ایران یعنی روسیه، در کنار دو مشتری بزرگ نفت ایران، یعنی چین و هند، ممکن است با تحریم‌های آمریکا علیه ایران مخالفت کنند. اگر چنین کنند، این امر به ایران بسیار کمک خواهد کرد.

به گفته پولاک، ایران مکررا به مقابله با تحریم‌ها علاقه داشته است. اعمال فشار بر ایران برای بار دوم، پس از دبه آمریکا، احتمالا بسیار دشوارتر و غیرممکن خواهد بود.