کیم، مردی که همه را غافلگیر کرد!
اگر ترامپ در ماه می آینده، تعلیق تحریم‌های آمریکا علیه ایران را تمدید نکند و از برجام خارج شود، مذاکره آمریکا با کره شمالی بر سر یک پیمان عدم اشاعه «بشدت دشوار» خواهد بود. علاوه بر این، اگر ترامپ برجام را لغو کند، جامعه بین المللی با آمریکا متخاصم خواهد شد. جامعه‌ای که ترامپ به همکاری آن برای اعمال تحریم اقتصادی بر کره شمالی نیاز دارد.
دیدار رهبران آمریکا و کره شمالی دارای اهمیت مضاعف است.
به گزارش فرارو، در هشتم ماه مارس ناگهان اعلام شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، ظرف دو ماه آینده دیدار خواهد کرد. این خبر، واکنش‌های گسترده‌ای به دنبال داشت. اغلب رسانه‌ها و مقامات کشور‌ها از این دیدار استقبال کرده و ابراز امیدواری کردند که به کاهش تنش منجر شود.
“مرد کوتاه و چاق” در برابر “پیر خرفت”
کره شمالی در سپتامبر ۲۰۱۷ از آزمایش موفقیت‌آمیز یک بمب هیدروژنی خبر داد. این بمب قابلیت این را داشت که بر یک موشک بردبلند جاسازی شود. مجری تلویزیون رسمی کره شمالی با هیجان این بمب را «بی‌سابقه» توصیف کرد که مسیر قدرت هسته‌ای کره شمالی را تکمیل می‌کند.
آزمایش سپتامبر در ادامه آزمایش‌هایی بود که از سال ۲۰۰۶ آغاز شد و در ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ شدت گرفت. در سال ۲۰۱۷، کره شمالی چندین موشک را آزمایش و بر قدرت خود در آسیب‌زدن به هم‌پیمانان آمریکا مانند ژاپن و کره جنوبی تاکید کرد. در نوامبر ۲۰۱۷، مقامات کره شمالی، پیشرفته‌ترین موشک کشورشان را آزمایش کردند. موشکی که می‌توانست خاک آمریکا را هدف قرار دهد.
در مقابل، آمریکا، شورای امنیت سازمان ملل را به اعمال تحریم‌های بیشتر علیه کره شمالی ترغیب کرد و آمریکا هم به طور یکجانبه تحریم‌های شدیدی علیه کره شمالی اعمال کرد.
در گیرودار این تنش‌ها، ناسزاگویی بین ترامپ و کیم، آغاز شد. رئیس‌جمهور آمریکا از پشت تریبون سازمان ملل، بشدت از نظام کره شمالی انتقاد و شخص کیم جونگ اون را «مرد موشکی کوچک» لقب داد. ترامپ به این توهین اکتفا نکرد و در توئیتر هم کیم را «دیوانه‌ای» دانست که از قتل و گرسنه کردن مردمش واهمه‌ای ندارد.
ترامپ: چرا کیم به من می‌گوید «پیر»؛ در حالی که من اصلا او را «چاق و کوتاه» صدا نمی‌زنم!
در واکنش به توهین‌های ترامپ، ابتدا ری یونگ، وزیر خارجه کره شمالی، واکنش نشان داد و اظهارات ترامپ را به «پارس کردن سگ» تشبیه کرد و ترامپ را «پادشاه دروغ» خواند که از بیماری «خودبزرگ‌بینی» رنج می‌برد.
کیم جونگ اون، به پاسخ وزیر خارجه‌اش اکتفا نکرد و خودش هم به ترامپ حمله کرد و او را «پیر خرفت» و «بیمار روانی» خواند.
ترامپ هم در پاسخ به واکنش کیم، در توئیتی نوشت: «چرا کیم به من اهانت می‌کند در حالی که من هرگز او را کوتاه و چاق نخواندم.»
ناسزاگویی دو طرف در آغاز سال نو به مرحله خطرناکی رسید. کیم در پیامش به مناسبت سال نو، به واشینگتن هشدار داد که «کلید هسته‌ای همیشه روی میز من هست.» ترامپ در پاسخ به این هشدار، به سرعت در توئیتی نوشت که «کلید هسته‌ای او بزرگ‌تر و قویتر» است.
المپیک زمستانی، یخ‌ها را شکست
شاید اگر در تابستان گذشته، کسی مسئله دیدار دو رهبر آمریکا و کره شمالی را مطرح می‌کرد، در سلامت عقلی او تشکیک می‌کردند. تا همین چند ماه پیش تنش بین واشینگتن و پیونگ‌یانگ به حدی بالا رفت که ترامپ و کیم به یکدیگر «ناسزا» گفتند. با این حال، در بازی‌های المپیک زمستانی در کره جنوبی نشانه‌هایی از کاهش تنش بین دو کشور کره شمالی و جنوبی بروز پیدا کرد.
خواهر رهبر کره شمالی به همراه هیات ورزشکاران کره شمالی برای مشارکت در المپیک زمستانی پیونگ چانگ عازم کره جنوبی شد. بازی‌های زمستانی، مکانی برای رقابت کشور‌ها در بازی‌های زمستانی بود، اما در پشت پرده بین کره شمالی و کره جنوبی و نیز آمریکا، پیام‌های دیپلماتیک رد و بدل شد.
وحدت دو کره یکی از آرمان‌هایی بود که در افتتاحیه بازی‌های المپیک زمستانی تجلی یافت. هیات‌های کره شمالی و جنوبی زیر یک پرچم حاوی نقشه دو کره به عنوان یک کشور واحد، در افتتاحیه بازی‌های المپیک شرکت کردند. اگر چه صحنه قدم زدن ورزشکاران دو کره زیر یک پرچم واحد، بشدت نمادین بود، اما این تنها واقعه برجسته بازی‌های المپیک نبود.
ورزشکاران دو کره زیر یک پرچم
کیم یو جونگ، خواهر کوچکتر رهبر کره شمالی، نخستین مقام ارشد در کره شمالی بود که از زمان پایان جنگ دو کره در سال ۱۹۵۳ به همسایه متخاصم جنوبی سفر کرد و با مون جائه این، رئیس‌جمهور کره جنوبی، دیدار کرد. همان زمان، خبرگزاری یونهاپ کره جنوبی گزارش داد احتمالا کیم یو جونگ پیام شخصی را از جانب برادرش به مون جائه این تقدیم خواهد کرد.
سفر این هیات کره شمالی یک نقطه عطف دیپلماتیک برای بهبودی روابط بین دو کره محسوب شد که از بازی‌های المپیک زمستانی در پیونگ چانگ نشات گرفته بود.
مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، در مراسم افتتاحیه بازی‌های المپیک زمستانی ۲۰۱۸ پیونگ چانگ، در کنار خواهر رهبر کره شمالی نشست. اگر چه بعدها، پنس اعلام کرد تعمدا خواهر رهبر کره شمالی را نادیده گرفته بود، اما همه نشانه‌ها حاکی از کاهش تنش میان پیونگ‌یانگ، سئول و واشینگتن بود.
خواهر رهبر کره شمالی پشت سر معاون رئیس جمهور آمریکا
نخستین دیدار
چونگ اوی یونگ، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور کره جنوبی، به همراه پیامی از رهبر کره شمالی، به واشینگتن رفت و با ترامپ دیدار کرد. یونگ درخواست کیم براید دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا، را به ترامپ تحویل داد و ترامپ هم اعلام کرد با دیدار با کیم جونگ اون، موافقت کرده است.
به گفته نشریه آتلانتیک این تصمیم ترامپ هم مانند بسیاری از تصمیم‌های دیگر او، عجولانه و به طرز «آشفته»ای اتخاذ شد. به طوری که رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، تنها زمانی از این تصمیم مطلع شد، که ترامپ آن را اتخاذ کرده بود.
چونگ اوی یونگ، مشاور امنیت ملی کره جنوبی به هنگام اعلام این تحول اساسی در مناقشه شبه جزیره کره در کاخ سفید خاطرنشان کرد کیم جونگ اون «متعهد به خلع سلاح هسته‌ای» بوده و «وعده داده» تا از هرگونه آزمایش موشکی و هسته‌ای بیشتر تا زمانی که مذاکرات با ترامپ اتفاق بیفتد، خودداری کند.
دیداری مشروعیت‌بخش اما ضروری
اعلام دیدار ترامپ و کیم، به چند دلیل، بسیاری از ناظران را غافلگیر کرد. نخست آنکه تعیین زمان این دیدار، بدون مقدمه و زمینه‌چینی صورت گرفت. دوم؛ دیدار بین دو رهبر، پس از سلسله‌ای از تنش‌زایی روشمند صورت می‌گیرد.
اغلب رسانه‌ها و نشریات آمریکایی با انجام این دیدار موافقت کردند. البته برخی خواستار تعیین شرایطی برای دیدار شدند. روزنامه نیویورک‌تایمز ضمن اشاره به این دیدار، اعلام کرد در کوتاه مدت، گفتوگوها بین آمریکا کره شمالی، ریسک جنگ را کمتر می‌کند. از دیدگاه این روزنامه، تحول جدید در رابطه واشینگتن و پیونگ‌یانگ، که توسط رهبرانی پیش‌بینی‌ناپذیر هدایت می‌شوند، به برکت «دیپلماسی ورزشی» حاصل شد. در جریان بازی‌های المپیک زمستانی کره جنوبی، رئیس‌جمهور این کشور، میزبان معاون رئیس‌جمهور آمریکا و خواهر رهبر کره شمالی بود. کانال‌های ارتباطی با دولت ترامپ در المپیک زمستانی ایجاد شد.
به گفته این روزنامه، تماس اول بین نمایندگان آمریکا و کره شمالی ناکام ماند. این امر ترامپ را به اعزام دخترش ایوانکا ترامپ، به مراسم اختتامیه بازی‌های المپیک ترغیب کرد. در واقع ایوانکا، مسیر پنس را ادامه داد.
پس از این رفت‌وآمدها، رئیس‌جمهور کره جنوبی، متوجه نرم شدن مواضع پیونگ‌یانگ و واشینگتن شد و برای میانجی‌گری بین دو طرف، مشاور امنیت ملی‌اش را به پیونگ‌یانگ اعزام کرد. در آنجا چونگ اوی با کیم جونگ اون دیدار کرد. در این دیدار، کیم آمادگی خود برای کنار گذاشتن سلاح‌های هسته‌ای را اعلام کرد. چونگ همین پیام را در هشتم مارس به کاخ سفید ارسال کرد.
نشست کیم و ترامپ به این دلیل اهمیت مضاعف دارد که اولا در سطح دو رهبر کشور برگزار می‌شود و ثانیا، در این نشست، موضوع حساس خلع سلاح هسته‌ای بررسی خواهد شد.
تحلیل‌های رسانه‌های آمریکا، به پیچیدگی‌های مسئله خلع سلاح هسته‌ای کره شمالی اشاره می‌کنند. زیرا در گذشته، موارد متعددی از این مسئله وجود داشته است. این رسانه‌ها به شباهت کره شمالی با آفریقای جنوبی اشاره می‌کنند. آفریقای جنوبی هم برنامه ساخت سلاح هسته‌ای داشت و شش عدد بمب هسته‌ای ساخته بود.
البته در گذشته، موارد دیگری هم از داشتن سلاح هسته‌ای وجود داشت. به عنوان نمونه، کشور‌های بلاروس، اوکراین و قراقستان هم بمب‌های هسته‌ای ساخت شوروی داشته‌اند، اما فناوری ساخت بمب را نداشته‌اند.
برخی از تحلیل‌ها در بُعد سیاسی حتی به نظریه توهم توطئه هم اشاره می‌کنند. در همین رابطه، روزنامه واشینگتن‌پست طی یادداشتی اعلام کرد تصمیم ناگهانی کیم جونگ اون برای کنار گذاشتن سلاح هسته‌ای، طرحی برای تضعیف اتحاد میان واشینگتن و سئول است.
از دیدگاه این روزنامه، حتی یک دلیل هم وجود ندارد که نشان دهد، کره شمالی در بلندمدت دنبال کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای است.
تقریبا بین رسانه‌های آمریکایی نوعی اجماع وجود دارد که این دیدار ضروری است.
نشریه آتلانتیک، طی یادداشتی، ضمن استقبال از این تحول مهم، نوشت: «حتی اگر نشست به کره شمالی مشروعیتی دهد که سزاوارش نیست، گفت‌وگو نسبت به جایگزین فاجعه‌بار (آن)، ارجح است.»
البته از دیدگاه کارشناسان و تحلیلگران آمریکایی، اگر چه این دیدار نامعمول ممکن است مفید باشد. اما ریسک‌های آن بالا است. یک نگرانی عمده ناظران، این است که ترامپ می‌خواهد خودش شخصا گفتوگوها را انجام دهد و از آنجا که ترامپ و کیم هر دو شخصیت غیر معمول دارند، ممکن است خطا‌هایی حاصل شود.
در همین رابطه، جیم والش، پژوهشگر ارشد دانشگاه ام آی تی، با اشاره به دیدار آینده ترامپ و کیم گفت: «من هم خوشحالم و هم وحشت‌زده. خوشحالم از این جهت که دو طرف گفت‌وگو می‌کنند و از چشم‌انداز قرار گرفتن دو تن از غیرمعمول‌ترین رهبران جهان در یک اتاق وحشت‌زده هستم. چه اتفاق اشتباهی ممکن است رخ دهد؟»
نگرانی دیگر ناظران این است که ترامپ برای خودنمایی دنبال دیدار با کیم است. اگر چه هنوز نتیجه گفتوگوها بین دو طرف معلوم نیست، اما به گفته آتلانتیک، نتیجه هر چه باشد ترامپ «نه تنها پیروزی اعلام خواهد کرد بلکه یک پیروزی عظیم و تاریخی را اعلام خواهد کرد.»
علیرغم خوش‌بینی رسانه‌ای درباره دیدار احتمالی، اما کارشناسان درباره رفتار ترامپ هشدار می‌دهند. رابرت کلی استاد علوم سیاسی دانشگاه بوسان کره جنوبی، معتقد است که هدف ترامپ از دیدار با کیم، خودنمایی و جلب توجه است. بیل کلینتون، پس از پنج سال مذاکره با مقامات کره شمالی، برای سفر به این کشور برنامه‌ریزی کرد. اما در نهایت این سفر اتفاق نیفتاد. حال، به گفته کلی، ترامپ که یک سال را با جدال لفظی با کره شمالی سپری کرده، چگونه می‌خواهد این دیدار پیشرفتی در مذاکره بین دو کشور ایجاد کند.
آمریکایی‌ها ضمن استقبال از نرمش کره شمالی، در موفقیت گفتوگوها بین دو کشور، تشکیک می‌کنند. وبگاه محافظه‌کار واشینگتن اگزمینر، این دیدگاه را در یادداشتی منعکس کرد. واشینگتن اگزمینر از ترامپ خواست، با شرط‌هایی با کیم دیدار کند. با این حال، وبگاه مزبور اعلام کرد نسبت به موفقیت گفتوگوها خوشبین نیست.
برجام و تاثیرات و تأثرات آن
به محض اعلام دیدار ترامپ، توجه‌ها به سمت برجام معطوف شد. برخی از تاثیرات منفی دیدار ترامپ و کیم بر برجام سخن گفتند و برخی دیگر عکس آن را مدعی شدند.
روزنامه آمریکایی وال‌ستریت‌ژورنال به تبعات این دیدار برای برجام پرداخت و نوشت: نشست سران آمریکا و کره شمالی ممکن است ترامپ را متقاعد کند که لغو توافق هسته‌ای ایران، موضع او در قبال کره شمالی را تقویت خواهد کرد.
چند مقام سابق و کنونی آمریکایی به این روزنامه گفته‌اند که دیدار برنامه‌ریزی شده دونالد ترامپ و کیم جونگ اون در ماه می آینده، لغو برجام توسط دولت آمریکا را «محتمل‌تر» می‌کند.
ریچارد نفیو، مقام برجسته وزارت خزانه‌داری آمریکا و عضو تیم مذاکره‌کننده این کشور، هشدار داد: «او (ترامپ) ممکن است احساس کند که تهدید به جنگ و تحریم‌های گسترده با پیونگ‌یانگ کارگر افتاده و بنابراین خوب خواهد بود که این بازی را با ایران هم تکرار کند.»
در این میان دیدگاه‌های دیگری درباره نحوه تاثیر برجام بر مذاکرات کره شمالی و آمریکا و تاثیر پذیرفتن برجام از این گفتوگوها هم مطرح شده است.
وبگاه آمریکایی آکسیوس، طی یادداشتی به قلم باربارا سالوین بر خلاف گزارش وال‌ستریت‌ژورنال، اعلام کرد گفتوگوها آمریکا و کره شمالی می‌تواند برجام را نجات دهد.
به عقیده آکسیوس، اگر ترامپ در ماه می آینده، تعلیق تحریم‌های آمریکا علیه ایران را تمدید نکند و از برجام خارج شود، مذاکره آمریکا با کره شمالی بر سر یک پیمان عدم اشاعه «بشدت دشوار» خواهد بود. علاوه بر این، اگر ترامپ برجام را لغو کند، جامعه بین المللی با آمریکا متخاصم خواهد شد. جامعه‌ای که ترامپ به همکاری آن برای اعمال تحریم اقتصادی بر کره شمالی نیاز دارد.
این وبگاه نوشت: «اگر آمریکا در ورود به نشست هسته‌ای با کره شمالی، خواهان حمایت جامعه بین الملل – بویژه چین- است، کاملا به نفع دولت ترامپ است که به تعهداتش برجامی‌اش پایبند بماند.»
البته این فقط برجام نیست که از گفت‌وگو‌های احتمالی پیونگ‌یانگ و کره تاثیر می‌پذیرد. بلکه گفتوگوها هم از برجام تاثیر می‌پذیرد.
روزنامه نیویورک‌تایمز، در یادداشتی به قلم دیوید سانگر، اعلام کرد که «تحقیر» برجام توسط ترامپ، حصول توافق میان آمریکا و کره شمالی را «دشوارتر» می‌سازد.
به گفته این روزنامه، کره شمالی در ماه می «به دقت» موضع ترامپ در قبال برجام را «تماشا» خواهد کرد. در همین ماه، قرار است رئیس‌جمهور آمریکا برای اولین بار به صورت رو در رو با رهبر کره شمالی دیدار کند.
دشواری ترامپ در این مسئله است، که اگر وارد مذاکرات هسته‌ای با کره شمالی شود، باید بهتر از باراک اوباما در برجام عمل کند. زیرا او مکررا از توافق هسته‌ای ایران انتقاد کرده است. مایک پامپئو، رئیس سازمان سیا، روز یکشنبه گذشته به این مسئله اذعان کرد.
به نوشته نیویورک‌تایمز، اگر ترامپ از برجام خارج شود، کیم جونگ اون به خوبی این پرسش را مطرح خواهد کرد که اگر قرار است رئیس‌جمهور بعدی آمریکا توافق را خاتمه دهد، چرا باید با این کشور مذاکره کند؟
