کورسوی امید برای حل مشکلات اقتصادی در سایه مذاکرات وین/ کارشناس مسائل اقتصادی: سال‌ها از دنیا عقب افتادیم

«بازتاب»؛ زهره علامی- مذاکرات وین درحال انجام است و با وجود زمزمه های امیدوار کننده ای که از گفت و گوها به گوش می رسد، خبرهایی هم از طرف مقابل درباره راه طولانی برای حل اختلافات، شنیده می شود.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند توافق در وین می تواند چشم انداز جدیدی برای اقتصاد کشور ایجاد کند و آن را دوباره به مدار رشد بازگرداند اما از سوی دیگر برخی کارشناسان می گویند که با لغو تحریم ها گشایش هایی در بازارها رخ می دهد اما مشکلات بنیادی اقتصاد همچنان باقی می ماند.

به طور کلی انتظار می رود که با پایان مثبت مذاکرات وین، شاهد افزایش درآمدهای نفتی، رشد نرخ اشتغال، ثبات در بازارهای داخلی، کاهش تورم، واقعی شدن دستمزدها، تقویت ریال و …خواهیم بود، ضمن اینکه دوباره روابط بانکی ایران و سایر کشورها برقرار شده و جریان سرمایه که لازمه توسعه تجارت است، تسهیل می شود.

البته تمام نتایج حاصل از لغو تحریم ها کوتاه مدت خواهد بود چون مشکلات مهم ما در حوزه اقتصادی اساسی است و ربطی به تحریم ها ندارد و نیاز به اراده دولت برای حل آنها دارد.

کامران ندری، اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره تاثیر لغو تحریم ها بر اقتصاد ایران به بازتاب می گوید: در کوتاه مدت گشایش هایی در اقتصاد رخ می دهد،نرخ ارز تعدیل می شود، کسری بودجه دولت کاهش می یابد و دولت می تواند از طریق فروش ارز خود در بازار بخشی از هزینه ها را پوشش دهد.

ندری اضافه می کند: محدودیت های وارداتی تاحدودی کم می یابد چون نرخ ارز به ثبات رسیده است، قیمت کالاهای وارداتی افزایش چندانی نخواهند داشت و بی ثباتی که در اقتصاد به دلیل نوسان قیمت کالاهای وارداتی وجود داشت، از میان می رود.

او ادامه می دهد: دست دولت برای برخی هزینه کردها باز می شود و اگر تصمیم بگیرد می تواند برخی زیرساختارها را که در طی سال های گذشته تحلیل رفته بود، احیا کند.

به گفته این اقتصاددان، با لغو تحریم ها گشایش هایی را به ویژه در کوتاه مدت تجربه می کنیم اما در اقتصاد با مشکلاتی زیر ساختی مواجه هستیم که ریشه های بنیادی دارد و ارتباطی هم با تحریم ها ندارد.

ندری اظهار می کند: مشکلات بنیادی اقتصاد کشور باقی می ماند و با رفع تحریم ها این چالش ها از بین نمی رود مثلا اینکه میزان کفایت سرمایه بانک ها منفی است و بانک ها سرمایه کافی برای جبران ضرر و زیان های ناشی از تصمیماتشان ندارند.

او بیان می کند: در کشور یک بانک مرکزی مستقل که دغدغه آن کنترل و مهار نرخ تورم باشد، نداریم؛ نظام مالیاتی جامع و عادلانه ای نداریم، با مسایل و مشکلات جدی زیست محیطی مواجه هستیم، اقتصاد ایران دولتی و شبه دولتی است و بخش خصوصی در یک شرایط سالم اقتصادی نمی تواند فعالیت کند.

این استاددانشگاه با اشاره به فضای نامناسب کسب و کار، می گوید: وجود مشکلات زیرساختی ذکر شده در اقتصاد ربطی به تحریم ها ندارد و روز به روز هم به ابعاد این مشکلات اضافه می شود و بزرگتر شدن آنها در طول زمان برای اقتصاد مساله آفرین خواهد بود.

ندری اشاره می کند: ممکن است حجم مشکلات به جایی برسد که با کل درآمدهای نفتی هم نتوانیم آنها را حل کنیم، بنابراین رفع تحریم ها در کوتاه مدت برخی از مسایل را رفع کند اما چالش های اصلی اقتصاد را حل نمی کند.

لغو تحریم ها، شرط لازم برای حل مشکلات اقتصادی

حالا این سوال مطرح می شود که اگر تحریم ها علیه ایران لغو نشود، اقتصاد ایران با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می کند، ندری اظهار می کند: پیش بینی می شود که شرایط بدتر شود، درواقع اگر تحریم ها برداشته شود این فرصت برای دولت فراهم می شود که اگر بخواهد اصلاحاتی را انجام دهد، مثلا نظام مالیاتی را سر و سامان دهد، بازار سرمایه را عمق دهد، مشکلات مربوط به صندوق های بازنشستگی را حل کند و فضای کسب و کار را بهبود دهد.

او می گوید: رفع تحریم ها به دولت این امکان را می دهد که زیرساخت های ضعیف اقتصاد را اصلاح کند و ارتقا دهد، این موضوع بستگی به این دارد که دولت از فرصت لغو تحریم ها به درستی استفاده کند.

به گفته این استاد دانشگاه، اگر دولت مشکلات اقتصادی را فهمیده باشد، راهکار علمی رفع این مشکلات را بداند، افراد مناسبی را برای عبور از بحران های اقتصادی در اختیار داشته باشد و از تجربه دنیا برای حل این معضلات استفاده کند، لغو تحریم ها کمک می کند که به مرور زمان بر مشکلات اساسی اقتصاد غلبه کنیم.

او بیان می کند: اگر تحریم ها لغو نشود حتی اگر دولت اراده ای هم بر اصلاح اقتصاد داشته باشد منابعی برای انجام این کار ندارد، منابع فقط مالی نیست زمانی که تحریم هستیم نمی توانیم از دانش و تجربه دنیا استفاده کنیم و این موضوع مهمترین آسیب اعمال تحریم هاست.

ندری اضافه می کند: اصلی ترین اثر منفی تحریم ها مربوط به کاهش فروش نفت یا عدم استفاده از امکانات نظام بانکداری بین الملل برای نقل و انتقالات مالی نیست بلکه مهمترین خسارت تحریم ها این است که سال ها از دنیا عقب افتادیم چون نتوانستیم از دانش و تجربه کشورهای دیگر و همچنین همکاری های بین المللی برای توسعه و رشد اقتصادی استفاده کنیم.

در واقع اگرچه لغو تحریم ها برای اقتصاد ایران، نقطه عطفی کلیدی محسوب می شود اما فقط شرط لازم برای حل مشکلات اقتصادی است و کافی نیست.