کودک می‌پرسد؛ از کجا آمده‌ام؟ و پاسخ شما..
یکی از موضوعات مهم تربیتی فرزندان که بسیار در کشورمان مغفول مانده ولی تاثیر زیادی در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است، تربیت جنسی کودکان است. غفلت از این مهم در حالی در کشورمان به وضوح مشاهده می‌شود که هر از گاهی در رسانه‌ها خبرهایی از کودک‌آزاری، به یک باره جامعه را دچار بهت و حیرت می‌کند ولی نهایتاً خاطرات تلخی همچون آتنا و ستایش و موارد مشابه دیگر را در اذهان جامعه بر جای می‌گذارد.
در این میان همیشه به دنبال محاکمه افرادی هستیم که به صورت ارادی یا غیرارادی منجر به ایجاد آسیب‌های جنسی مختلف در جامعه می‌شوند ولی در اغلب موارد چشم خود را به روی پیش‌زمینه‌های اصلی این اتفاقات بسته‌ایم و ریشه‌یابی این آسیب‌ها را از نظر دور می‌داریم. این افراد مجرم بزرگسال همان کودکانی هستند که زمینه تربیت جنسی آنان فراهم نشده یا این که تربیت جنسی درستی نداشته‌اند و بی‌توجهی به این مسائل باعث شده تا همیشه نگاهمان برای محاکمه آنان به مراجع قضایی معطوف شود.
روابط جنسی نامشروع، کودک آزاری، نگاه‌های غیرقابل تحمل و مشکلاتی از این قبیل، اتفاقاتی هستند که نباید به عنوان یک آسیب به سادگی از آنان گذشت و تنها به پیدا کردن و محاکمه افراد مجرم در باره آنان اکتفا کرد بلکه باید با ریشه‌یابی و بررسی درست و به جا، حتی الامکان از بروز این قبیل مشکلات در نسل جدید جلوگیری کرد.
دکتر مهین ذوالفقاری، مدیر یک کلینیک اعصاب و روان در یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با تاکید بر لزوم توجه به تربیت جنسی کودکان، اظهار می‌کند: از آنجایی که جنسیت کودک در زمان تشکیل نطفه شکل می گیرد، لذا توجه به تربیت جنسی از این زمان باید آغاز شود چرا که اگر به آن بی‌توجهی شود، تبعات آن در بزرگسالی گریبان گیر کودک خواهد شد. گاهی در ذهن کودکان، سوالاتی در رابطه با اندام های جنسی و رفتارهای جنسی شکل می گیرد که این سوالات نیز از زمانی وارد ذهن کودک می‌شود که او به دنبال شناخت و آگاهی خود است و به مرور نیز به این سوالات افزوده می‌شود.
این مسئول در رابطه با ضرورت پاسخگویی به این سوالات از جانب والدین، بیان می‌کند: این سوالات باید در محیط و فضای خانواده پاسخ داده شود به طوری که نیازهای مادرانه از سوی مادر و نیازهای پدرانه نیز از سوی پدر پاسخ داده شوند. اگر رفع این سوالات مورد توجه والدین قرار نگیرد، کودک برای کشف پاسخ سوالات جنسی خود به افراد دیگری مانند آشنایان و دوستان پناه می برد لذا همین عامل زمینه ساز مشکلات بزرگسالی آنان خواهد شد.
وی، اشتباه برخی از خانواده‌ها در عدم تربیت جنسی را ناشی از عدم شناخت صحیح آنان عنوان می‌کند و می‌گوید: برخی حفظ حرمت‌ها را با عدم پاسخگویی به سوالات جنسی کودکان اشتباه می‌گیرند و به جای پاسخ‌دهی به سوالات آن ها، از این موضوع تفره می‌روند و گمان می‌کنند که کودک از موضوع پرت می‌شود، در حالی که کودک یاد می‌گیرد برای کشف سوالات خود به افراد دیگری پناه ببرد، چون پدر و مادر به او پاسخی نخواهد داد.
این روانشناس در مورد نحوه صحیح پاسخگویی به سوالات جنسی کودکان، تصریح می‌کند: حتی اگر پدر و مادر به سوالات جنسی فرزندان پاسخ‌های بی‌ربطی بدهند نیز او متوجه می‌شود که از پدر و مادر نمی‌تواند پاسخ درستی دریافت کند. سوالاتی در رابطه با نحوه تولد، اندام‌های جنسی و بروز رفتارهای جنسی که توسط کودکان پرسیده می‌شود، نیازهای فرزندان هر خانواده هستند و باید حتما توسط والدین پاسخ داده شوند.
پاسخگویی درست به فرزندان درباره مسائل جنسی به سن فرزندان و تشخیص والدین بستگی دارد
وی در رابطه با نحوه پاسخگویی درست به فرزندان نیز می‌گوید: این موضوع به سن فرزندان و تشخیص والدین بستگی دارد اما نباید در هیچ حالتی به فرزندان پاسخ‌های اشتباهی داده شود.
این روانشناس، تربیت جنسی کودکان را یکی از مهمترین مسائل زندگی آنان مطرح می‌کند و می‌گوید: تربیت جنسی موضوع بسیار مهمی است که نیازمند آموزش والدین است و والدین باید بدانند که نباید نسبت به این موضوع بی‌توجه باشند، چون در آینده فرزندان تجربه‌های تلخی در زمینه‌های جنسی خواهند داشت و بیماری‌ها و ناهنجاری‌های جنسی دامن‌گیر بسیاری از کودکان تا بزرگسالی انها خواهد شد.
مشکلات جنسی زوجین متاثر از اختلالات تربیت جنسی کودکی است
ریحانه محلاتی، دکتری روانشناسی تربیت نیز در رابطه با تربیت جنسی کودکان به خبرنگار ایسنا می‌گوید: متاسفانه پدران و مادران در هیچ مقطعی در رابطه با تربیت جنسی کودکان آموزش نمی‌بینند و نسبت به این مسئله از آگاهی های لازم برخوردار نخواهند شد. زمان تربیت جنسی که یکی از دغدغه‌های خانواده‌هاست به کنجکاوی کودک بستگی دارد و و اگر دیرتر یا زودتر از موعد آن پاسخ داده شود، باعث سرکوب کردن مسائل جنسی و ایجاد اضطراب‌هایی در کودکان می‌شود.
این روانشناس در مورد اهمیت توجه خانواده‌ها به تربیت جنسی کودکان، اظهار می‌کند: اهمیت این نوع تربیت مانند تربیت اخلاقی و اجتماعی است و متناسب با نحوه رشد جنسی کودک باید به موقع به فرزندان آموزش داده شود تا از بروز مشکلاتی مانند انحرافات جنسی، ازدواج های ناموفق و دیگر موارد مشابه جلوگیری کند.
وی، مواردی از مشکلات جنسی زوجین را نیز متاثر از اختلالات تربیت جنسی کودکی این افراد می‌داند و بیان می‌کند: کودکی افراد تاثیر مستقیمی بر مسائل جنسی زوجین دارد، چون کودکی که از تربیت جنسی خود بی‌بهره باشد نمی‌تواند در بزرگسالی در مقابل مشکلات جنسی و حتی روابط جنسی نامشروع مقاومت کند البته ممکن است در روابط جنسی مشروع نیز دچار مشکل شود.
این مسئول ادامه می‌دهد: رفتارهای جنسی کودکان مانند سوالات جنسی آنها مهم است لذا نباید با برخوردهایی اشتباه از سوی خانواده‌ها پاسخ داده شود چرا که کودک را نسبت به خانواده سرد و گاهی می‌ترساند.
محلاتی، آغاز آموزش‌های گام به گام و پله به پله تربیت جنسی را از زمان تشکیل نطفه و تعیین جنسیت فرد بیان می‌کند و می‌گوید: این موضوع در رفتار والدین و در زمان قبل از تولد به صورت رفتارهایی مانند تعیین نام کودک و خرید سیسمونی با انتخاب رنگ مشخص می‌شود.
وی از هویت جنسی به عنوان ابتدایی ترین گام تربیت جنسی یاد و اضافه می‌کند: این بخش هر چند باید توسط والدین پاسخ داده شود، اما هویت جنسی در خانواده‌ها به فرهنگ و تربیت خانوادگی بستگی دارد و به همان نسبت برای آنها تعریف می‌شود. در خانواده‌ای که زن شخصی ضعیف باشد یا مرد متحمل مشکلات مالی نشان داده شود، ذهنیت کودک نیز با همین موضوعات شکل می‌گیرد و رفتار او نیز تا آخر عمر متاثر از این ذهنیت خواهد بود.
وی با بیان این که هدف از تربیت جنسی تغییر غریزه جنسی نیست، تاکید می‌کند: تربیت جنسی، روشی است که منجر به جهت‌دهی رفتارهای جنسی کودکان می‌شود تا به بی‌راهه نروند اما عجله در این نوع تربیت نیز خود معضلی است که نباید منجر به بیداری زودرس جنسی، خودارضایی کودکان و دیگر مشکلات شود.
پاسخگویی والدین تضمین‌کننده سلامت جنسی کودکان
محلاتی، پاسخگویی به سوالات جنسی از هر نظر را برعهده پدر و مادر می‌داند و تصریح می‌کند: هیچ کدام از والدین نباید از وظیفه خود غفلت کنند چون کودک محصول مشترک والدین است و هر دو به یک میزان در این تربیت نقش دارند. خیره شدن کودکان به اندام‌های جنسی یکی دیگر از رفتارهای کودکان است که اگر به سوالات آنها درست پاسخ داده نشود در آینده تبدیل به نگاه‌های بد و غیرقابل کنترل می‌شود.
این روانشناس تاکید می‌کند: والدین باید آگاه باشند که کودکان هیچ انحرافی ندارند و هر سوالی که بپرسند ناشی از کنجکاوی و تکامل طبیعی جنسی آن‌هاست لذا نباید در پاسخگویی به آن نگران بود و از این موضوع پرهیز کرد.
وی تضمین سلامت جنسی کودکان را ناشی از پاسخگویی والدین به سوالات جنسی کودکان عنوان می‌کند و می‌گوید: نباید این سوالات توسط هیچ افرادی جز والدین پاسخ داده شوند.
محلاتی در مورد تفاوت آموزش جنسی با تربیت جنسی، اظهار می‌کند: طبق تعریف آموزش جنسی شرح روابط جنسی ویژه بزرگسالان است در حالی که تربیت جنسی شامل ارائه اطلاعات جسمی، جنسی، روانی و فرهنگی متناسب با روان و سن کودک است.
وی، اولین اصل تربیت جنسی کودکان را صداقت در مقابل سوالات و رفتارهای جنسی کودکان می‌داند و می‌گوید: هرگز نباید به کودکان دروغ گفت و از عناوین دروغین و غیرواقعی برای پاسخ دادن به آنها استفاده کرد. اصل دوم این تربیت پاسخ دهی متناسب با سن کودک است و بنابر اصل سوم نیز پرسش‌ها باید با پرسش، پاسخ داده شوند به طوری که قبل از پاسخ دادن منبع، منشا و میزان اطلاعات کودک را دریافت کرد و سپس برای پاسخ دادن به او اقدام کرد، مانند این که اگر کودک سوال بپرسد «از کجا آمده‌ام؟»، بگوییم: «تو چه فکر می‌کنی؟»
وی در مورد اصل چهارم تربیت جنسی کودکان، بیان می‌کند: نباید به سوالات کودک به طور آنی پاسخ و واکنش سریعی نشان داد، چون او منتظر واکنش والدین است لذا باید او را برای صحبت در مورد موضوع مدنظر، به زمان دیگری محول کرد تا در مورد پاسخ درست به او راه‌حل مناسبی پیدا شود.
محلاتی با اشاره به این که خانواده‌ها نسبت به آگاهی و نحوه ارائه اطلاعات خود به کودک، بی‌اعتماد هستند، در پایان می‌گوید: ابتدا باید آگاهی کامل را کسب و سپس به او پاسخ دهند، این اطلاعات نیز باید از منابع موثق و مورد اعتماد دریافت شود و بهترین راه‌حل دوره‌های آموزشی است که در حال حاضر در استان یزد برای اولین بار در محل کلینیک اعصاب و روان ارائه می‌شود.
